گنه کرد در بلخ آهنگری به شوشتر زدند گردن مسگری
تولیدکنندگان منسوجات بی بافت (اسپان باند) در انتظار تدبیر وزارت صمت هستند تا اشتباه گذشته دفتر نساجی وزارتخانه در ایجاد انحصار مواد اولیه برای شرکتهای خاص که منجر به تعطیلی کارخانه ها و بیکار شدن کارگران شده بود، تکرار نشود.
قطع یقین برای شما مخاطب عزیر سوالی پیش می آید که ضرب المثل " گنه کرد در بلخ آهنگری به شوشتر زدند گردن مسگری" چه ارتباطی با مشکلاتی که تولیدکنندگان منسوجات نبافته با آن ها مواجه هستند، دارد؟ با ما همراه باشید.
منسوجات نبافته یا بی بافت حاصل در هم تنیدگی (Bonding) الیاف مختلف و ایجاد بستر یا همان منسوج میباشند، در این صنعت از تار و پود خبری نیست این اتصال و درهم تنیدگی الیاف توسط فشار، حرارت و یا مواد شیمیایی انجام میشود که هریک از این روشها، محصول با خواص متفاوتی را به دست می دهند. صنعت منسوجات بی بافت روز به روز در حال توسعه و گسترش است، خوشبختانه در ایران نیز این صنعت رشد چشمگیری داشتهاست به گونهای که در سالهای اخیر شاهد رشد خط تولید اسپان باند و سایر منسوجات بی بافت در جایجای کشورمان بوده ایم.
منسوجات نبافته اسپان باند نوعی پارچه است که با متصل نمودن شبکههای فیبر چسبنده با استفاده از مشتقات پارچه نبافته پلی پروپیلن تولید میشود.
منسوجات نبافته اسپان باند در صنعت نساجی کاربرد بسیار زیادی دارند و با گذشت زمان، ساخت و تولید این پارچهها بهبود بسیار زیادی پیدا کرد و کیفیت آنها بالاتر رفت که از ویژگیهای بسیار خوب این پارچهها میتوان انعطافپذیری بالا، لطافت، خاصیت کششی، قابلیت رنگآمیزی و مقاومت در برابر آب را ذکر کرد.
به صورت عمده، منسوجات بی بافت اسپان باند برای تولید کیسه جاروبرقی، کیسه فیلتر هوا و روکش کفش به کار گرفته میشود البته این پارچهها در پزشکی نیز کاربرد فراوانی دارند؛ اسپان باندها یکبار مصرف هستند به همین دلیل آنها را برای ساخت گان جراحی، ماسک، لباس عکسبرداری و امآرآی به کار میگیرند.
تعریفی کوتاه از منسوجات نبافته و اسپان باند و کاربردهایش ارائه شد اما هدف این گزارش تنها تعریف و شناساندن موارد کاربردی این نوع از منسوجات نیست بلکه دغدغه هایی که تولیدکنندگان محصولات اسپان باند با آن مواجه هستند را مدنظر داریم.
آقای علی عرب تولیدکننده منسوجات نبافته اسپان باند گفت: تولیدکنندگان از وزارت صمت و نهادهای نظارتی درخواست دارند شرایط برابری برای خرید مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان ایجاد شود.
وی افزود: مشکلاتی که در صنعت نساجی وجود دارد به دو صورت عام و خاص است؛ درباره اسپان باند به صورت تخصصی قوانینی وضع شده است و رانت و سود ناشی از تولید و فروش به افراد خاصی تعلق میگیرد.
این تولیدکننده گفت: برای خرید مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان تصمیم بر این شد که بورس راه اندازی شود، بورس به خودی خود بسیار خوب و شفاف عمل میکند باید در بورس قانونی وضع کنند که همه خریداران بتوانند رقابت و مواد اولیه را با قیمت رقابتی خریداری کنند، اما شخصی با استفاده از یک قانون توانسته به راحتی مواد اولیه را پایینتر از دیگر خریداران، خریداری کند.
عرب با بیان اینکه این اقدام بدان معناست که با قانون، رانت خواری را گسترش داده ایم، اضافه کرد: در شرایط برابر، تولیدکنندگان میتوانند با استفاده از هنر، مهارت و تخصص کافی، فعالیت داشته باشند.
این ایجاد انحصار و گسترش رانت دغدغه های زیادی را برای فعالان صنایع پایین دستی پتروشیمی ایجاد کرد طوری که بسیاری از تولیدکنندگان با توقف یا کاهش ظرفیت تولید و در مواقعی با تعدیل نیرو مواجه شدند.
آقای محسن گرجی مدیر کل دفتر صنایع پوشاک و منسوجات وزارت صمت در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار گروه صنعت خبرگزاری صدا و سیما گفت: پاییز سال گذشته جلساتی با فعالان حوزه منسوجات بی بافت برگزار شد که عمدهی این فعالان از یک اخلال در بازار گلایه میکردند، با مشارکت انجمن صنایع نساجی ایران، این گلایه را بررسی کردیم و متوجه ضابطهای در نحوه عرضه مواد اولیه در بورس شدیم که سالها قبل در دفتر صنایع نساجی وضع شده بود.
وی افزود: پیشنهادهایی را به صنایع پایین دست پتروشیمی ارائه دادیم و آنها هم در کمیته پتروشیمی مطرح کردند و با رای اکثریت این تغییر در ضابطه اتفاق افتاد و مواد اولیه به مجموعههای تولیدکننده پتروشیمی ارائه و مشکل تولیدکنندهها حل شد.
گرجی اضافه کرد: سازوکار را معمولا وزارت صمت و دفتر تخصصی به کمیته صنایع پایین دستی پتروشیمی پیشنهاد میدهد و آنجا مصوب میشود و این ضابطهای که پتروشیمی گذاشته بود یک رقابت نابرابری را ایجاد میکرد البته این ضابطه در کنار تولید و عرضه موادی که پتروشیمی به صورت نامنظم و در فواصل مختلف داشت، باعث ایجاد نابرابری در گروههای خریدار این محصول و نهایتا در فضای فروش و بازار ایجاد میکرد.
وی در تشریح فضای نابرابر در عرضه مواد اولیه پتروشیمی افزود: مواد اولیه در دو نوع مختلف ارائه میشد در تاریخ ۵ دی ماه ۱۴۰۱ در یکی از گروهها پلی پروپیلن" ۵۵۲ آر" با این که عدد پایه اش حدود ۲۶ هزار تومان بود بعد از رقابت با قیمت ۴۹ هزار تومان به دست تولیدکننده میرسید، در همان بازه زمانی پلی پروپیلن ۵۶۴ و ۵۶۵ که در گروه دیگری عرضه میشده قیمت پایه اش حدود ۲۷ هزار تومان و قیمت تمام شده یا معامله شده ۳۹ هزار تومان میشد، یعنی یکی از گریدهای ما همانطور که میدانید ۳۹ هزار تومان و گرید دیگر براثر رقابت در بورس کالا ۴۹ هزار تومان قیمت خورد.
مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صمت اضافه کرد: اختلاف قیمت ۱۰ هزار تومانی مواد اولیه در دو گروه متفاوت بوده که اتفاق میافتاده و طبیعتا آن گروهی که مواد اولیه با قیمت پایینتر تهیه میکردند میتوانستند محصول خودشان را با قیمت پایین تری به بازار عرضه کنند که این موضوعی بود که ما در نشست با صنعتگران حوزه منسوجات بی بافت متوجه شدیم و در ادامه اقداماتی انجام دادیم.
آقای عبدالله شفیعی نماینده انجمن ملی پلیمر و دبیر کمیته تخصصی منسوجات نبافته یا اسپان باند گفت: دو محصول داشتیم یکی عام بود که همه خریداری و برای لمینت و اسپان باند استفاده میکردند؛ اختلاف قیمت ۱۰ هزار تومانی مواد اولیه شاید بالای ۱۵ هزار تومان هم رقابت میشده روی گرید زد سی اس مارون و شرکتهای دیگر با ۵۵۲، ۵۶۴ و ۵۶۵ بالای ۱۵ هزار تومان رقابت میشده که با آمدن تیم جدید وزارت صمت این مسائل شکسته شد و الان هم قیمتها تقریبا یکنواخت شده است.
وی افزود: موضوع اصلی ما این است برخی تامین کنندگان مواد اولیه مورد نیاز بخش صنعت را به روش دامپینگ با قیمت بسیار پایین عرضه و رقبا را از صحنه خارج می کردند اما از طریق گران فروشی مواد اولیه مورد نیاز حوزه بهداشت که در انحصار خودشان بود هزینه این دامپینگ را جبران می کردند؛ رفتیم صنایع موضوع را مطرح کردیم آقای گرجی و آقای برادران این مساله پیگیری کردند و حالا این مساله برداشته شد که هر شرکت دیگری میتواند این محصول را بخرد.
پس از برداشته شدن انحصار مواد اولیه توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت از شرکت هایی که به صورت ضابطه به آن ها داده شده بود و همچنین واردات مواد اولیه با ضوابط قبلی، خبر تعطیلی شرکت بافتینه با ۵۰۰ کارگر منتشر شد که یکی از شرکتهای تامین کننده اصلی انواع پارچههای ماسک در دوران کرونا به دلیل آزادسازی واردات منسوجات نبافته از ترکیه و یکی از شرکت های انحصاری در تامین مواد اولیه بود ؛ با انتشار این خبر در فضای مجازی، معاونت صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت، واردات بی رویه منسوجات نبافته را تکذیب کرد و اعلام کرد رویه تجاری قبلی تغییری نداشته و مبلغ تعرفه گمرکی این محصول در مقایسه با سال گذشته با توجه به اعمال تعرفه گمرکی به ۳ برابر افزایش یافته است.
وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه این تکذیبه آورد با توجه به اینکه پرونده شرکت بافتینه در خصوص عدم رعایت قیمت و انحصار مواد اولیه پوشک در سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان در حال بررسی است و خبرسازی ذکر شده از مصادیق فرار رو به جلو و روشهای کهنه در سوء استفاده کردن از کارگران و بازیچه کردن آنها توسط این شرکت، روشی قدیمی است و لازم است مالک شرکت مذکور بدون هر گونه سوء استفاده، تعهدات خود را مانند دیگر تولیدکنندگان طبق مقررات اعمال نماید زیرا سیاست وزارت صمت همواره تاکید بر عدم ایجاد انحصار برای یک تولیدکننده بوده تا زمینه اجحاف قیمتی برای صنایع پایین دستی را فراهم نکند اما این شرکت با ایجاد انحصار و افزایش قیمت محصولات خود، شرکتهای تولیدکننده پوشاک را تحت فشار قرار داده است.
پس از تکذیب خبر واردات بی رویه منسوجات بی بافت از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت ، ۴۰ تولیدکننده منسوجات بی بافت در نامه ای از اقدام وزارت صمت در شکستن انحصار یک گروه تولیدی در تخریب بازار مواد اولیه صنعت نساجی، قدردانی کردند.
در نامه این تولیدکنندگان آمده است: با تدابیر وزارت صمت و امکان تامین مواد اولیه منسوجات بی بافت، رونق تولید به این صنعت بازگشته است.
آقای گرجی مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صمت در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ میهمان میز اقتصاد با موضوع چالش انحصار در تجارت از موافقت پتروشیمیها با کف عرضه ۵۷۰ تن مواد پلی پروپیلن مورد استفاده منسوجات نبافته خبر داد.
آقای محمد مهدی برادران معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت که بعد از اتفاقات در حوزه تولید منسوجات نبافته در تاریخ ۱۵ خرداد ۱۴۰۲ میهمان برنامه صف اول بود از افزایش ۲۰ درصدی تولید منسوجات نبافته در پی رفع انحصار در تامین مواد اولیه منسوجات نبافته خبر داد.
حال می توان به مفهوم ضرب المثلی که در ابتدای گزارش به آن اشاره شد پی برد " گنه کرد در بلخ آهنگری به شوشتر زدند گردن مسگری "
گنه کرد در بلخ آهنگری یعنی دفتر تخصصی صنایع منسوجات و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت در مقطعی اشتباهی را مرتکب شد و بر اساس ضابطه ای انحصار مواد اولیه منسوجات بی بافت را به شرکت هایی داد که خروجی این ضابطه، ارائه نامتوازن مواد اولیه بین تولیدکنندگان شد و این تولیدکنندگان با انحصار ایجاد شده نمی توانستند مواد اولیه را تهیه و خریداری نمایند و این گونه بود که هر قیمتی را که این شرکت ها اعلام می کردند، تولیدکنندگان برای اینکه کارخانه هایشان تعطیل نشود و کارگران از کار بیکار نشوند، بایستی می پذیرفتند؛ در پی این انحصار، تولیدکنندگان خرد محصولات صنعتی مسنوجات نبافته مجبور به تعطیلی کارخانه ها و اخراج کارگران شدند که تبعات تعطیلی کارخانه ها دامن گیر خانواده های کارگران کارخانه ها شد و بیت دوم که " به شوشتر زدند گردن مسگری " مفهوم پیدا می کند یعنی کارگرانی که در گوشه ای مشغول به فعالیت و کسب روزی حلال بودند قربانی این اشتباه و از کار بیکار شدند.
با وجود برابری در خرید مواد اولیه منسوجات نبافته اما هنوز هم همه چیز بر وفق مراد تولیدکنندگان خرد تولید اسپان باند نیست!
زمانی که پای درد و دل تولیدکنندگان نشستیم متوجه شدیم آن ها هنوز با چالش های متعددی دست و پنجه نرم می کنند زیرا در فروش و صادرات محصول و تامین ماشین آلات مشکلات بر قوت خود باقی است.
آقای مجید امینی تولیدکننده منسوجات نبافته اسپان باند گفت: تولیدکنندگان اسپان باند حتی قادر به صادر کردن محصولات خود به خارج از کشور هم نیستند، زیرا مجوز برای صادرات هم با مشکلات عدیدهای مواجه است.
مهدی اکبری دیگر تولیدکننده منسوجات بی بافت درباره مشکلات واردات ماشین آلات صنعتی و صادرات محصولات تولیدی گفت: در گمرک میخواهیم محصولات خود را صادر کنیم سوال اینجاست مگر مشکل کشور کمبود ارز نیست! چندین بار صادرات انجام داده ایم؛ امروز میخواهیم قطعات یدکی وارد کشور کنیم و ۵ ماه فرصت داریم تا تامین ارز کنیم، اما هنوز ۳ ماه نشده سامانه ما بسته شده است بابت رفع تعهد صادراتی و پس از آن میتوانیم ثبت گواهی آماری بگیریم برای واردات قطعات یدکی.
وی افزود: هفت ماه است که ماشین آلات خریداری شده و در گمرک بجای ایجاد ارزش افزوده، مانده است.
اکبری ادامه داد: در بخش صادرات هم مشکلات به همین منوال است، قیمت محصولات را در سامانه گمرک با فاکتور رسمی اعلام و به طرف خارجی فروخته ایم، اما گمرک میگوید که شما اشتباه کرده اید و به دلیل عدم انطباق قیمت در سامانه گمرک ۶۰ میلیون تومان جریمه شده ایم.
و سخن آخر
با تدابیر وزارت صمت انحصار خرید مواد اولیه شکسته شد و تولیدکنندگان خرد توانستند به صورت برابر مواد اولیه منسوجات نبافته را خریداری کنند اما هنوز هم تولیدکنندگان برای واردات ماشین آلات صنعتی و قطعات آن و همچنین صادرات محصولات خود به کشورهای دیگر با چالش های متعددی مواجه هستند و درخواست این تولیدکنندگان از دستگاه های اجرایی و ذیربط این است که تدابیری اتخاذ نمایند حال به هر طریقی از قبیل تسهیل در صادرات محصولات صنعتی به خارج از کشور یا ارائه تسهیلات برای خریداری ماشین آلات صنعتی برای تولید محصولات بهداشتی یا خریداری تضمینی محصولات صنعتی با سود قابل قبول برای تولیدکنندگان و هر راه و روش دیگر ، مشکلات آن ها را مرتفع سازند.
گزارش از مهدی محمدزاده دبیر خبر میز صنعت خبرگزاری صداوسیما