مشکل تولید محصولات کشاورزی، در زمینه عرضه است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، رادیو گفت وگو؛ برنامه «ضرب سکه» با حضور دکتر محمدرضا دهقانی (عضو هیئت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی و مدیر دفتر ارتباط با صنعت) و مهندس کوروش لواف زاده (مهندس زراعت و اصلاح نباتات، اولین تولید کننده بذر هیبرید ذرت شیرین در ایران، تولیدکننده گلخانه‌ای و ناظر ویژه سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان تهران در بخش گلخانه) و موضوع از مزرعه تا بازار، به گفتگو پرداخت.

دهقانی: در تمام شاخه‌های منتهی به کشاورزی باید آموزش کاربردی و ایجاد الگوی مناسب کشت، اقتصادی و تجاری، تامین نهاده‌ها و مشاوره برای بازار، به جامعه روستایی داده شود. یکی از بحث‌های مهم برای کشاورزان نقدینگی آن‌ها است؛ کشاورزان زمانی که تولید می‌کنند فشار معیشتی زیادی دارند و در فروش با مشکل مواجه می‌شوند اگر حمایت‌های نهاد‌های دولتی و سیاستگذاری‌های کلان بتواند واسطه‌ها را سازماندهی کند به شرطی که در یک چهارچوب خاص باشند و در موازی آن بازار‌های محلی، مرزی و روستایی ایجاد کند خیلی به کشاورزی کمک می‌کند.

لواف زاده:مشکل تولید بیشتر در زمینه عرضه است و اکثر تولید کنندگان یک سیستم، چهارچوب و برنامه‌ای دارند برای تولید، پیش تولید و همین جا داستان متوقف می‌شود و در مرحله اول هیچ فکری برای بازاریابی نمی‌کنند و بعد از تولید، بسته‌بندی و انبار، بازاریابی را انجام می‌دهند در صورتی که قبل از تولید باید فکر بازاریابی باشند. ما محصولاتی تولید نمی‌کنیم که برای فرآوری آماده باشند تا فراوری شوند جهت صادرات و انبارداری؛ پس مجبوریم محصولات کشاورزی را به صورت تازه خوری مصرف کنیم به این صورت که مثلاً اگر گل تولید می‌کنیم مقدار تولید شده تا ۲۴ ساعت دوام دارد و بعد از مدتی معدوم می‌شود؛ چون سردخانه وجود ندارد و شبیه به همین در محصولات کشاورزی و سیفی و سبزی وجود دارد و ضرر آن مستقیم با کشاورز است؛ پس بزرگترین مشکل در حیطه و عرضه است.

دهقانی: عموماً اطلاعات بازار را بخش‌های اقتصادی برنامه‌ریزی جهاد کشاورزی دارند، شاید این اطلاعات خیلی واقعی نباشد، اما نزدیک به واقعیت است. یکی از چالش‌ها در این زمینه، بازار و مارکتینگ و برنامه‌ریزی‌هایی که منجر به فروش مستمر و موفق محصول می‌شود، است. استمرار، بازارشناسی و بازارسازی و بازارداری خیلی مهم است و آمار‌های داخلی و خارجی را می‌توان از سایت‌های مختلف پیدا کرد و بر اساس آن برای مصرف داخل و صادرات برنامه‌ریزی کرد. با توجه به آمار‌های موجود و برنامه‌ریزی‌هایی که برای افزایش جمعیت در کشور و دنیا وجود دارد می‌توان برنامه‌ریزی کرد به شرط آنکه با میزان تولید، عملکرد و مواجهه با بازار آشنایی داشته باشیم.

لواف زاده: در حال حاضر متأسفانه در ارگانیک و کسانی که در بخش‌های مختلف فعالیت‌های ارگانیکی می‌کنند تفسیر خوبی وجود ندارد و محصول با هزینه بالاتری تولید می‌شود و بازار مشخصی ندارد؛ چون اختلاف قیمت دارد و تفسیر و محل عرضه مناسب وجود ندارد کشاورز تمایل به تولید محصول ارگانیک ندارد.

دهقانی: در راستای توسعه کشاورزی از بستر کشاورزی سنتی تا پیشرفته و به موازی آن در بازاریابی و مارکتینگ محصولات کشاورزی می‌توان فعالیت کرد. در حال حاضر نسبت به چندین سال گذشته تکنولوژی پیشرفت کرده و خیلی از کشاورزان به خصوص در بحث گیاهان دارویی از شبکه‌های مجازی و ابزار روز استفاده می‌کنند و سایت‌های مختلف زدند و مستقیم بازاریابی می‌کنند در این راستا حمایت‌های دولت خیلی مهم است مثل برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و ارتباط با کشور‌های مختلف و رایزنی‌ها با بخش‌های بازرگانی کشور‌های مختلفی که در ایران مستقر هستند. گیاهان دارویی قابلیت ارزش افزوده بسیار بالایی دارند و به عنوان سرمایه ملی کشور قابلیت زیادی دارند و در این راستا خیلی از کشاورز‌ها می‌توانند با توجه به امکانات موجود در کشور مستقیماً بازاریابی و محصولات خود را به صورت فروش مستقیم به کارخانه‌ها و حتی به مشتریان نهایی عرضه و قیمت‌ها را کنترل کنند تا سود بالایی داشته باشند.

لواف زاده: سال‌هاست در این زمینه فعالیت می‌شود، اما مشکلات اساسی وجود دارد؛ عموماً زمین شهرک‌ها طوری انتخاب می‌شوند که مربوط به زمین‌های منابع طبیعی است؛ پس زمین‌های دایری نیستند بلکه بایر هستند و آب ندارند، از سال ۱۳۷۵ شهرک در منطقه حصارگلی ورامین بود که ۱۳۷۰ هکتار مساحت داشت و قرار بود ۱۲ حلقه چاه داشته باشد و مطالعات آن را یک شرکت هلندی انجام د؛ اد، اما از آن موقع تا اکنون فقط دو حلقه چاه دارد و از آن ۱۳۷۰ هکتار در حال حاضر پسته کاری می‌شود. متاسفانه به دلیل کمبود آب برای شهرک‌های گلخانه‌ای باید زوم بندی‌های مشخصی در مناطقی که آب و پتانسیل کار را دارد داشته باشند و نه در هر منطقه استراتژیکی که امکان زدن گلخانه وجود دارد، برای شهرک‌ها باید بستر‌هایی آماده شود تا کشاورزان استفاده کنند، اگر نتوانند صادر کنند و بازار هم کشش نداشته باشد کشاورز دچار مشکل می‌شود.

دهقانی: در بحث‌های کلان کشاورزی و در تمام شاخه‌ها در تامین نهاده‌ها، بذر، نهال، نشا و مواد غذایی مورد نیاز مشکل وجود دارد، تولید، تجارت و فروش جایگاه خود را دارد، اما بحث مکانیزاسیون هم اهمیت دارد، در این راستا شرکت‌های دانش بنیان در حوزه‌های مختلف به خصوص در بحث تامین نهاده‌ها و تجهیز مکانیزاسیون در کشاورزی بسیار فعال هستند و امید داریم دولت در برنامه‌های خود از آن‌ها حمایت کند تا بتوانیم به صورت مهندسی معکوس وارد کار شویم و تجهیزات کشاورزی را فعال کنیم.

لواف زاده: بزرگترین مشکل یک سری قسمت‌های دستوری است که جهاد اعمال می‌کند مخصوصاً در بخش صادرات، وقتی تولید کننده نتواند تعهد خود را به کارخانه، بازار و صادرات انجام دهد؛ پس کنترلی روی بازار ندارد و کنترل روی تولید باقی می‌ماند البته کنترل تولید خیلی خوب است؛ اما هنگامی که هدف بازار نامشخص باشد، باعث می‌شود از تولید باز ماند.