آئین نامه جدید ارزیابی شرکت‌های دانش بنیان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به پرسش ها درباره آئین نامه جدید ارزیابی شرکت‌های دانش بنیان پاسخ داد.

سؤال: آقای دکتر خاطر بنده است که عید امسال اعلام کردید که قرار است که این آئین نامه بیاید و ارائه شود و دسته بندی شرکت‌های دانش بنیان که پیش از این در سه نوع تولیدی نوع یک، نوع دو و شرکت‌های نوپا بود تغییر پیدا کند. خب امروز این آئین نامه‌ها را اعلام کردید.
دهقان معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری: همانطور که اشاره کردید آئین نامه ارزیابی و حمایت از شرکت‌های دانش بنیان موضوع بحث امروز بود که شیوه نامه جدید آن عرضه شد. قانون حمایت از مؤسسات و شرکت‌های دانش بنیان که مصوب سال ۸۹ است برای اولین بار این مفهوم دانش بنیان را و حمایت از آن را مطرح کرده است. بر مبنای آن قانون، یک آئین نامه‌های ارزیابی درآمد که این آئین نامه‌ها تقریباً در کشور ده دوازده سال اجرا شد.

سؤال: همان آئین نامه‌هایی که قبلاً اجرا نمی‌شد.
دهقانی: بر مبنای قانون مصوب سال ۸۹ یک آئین نامه‌هایی برای ارزیابی و حمایت از شرکت‌ها تدوین شد. تقریباً ده دوازده سال با تغییراتی جزئی اجرا شدند. این آئین نامه‌ها به خوبی تدوین شده اند به خوبی هم اجرا شده اند به نسبت خیلی خوبی و نتیجه اجرای این آئین نامه قانون سال ۸۹ آن چیزی است که امروز می‌بینید. قریب به ۹ هزار شرکت دانش بنیان می‌شود باضافه زیرساخت‌هایی که وجود دارد، محصولاتی که وجود دارد و از این دست. تجربه ۱۰ سال اجرای قانون، تجربه‌هایی که شرکت‌ها کسب کرده اند، شرکت‌هایی که شروع کرده اند امروز بعضاً بزرگ‌تر و مؤثرتر شده اند، تعداد محصولات و اتفاقاتی که در این سال‌ها افتاد مشخص کرد که کجا‌ها قانون یا اصطلاحاً آئین نامه نقطه قوت اش است کجا‌ها نقطه ضعف اش است. در نظام قبلی ارزیابی دانش بنیان ها، یکسری ضعف‌ها را به نظر متخصصین این حوزه و شرکت‌های دانش بنیان تراز ما سراغ داشتیم. بسیار مراجعات و نظرات صاحبنظران بود که آئین نامه اینجاهایش اشکال دارد بعضاً نارضایتی ایجاد می‌کرد کمک نمی‌توانست بکند به توسعه شرکت ها.

سؤال: مدت زمان ارزیابی شرکت‌های دانش بنیان زیاد بود؟
دهقانی: مدت زمان، نوع کیفیت، نوع برخورد، نوع روش ارزیابی، قواعد ارزیابی، کلیات اشکالات آن همه این‌ها بود که در ارزیابی، شاخص ارزیابی برای همه شرکت‌ها یکسان بود. یک شرکت نوپایی که مثلاً یکساله بود با یک شرکت ده ساله‌ای که داشت کار حرفه‌ای می‌کرد، با یک قاعده ارزیابی می‌شد. مسئله دیگر این بود که ارزیابی‌ها به صورت مقطعی انجام می‌شد. شما یک مقطع ارزیابی می‌شدید بعد می‌رفتید دو سه سال دیگر می‌آمدید باز دوباره ارزیابی می‌شدید. برنامه رشد شرکت و اینکه شرکت چه برنامه رشدی برای خودش درنظر گرفته است در ارزیابی دیده نمی‌شود. مسئله سوم این بود که عمده ارزیابی به این می‌پرداخت که شرکت روی چه تکنولوژِی کار می‌کند. عمده ارزیابی این بود که آیا شرکت از نظر فناوری، فناوری سطح بالایی دارد یا ندارد. فارغ از اینکه چقدر اشتغال ایجاد کرده است، چقدر از مسائل کشور را حل می‌کند، صرفاً و صرفاً توجه به سطح فناوری و بعضاً دسته بندی شرکت‌ها بر مبنای سطح فناوری، سطح یک و نوع دو و نوع سه که باعث می‌شد یک مقداری بالاخره کسانی که یک جا‌هایی در فناوری‌هایی که نیازمندتر هستیم علاقمند نباشند بروند. مثال عرض می‌کنم، ما در حوزه کشاورزی، فناوری‌هایی که امروز به آن نیاز داریم به نسبت فناوری‌های دنیا خیلی قدیمی‌تر است کشاورزی ما امروز از نظر فناوری شاید بیست سی سال از دنیا عقب‌تر است؛ بنابراین کسی که می‌رفت سراغ فناوری‌های کشاورزی نسبت به فناوری‌های روز دنیا خیلی پایین‌تر بود. ولی در حوزه دارو، چون بسیار همراه با دنیا داریم پیش می‌رویم شرکتی که می‌خواست دانش بنیان شود می‌رفت سراغ فناوری‌های بسیار بالاتر. چون شرکت صرفاً بر مبنای سطح فناوری دسته بندی می‌شد، علاقه مندی به حضور در فناوری‌هایی که کاربردی‌تر هستند و نیاز امروز کشور هستند کمتر دیده می‌شد. اینکه چقدر اشتغال ایجاد کرده ام، چقدر گردش مالی دارم، چقدر از مسائل کشور را حل می‌کنم، کمتر به آن توجه می‌شد. مسئله دیگر این بود که تمام ارزیابی‌ها متمرکز در معاونت علمی انجام می‌شد و این کمک می‌کرد که کار دقیق‌تر انجام شود، اما در عین حال کندی زمان بعضاً دو سه ماه طول کشیدن ارزیابی‌ها یک مقداری آسیب رسان بود مضاف بر اینکه بازیگران بزرگ زیست بوم مثل پارک‌های علم و فناوری و مراکز بزرگ تحقیقاتی از این گله‌مند بودند که آن‌ها هم می‌توانند نقش خوبی داشته باشند در ارزیابی ها. یک مسئله دیگر این بود که ما در ارزیابی‌ها بسیار ورود دقیقی باید می‌کردیم در فرآیند‌های شرکت که دقیقاً دارد چکار می‌کند اسنادش دقیقاً چه است این بعضاً باعث ناراحتی شرکت‌ها می‌شد، چون به هر حال فناوری و مسائل پیشرفته اش اصرار یک شرکت حساب می‌شود. بعضاً کارگزارنی که ورود می‌کردند برای ارزیابی ممکن بود باعث تعارض منافعی بشود در ارزیابی که آن هم یک مسئله جدی بود و یکی دیگر هم که خیلی مهم بود این بود که حمایت از شرکت متناسب با اندازه اش، رشد آن و بلوغ آن لزوماً انجام نمی‌شد. سبد حمایتی که شرکت نوپا دریافت می‌کرد با یک شرکت کاملاً بلوغ یافته یکسان بود. این‌ها عموم مسائلی بود که در آئین نامه قبلی شرکت‌های تراز دانش بنیان به آن معتقد بودند که به هر حال بعد از ده سال تجربه کردن آن قانون و قواعدی که یک زمانی بسیار خوب بوده است الان با توجه به اینکه این موجود بزرگ شده است و بلوغ پیدا کرده است، نیاز به یک لباس برازنده‌تر دارد. قانون سال ۱۴۰۱ که قانون جهش تولید باشد، یک فرصت واسع را ایجاد کرد با نگرش جدی به اقتصاد دانش بنیان، در کشور به لطف خدا کمک و رهبری حضرت آقا و حمایت مدیران کشور شرکت‌های خوبی ایجاد شده اند. قریب به ۹ هزار شرکت یک جرم اصطلاحاً ارزشمندی برای حرکت خوب ایجاد کردند، اما الان دیگر وقت است که اثر این شرکت ها، اثر تعدادشان، کیفیت شان مستقیماً در زندگی مردم در ایجاد اشتغال، در ایجاد رفاه و در تولید ثروت ملی بیشتر مشاهده شود. روح آئین نامه جدید ارزیابی و حمایت که با مشارکت و نقش آفرینی بیش از صد شرکت تراز دانش بنیان، صاحبنظران، نخبگان و مدیران قبلی و کنونی معاونت علمی تدوین شده است، امید می‌رود که بتواند یک نقش جدیدی را در دهه جدید بازی کند در تحقق اقتصاد دانش بنیان.

سؤال: آقای دکتر اگر خاطرتان باشد سال گذشته ما پیگیری می‌کردیم رسیدن به عدد حدود ۱۳ هزار برای شرکت‌های دانش بنیان را، شاید همان آئین نامه قبلی که شما فرمودید و طولانی بودن روند ارزیابی و مشکلات دیگری که گفتید سبب شد که نتوانیم به آن عدد برسیم. خود شما هم چندبار اشاره کردید که امسال قاعدتاً به آن عدد خواهیم رسید و زمینه فراهم می‌شود در این آئین نامه جدید فکر می‌کنم شرکت‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند، آن سه دسته را می‌فرمایید و الان معیار‌هایی که برای شرکت‌ها درنظر گرفته شده است چه است؟
دهقانی: بله. با درنظر گرفتن این سه معیار که شرکت حتماً روی فناوری کار کند که آن فناوری نسبت به سطح فناوری‌های در کشور بالاتر باشد. یک فهرستی را هر سال دبیرخانه ارزیابی شرکت‌ها منتشر می‌کند بر مبنای سطح فناوری در کشور و مشخص می‌کند که چه فرآیندهایی، چه خدماتی و چه محصولاتی در دسته دانش بنیان‌ها قرار می‌گیرند. این تأکید اول مان است که تمرکز ما قبلاً عمدتاً بر محصول بود در این دوره بر شرکت‌هایی که فرآیند‌های شان را دانش بنیان می‌کنند، بر شرکت‌هایی که خدمات دانش بنیان می‌دهند همینطور محصولات شامل خواهد شد و می‌تواند از آن استفاده کنید. شرکت‌ها با توجه به فرآیند، نوع محصول و خدمتی که ارائه می‌کنند تقسیم می‌شوند به دسته الان، شرکت‌های دانش بنیان نوپا، دانش بنیان نوآور، دانش بنیان فرهنگی. قبلاً تقسیم بندی ما اینجوری بود، دانش بنیان سطح یک و سطح دو سطح سه بر مبنای صرفاً فناوری که احساس خوبی را نمی‌داد از این جهت که احساس اینکه طبقه بندی مناسبی نیست که سطح شما را تعیین کند که شما یک یا دو یا سه هستید براساس فناوری. این طبقه بندی جدید نگاه می‌کند به سه موضوع، اینکه فناوری که کار می‌کنید بالاتر از فناوری کشور باشد، دوم اشتغال تخصصی در موضوعات تحقیق و توسعه روی آن محصول یا خدمت دارید ایجاد می‌کنید، سوم دارید ارزش افزوده کمک به ایجاد سرمایه و کمک به گردش مالی خوب و اقتصاد ایجاد می‌کنید یعنی سه پارامتر در آن درنظر گرفته می‌شود. بر این اساس شرکت‌هایی که زیر ۵ سال عمر دارند، نیروی انسانی متخصص شان زیر ده نفر است و گردش مالی سالیانه شان امسال ۵ میلیارد تومان کمتر است که این عدد هر سال با توجه به نرخ تورم ارتقاء پیدا می‌کند در دسته دانش بنیان‌های نوپا قرار می‌گیرند. دسته بعدی شرکت‌هایی که بیش از پنج سال عمر دارند، بیش از ۵ میلیارد تومان درآمد دارند و بیش از ده نفر نیروی انسانی را شامل می‌شوند، ولی سبد محصولات شان کمتر از نصف دانش بنیان است. ما شرکت داریم ۸۰ درصد محصولات آن معمول هستند، ۲۰ درصد ورود کرده است دارد محصول نوآورانه دانش بنیان عرضه می‌کند، به اینها می‌گوییم دانش بنیان نوآور و دسته سوم شرکت‌هایی هستند که حجم فروش شان بالاتر از ۵ میلیارد تومان است بیشتر از ده نفر نیرو دارند و بالغ بر ۵۰ درصد یعنی بیش از ۵۰ درصد فروش شان از محصول خدمت و یا موضوعات دیگر دانش بنیان است. اینها را می‌گوییم دانش بنیان‌های فناور. در این تقسیم بندی شرکت‌ها با توجه به سطح فناوری کشور ارزیابی می‌شوند. من عرض کنم به طور مثال یکی از دغدغه‌هایی که همه مسئولین کشور دارند، حضرت آقا هم بار‌ها به آن اشاره کردند این است که ورود دانش بنیان‌ها بعنوان مثال به حوزه کشاورزی، سطح فناوری کشاورزی در کشور به نسبت دارو خیلی پایین‌تر است و اگر قرار باشد با همان ملاکی که دارو را می‌سنجیم، کشاورزی را هم بسنجیم، هیچ شرکت دانش بنیانی در حوزه کشاورزی تشکیل نخواهد شد، ولی اگر معیار را بگذاریم روی سطح فناوری روز کشور کلی شرکت هستند که می‌توانند ورود کنند به اینجا و استفاده کنند از مزیت‌های حمایت و جلو بروند. فرمودید که این چه کمکی می‌کند به افزایش تعداد شرکت ها.

سؤال: یکی از اهدافی که ما پیگیری می‌کردیم و بر اساس منویات رهبری بود دانش بنیان شدن صنایع بزرگ بود، کجای این دسته جای می‌گیرد؟
دهقانی: آخر زنجیره.

سؤال: یعنی شرکت‌های فناور؟
دهقانی: شرکت‌های فناور و وصل شدن آنها به دستگاه و شرکت‌های بزرگ اقتصادی کشور که آخر عرایضم خواهم گفت. ما برای افزایش شرکت‌ها دو رویکرد داریم، یکی اینکه سرعت ارزیابی را بالا ببریم و شرکت‌هایی که مراجعه می‌کنند زودتر دانش بنیان شوند این رویکرد خیلی خوب است منتها ایجابی و ایجادی نیست. شرکت‌ها هستند ما فقط ارزیابی شان می‌کنیم ما نیاز داریم هر آئین نامه‌ای هر قانونی را که تصویب می‌کنیم یا هر حمایتی را که مصوب می‌کنیم یک روح حاکمی داشته باشد که تشویق کند به ایجاد شرکت‌های جدید. ما معتقد هستیم چند تا پارمتر است که کمک می‌کند به توسعه اقتصاد. یکی تعداد شرکت‌ها است یکی تعداد اشتغال است یکی حجم سرمایه و گردش مالی شرکت‌ها است همه باید با هم دیده شود. قطعاً یکی از پارامتر‌های مهم تعداد است. خب آئین نامه جدید با این فضایی که برای نوپا‌ها باز می‌کند و حمایت‌هایی که به این‌ها اختصاص می‌دهد، عرض کردم که یکی از رویکرد‌های جدی آئین نامه این است که این تقسیم بندی که با توجه به ابعاد و اندازه، نرخ رشد و موضوع و مأموریت کار می‌کند، متناسب با همین هم حمایت کند. به طور مثال شرکت نوپا یک نوع حمایت‌هایی را نیاز دارد شرکت بزرگ فناوری که بالغ شده است حمایت‌های دیگری را نیاز دارد. مثل انسان یک انسان بچه تازه متولد شده، یک نوع حمایت‌ها و تغذیه نیاز دارد یک انسان بالغ تغذیه و حمایت دیگری را نیاز دارد. این نظام کمک می‌کند که حمایت‌ها متناسب با اندازه‌ها شکل بگیرد. بعنوان مثال در دانش بنیان‌های نوپا دیگر لازم نیست که بگوییم فقط سطح یک‌ها آن‌هایی که در فناوری‌های خیلی بالا کار می‌کنند معاف مالیاتی می‌شوند. یک عدد خوب به شما بدهم محاسبات ما نشان می‌دهد که اگر ما مثلاً پارسال هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان تقریباً معافت مالیاتی اعطا کردیم ۸۰ درصد آن شرکت‌های دانش بنیان از لحاظ حجم کوچک شان، کل شان اگر معاف مالیاتی شوند، عدد آن کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان خواهد بود این یعنی اینکه شرکت کوچک مالیات اش کوچک است، ولی برایش مهم است همان مالیات کوچک می‌تواند نقش بازی کند در حیات شرکت.

سؤال: کمک می‌کند رشد پیدا کند.
دهقانی: احسنت؛ لذا حمایت‌هایی که از شرکت‌های نوپا انجام می‌شود از جنس معافیت، از جنس پژوهانه ها، از جنس حمایت‌های بعضاً بلاعوض خواهد بود که این‌ها بتوانند رشد کنند و بالا بیایند. حمایت‌هایی که به شرکت‌های بزرگ مثل نوآور‌ها و فناور‌ها انجام می‌شود از جنس اعتبار مالیاتی است. به کوچکه می‌گوییم به تو معافیت مالیاتی می‌دهیم حمایت می‌کنیم برای اینکه مثلاً سرباز جذب کنی حتی در مجموعه خودت، حمایت می‌کنیم برای بیمه ات که تو یک فضای گلخانه‌ای خوب داشته باشی تا بتوانی با دغدغه کمتری رشد کنی. این فضا تشویق می‌کند بسیاری از استادان دانشگاه، فناور‌ها و محققینی که به صورت فردی یا گروهی به صورت غیررسمی کار می‌کنند بیایند و تشکیل شرکت بدهند و اضافه بشوند به این هویت. یک مطلبی را می‌خواهم تأکید کنم اینکه یکی از نکاتی که ما دنبال آن می‌گردیم این است که به نحوی حمایت‌ها را تدوین کنیم که شرکت‌ها تشویق شوند به شفافیت. تشویق شوند به ابراز موفقیت هایشان. بعنوان مثال وقتی حمایت‌ها متناسب می‌شود با سه موضوع، اینکه چه کاری انجام می‌دهید و آن مأموریت چقدر مهم است برای کشور، آن فناوری چقدر ارزشمند است دو اندازه شرکت ات چقدر است چقدر درآمد داری و سه اینکه چقدر رشد داری، یکی از پارامتر‌های مهم در آئین نامه جدید این است که ملاک حمایت رشد شرکت است؛ لذا ما می‌گوییم شرکت‌هایی با رشد معمول، شرکت‌هایی با رشد متوسط و شرکت‌هایی با رشد زیاد. حمایت‌ها را هم متناسب می‌کنیم با این داستان، که روی چه کار می‌کنید ابعاد الان شما چقدر است و چقدر رشد دارید. در این نظام متناسب و متوازن رشد هم اتفاق خواهد افتاد. پیش بینی من این است با توجه به این کلیاتی که این نظام ارزیابی دارد، کمک کند مشوق شود برای تشکیل شرکت‌ها همینطور مشوق شود برای توسعه شرکت ها. یک مثال دیگر هم عرض کنم اینکه شرکت دانش بنیان فناور شرکتی است که مثلاً بعضاً ۵۰ میلیارد تومان فقط مالیات یکسال آن است به او می‌گوییم به تو معافیت نمی‌دهیم اگر می‌خواهید می‌توانید استفاده کنید تا سقف ۱۰ تومان، ولی ترجیح این است که بیایید از این مالیات ات بعنوان اعتبار استفاده کنید. یعنی بیایید همین مالیات را در تحقیق و توسعه برای ایجاد یک محصول جدید سرمایه گذاری کنید و این کار را می‌توانید در نوپا‌ها انجام بدهید یعنی شرکت‌های دانش بنیان فناور، مالیات شان را می‌توانند بعنوان اعتبار هزینه کنند در شرکت‌های نوپا برای اینکه توسعه بدهند زنجیره ارزش خودشان را. در این مسیر شرکت‌ها زنجیره کارشان به همدیگر متصل می‌شود و ما یک جریان به هم پیوسته داریم. نوپا‌هایی که عموماً از دل دانشگاه درمی آیند به دانشگاه متصل هستند و فناوری‌هایی که عموماً به بازار بزرگ به صنایع بزرگ و به اقتصاد متصل هستند.

سؤال: اگر اشتباه متوجه نشده باشم پس شرکت‌های فناور می‌توانند توسعه بازار برای شرکت‌های نوپا باشند و شرکت‌های نوآور باشند. همینطوری به همدیگر زنجیره وار به جلو بروند و در حقیقت آن هدف توسعه بازار و در نهایت توسعه اقتصاد دانش بنیان هم محقق خواهد شد.
دهقانی: دقیقاً. اتصال دانشگاه به صنعت و به بازار، شرکت‌های نوپا عموماً در دل دانشگاه‌ها شکل می‌گیرند. شرکت‌های نوآور با بلوغ نوپا شکل می‌گیرند، شرکت‌های فناور با بلوغ و کامل شدن این‌ها شکل می‌گیرند و بعد وصل می‌شویم به زنجیره صنعت. ما یکی از کار‌هایی که در انجام می‌دهیم بعنوان حمایت به شرکت فناور، دانش بنیان فناور که بلوغ پیدا کرده است درآمد خوب دارد سرمایه خوب دارد کار مؤثر انجام می‌دهد می‌گویم حمایت ما از تو این‌ها است به تو اعتبار مالیاتی می‌دهیم به تو تسهیلات بانکی خوب می‌دهیم و از همه مهمتر تو را وصل می‌کنیم به بازار‌های بزرگ کشور به صنایع بزرگ کشور تا بتوانی نقش آفرینی کنی تو نقش آفرینی کن برای نوآور‌ها نوآور‌ها نقش آفرینی کنند برای نوپا‌ها و نوپا‌ها نقش آفرینی کنند برای تعریف مسائل تحقیق و پژوهش در دانشگاه ها.

سؤال: این در حقیقت همان ابرشرکت‌هایی بود که شما مدنظرتان است شرکت‌های فناور؟
دهقانی: پیش بینی مان این است شرکت فناور وقتی که البته پیش از خبر هم یک مصاحبه‌ای رفتید با یکی از معاونین معاونت علمی این بحث مطرح شد، الان نزدیک به ۷ درصد شرکت‌های ما هستند قریب به ۶۰۰ شرکت هستند که در دسته بندی شرکت‌های فناور قرار می‌گیرند. چون تعدادشان محدودتر می‌شود حمایت‌ها از آنها هدفمندتر می‌شود واین‌ها می‌توانند بازی‌های بزرگ تری را تعریف کنند برای نقش آفرینی در اقتصاد.

سؤال: آقای نجات بخش در حوزه تولید ایکس ری در کشور فعالیت می‌کردید خاطر من است که سال گذشته آقای رئیس جمهور از شرکت شما هم بازدید کردند و دستور دادند که از محصولات شما استفاده شود. آئین نامه جدید چه حمایت‌هایی ویژه‌ای می‌تواند از شما داشته باشد؟ شما شرکت تولیدی نوع یک بودید؟
نجات بخش مدیرعامل شرکت دانش بنیان در حوزه ایکس ری: بله ما پنج شرکت داریم که دو تا نوع یک هستند یکی در حوزه تجهیزات پزشکی پیشرفته مثل شتاب دهنده خطی و یکی هم در حوزه ایکس ری است.

سؤال: آئین نامه جدید می‌تواند کمک کند به شرکت شما؟
دهقانی: بله اولاً نفع این تغییر خیلی خوب است یعنی ما هم شنیدیم معاونت علمی که خودش متولی است و مهمترین عنصر یک مجموعه دانش بنیان تحقیق و توسعه و تغییر آن است نفع این تغییر خیلی خوب است ما در واقع با یک مشکلی مواجه بودیم که در یک استخر بزرگی بودیم که نوع یک کوچک و بزرگ هیچ فرقی نمی‌کرد و مسئله‌ای که در کشور می‌خواهد تعریف شود معلوم نبود که روی دوش چه کسی می‌تواند گذاشته شود و این بعضی وقت‌ها دولت‌ها و مجموعه‌ها را دچار اشکال می‌کرد. یعنی آن شرکتی که مثلاً ۵۰۰ نفر بود کنار یک شرکتی که مثلاً ۵ نفر بود می‌آمدند در یک حوزه‌ای ادعا می‌کردند و این خیلی وقت‌ها دچار خسارات می‌شد. یک زاویه می‌شود حمایت من از آن طرف می‌گویم می‌گویم این‌ها آمده اند که یک مسائل بزرگی را از کشور حل کنند و کنار هم ایستادن شرکت‌های فناور بزرگ با معاونت علمی و دولت می‌تواند مسائل بزرگ این کشور را حل کند از آن طرف هم همان سیستم ارزیابی بود وقتی که دائماً باید هر چند سال یکبار روی یک موضوع فناورانه‌ای بحث کنیم تا اینکه یک شخصیت شرکتی و یک برنامه‌ای شرکت دارد معاونت علمی هم دارد با این زندگی می‌کند و می‌شناسد آن را، چون وقتی شما یک استخر هفت هشت هزار نفری دارید ارزیابی تمام اینها سخت است، ولی الان ارزیابی‌ها در حوزه نوپا و نوآور می‌تواند به پارک‌ها سپرده شود و معاونت علمی بیاید آن شرکت‌های فناور را دائماً با آن‌ها در ارتباط باشد که بتواند مسائل بزرگ کشور را حل کند.

سؤال: آقای دکتر صنایع بزرگ در کجای این داستان قرار دارند؟
دهقانی: صنایع بزرگ که باید دانش بنیان شوند نیاز دارند به همکاران و شرکایی که قابلیت حل مسائل بزرگ را داشته باشند. اشاره کردند دوست عزیزمان که در این استخر شرکت‌های دانش بنیان باید مشخص شود توان هر کسی چقدر است. پارسال یکسری آئین نامه‌هایی در همکاری با دولت با توجه به شعار سال تدوین شد که دستگاه‌های مختلف جدی آمدند پای کار حالا بعضی‌ها خیلی بیشتر برای اینکه بتوانند دانش بنیان کنند حوزه خاص خودشان را در معاونت علمی هم یک معاونتی تحت عنوان معاونت توسعه اقتصاد دانش بنیان شکل گرفته است با این هدف که می‌تواند شرکت‌های فناور ما را وصل کند به بازار‌های بزرگ نیاز کشور. در دارو، تجهیز پزشکی، حمل و نقل، پتروشیمی، نفت، کشاورزی و حوزه‌های دیگر. این بازار بزرگ عموماً برای شرکت‌های فناور شکل می‌گیرد بعنوان یکی از حمایت‌های هدفمندی که ما از شرکت‌های فناور انجام می‌دهیم در این مسیر و با این زنجیره آن اتفاقی که می‌خواستیم رقم خواهد خورد. مفهومی را ما تعریف کرده ایم تحت عنوان شرکت‌های پیشران اقتصاد دانش بنیان. شرکت‌هایی هستند بعضاً چند ده هزار میلیارد تومان ارزش و گردش مالی شان است این‌ها خیلی دنبال این نیستند که بخواهند مثلاً با دانش بنیان خودشان را معرفی کنند بیشتر علاقمند هستند که واقعاً توسعه بدهند خودشان را و پیشرفت کنند. شرکت‌های خیلی خوبی هستند که الان در این مدت دو سه ماه گذشته نشست‌های خیلی خوبی را ما با این‌ها داشته ایم. اینها علاقمند هستند بتوانند با یک جامعه مشخص و توانمند در شرکت‌ها ارتباط بگیرند و اینکه اقتصادشان را توسعه بدهند. این همان نقش ایجاد کردن بازار برای شرکت‌های بزرگ است. شرکت‌های بزرگ برای کوچک تر‌ها و کوچک تر‌ها مسئله برای دانشگاه.

سؤال: همان زنجیره‌ای که فرمودید. پس این‌ها می‌توانند بروند آنجا حل مسئله کنند برایشان تعریف کنند و محصولات مورد نیاز را برای آن‌ها تولید کنند این دیده شده است. درخصوص ارزیابی که توسط پارک‌ها انجام می‌شود، چه کسانی نقش دارند، پارک‌ها هستند، شرکت‌های بزرگ هستند، کارخانه نوآوری هستند؟
دهقانی: این مسئله خیلی مهم است. معاونت علمی در نظام سابق ارزیابی اش یکسری کارگزارانی داشت که این‌ها سر می‌زدند به شرکت‌ها و بررسی می‌کردند ابعاد و اندازه‌ها و موضوع را، در ده سال دوازده سال گذشته حتی درکنار این ارزیابی‌ها که الان بعضاً جوان هم هستند مجموعه‌های خیلی خوبی رشد کردند بعنوان مثال پارک فناوری پردیس، پارک فناوری اصفهان، پارک فناوری سیستان، پارک‌های مختلفی هستند که واقعاً توسعه پیدا کرده اند. ده دوازده سال تجربه ده دوازده سال زندگی و زیست با دانش بنیان‌ها و فناورها، به اندازه کافی و بسیار بیشتر از کارگزاران معمول حتی به این‌ها تجربه داده است. یک نظامی تعریف کرده ایم و آن هم نظام اعتباردهی توسط این پارک‌ها است. برای ارزیابی دانش بنیان‌های نوپا، در مرحله اول ده تا از این پارک‌هایی که کاملاً توانمند و شهرت دارند به توسعه و شهرت دارند به توانمندی انتخاب شده اند که ارزیابی‌ها را اینها انجام دهند. معاونت علمی ارزیابی‌هایی که توسط این‌ها انجام می‌شود با دستورالعمل مشخصی که معاونت ابلاغ کرده است را بدون، چون و چرا می‌پذیرد بعنوان دانش بنیان نوپا و آن را اعطا می‌کند به آن شرکت‌ها منتها یک نظارت پسینی وجود دارد به صورت تصادفی، از هر ده شرکتی که آن مجموعه ارزیابی می‌کند یکی دوتا را بررسی می‌کند که یک وقتی اتفاق مثلاً اشتباهی رخ نداده باشد. باور ما بر این است که این کار دو کار را رقم خواهد زد، یک بازیگران این عرصه که الان رشد کرده اند، وارد بازی می‌شوند بنابراین نظام ارزیابی ارتقا و سرعت پیدا می‌کند و از همه مهمتر تقسیم می‌شود و منطقه‌ای می‌شود. ما در کشور ارزیاب‌های قوی تری خواهیم داشت دوم با توجه به این گسترش سرعت ارزیابی بالا خواهد رفت و شرکت معطل فرآیند‌ها نخواهد شد سوم را هم اضافه کنم، لزومی ندارد در صورت اعتراض داشتن یا مطلبی داشتن مراجعه کند به معاونت علمی که محدودیت زمان و مکان داشته باشد به ده مرکز معتمد می‌تواند مراجعه کند و آنجا مسائل اش را راحت‌تر و در زمان کمتری حل کند.

سؤال: فرقی نمی‌کند برای کدام استان باشد مثلاً شرکتی که برای استان خوزستان است می‌تواند مراجعه کند به تهران؟
دهقانی: هیچ مشکلی ندارد. این ده تا اصطلاحاً مرکزی که در مرحله اول برای آزمایش انتخاب می‌شوند برای ارزیابی شرکت ها، شرکت‌های نوپا، این‌ها عمومیت دارد برنامه شان، منتها این شکلی است که اگر شرکتی مراجعه کرد به یکی از این پارک‌ها و مراکز و موفق نشد، این طی زمانی نمی‌تواند به کس دیگری مراجعه کند، چون ما اعتبار داده ایم به هر کدام از این‌ها آن‌ها همه شان در حکم واحد هستند.

سؤال: اینکه الان مدت روز ارزیابی شرکت‌های دانش بنیان پیش از این حول و هوش ۵۰ روز بود در این آئین نامه جدید هدفگذاری شده است به چند روز برسد؟
دهقانی: پیش بینی این است این عدد بین ۵۰ تا ۹۰ روز بالاخره حداکثر ما ۹۰ روز هم بعضاً داشته ایم. پیش بینی من این است که زمان ارزیابی در این نظام واقعاً به کمتر از ۲۰ حتی تقلیل پیدا کند که سامانه این نظام بیاید بالا، چون ما این نظام را امروز بعد از ششماه بالا و پایین رفتن و تصویب در کارگروه دائمی شورای راهبری فناوری‌ها و محصولات دانش بنیان مصوب کرده ایم ابلاغ کرده ایم ابلاغ شده امروز برای اجرا دو سه ماه طول می‌کشد که سامانه بیاید بالا منتها از همین امروز فرآیند ارزیابی به صورت دستی و به صورت اسناد کاغذی شروع به انجام و پیگیری شده است.

سؤال: از امروز این آئین نامه اجرایی شده است؟
دهقانی: از همین امروز اجرایی شده است.

سؤال: پس یعنی دیگر شرکت‌ها از این طریق می‌توانند بیایند فرآیند ارزیابی خودشان را انجام دهند تحت عنوان نوپا، فناور و نوآور قرار بگیرند.
دهقانی: بله. اینکه ما شرکت‌ها را دسته بندی نمی‌کنیم به شهروند درجه یک، درجه دو و درجه سه، براساس فناوری واقعاً یک دستاورد خوبی است.

سؤال: هر بازیگر نقش اش مشخص است.
دهقانی: بازیگر‌ها نقش شان مشخص است.