ارتباط معکوس سواد رسانهای و ناامیدی
یکی از تکنیکهای رسانهها القای ناامیدی در افراد با انتشار اخبار دروغ و منفی است.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،بخش زیادی از اخبارفضای مجازی اخبار غیرواقعی است که با سواد رسانهای میتوانید دروغ بودن آنها را درک کنید.
اهمیت سواد رسانه ای
همه قشرهای جامعه از مردم تا مسئولان نیازمند درک سواد رسانهای هستند البته سواد رسانهای سطوح مختلفی دارد از سطوح ابتدایی و مقدماتی دارد تا سطوح پیشرفته که هر کدام از اینها از طریق آموزش و هم از طریق تجربه به دست میآید.
هنر سواد رسانه ای
در واقع سواد رسانهای هم هنر است که با تجربه به دست میآید و هم دانش است که از طریق آموزش به دست میآید در واقع دو بال دارد یعنی فقط آموزش نیست بلکه در معرض قرار گرفتن رسانه و مواجه شدن با زمینههای مختلفی است که در طول زندگی ما ایجاد میشود.
سواد رسانه ای و مصونیت بخشی
میتوانیم دانش سواد رسانهای خودمان را بیشتر کنیم اگر بخواهیم عملیاتیتر صحبت کنیم اینکه در وضعیتهای مختلفی که در جامعه پیش میآید مثلا بعد از اغتشاشات سال گذشته در پاییز، وقتی مردم ما مواجه میشوند با انواع اخبار جعلی و شایعات، قطعاً مهارت آنها نسبت به موضوعات مختلفی که در رسانههای بیگانه تولید میشود نسبت به قبل آن بیشتر شده است.
اما نکتهای که وجود دارد آموزش به ما کمک میکند بتوانیم تکنیکها را به طور ماندگارتر و به طور حرفهای به جوانان و کودکان و دانش آموزان و دانشجویان یاد دهیم.
سواد رسانه ای لازم برای همه باسوادها
البته باید به این نکته دقت کنیم حتی کسانی که فکر میکنند سطح سواد بالایی دارند، اما در حوزه سواد رسانهای ممکن است گاهی دچار مشکل شوند یعنی این نیست که بگوییم سواد آکادمیک ما را به لحاظ سواد رسانهای هم با دانش میکند.
در صورتی که سواد رسانهای مهارتش آموختنی و گاهی حتی ذاتی است یعنی اینکه بتوانیم پشت پرده پیامهای رسانهای را درک کنیم و بدانیم پیامهای رسانهای با چه هدفی تولید شدند.
پشت پرده پیام ها
این پرسشها که چه کسی آنها را تولید کرده، اولا چه هستند؟ چه زمانی تولید شدند؟ چرایی و چگونگی این پیامها به ما کمک خواهد کرد یعنی پاسخ به شش پرسش در مورد هر پیامی که ما با آن مواجه میشویم میتواند به ما کمک کند که دانش سواد رسانهای مان بالاتر بیاید؛ بنابراین موضوع سواد رسانهای و تکنیکهایی که ما در حال حاضر نیاز داریم که یاد بگیریم خیلی میتواند به ما کمک کند که در مقابل موج حملات رسانهای رسانههای معاند و سایر رسانهها مصون و واکسینه شویم.
تکنیک دروغ بزرگ
یکی از تکنیکهایی که از گذشته دور در رسانهها استفاده میشد، برمیگردد به دوره جنگ جهانی بحث تاکتیک دروغ بزرگ بود.
آن زمان میگفتند هر چه دروغ را بزرگتر بگویی باورش راحتتر است و حتی خود شخصی که میگوید ممکن است دروغش را باور کند.
مثلا در دوره اتفاقاتی که داشتیم تکنیکهای دروغ بزرگ را دیدیم که چگونه در رسانههای مختلف استفاده میشد و این تکنیک میتوانست روی ذهن مخاطب تاثیرات خودش را بگذارد. دروغ بزرگ باعث میشود که روی افرادی که دانش سواد رسانهای ندارند بیشتر تاثیر بگذارد و کسانی که دروغ بزرگ را منتشر میکنند به دنبال تهییج افکار عمومی و ایجاد ناهماهنگی شناختی در افکار عمومی هستند.
تکنیک دروغ بزرگ و تهییج افراد
مثلا شما بارها دیدید که بین اخباری که در فضای مجازی به دست ما میآید یک دفعه از یک موضوعی سخن میگویند که وقتی ما به لحاظ منطقی با آن مواجه میشویم به آن شک میکنیم، مثلاً ممکن است در انتخابات، چند ساعت مانده به انتخابات، دروغ بزرگی منتشر کنند که فلان نامزد انتخاباتی انصراف داد، در حقیقت ایشان انصراف نداده، ولی پیام در رسانههای مختلف در رسانههای مجازی و رسانههای بیگانه منتشر شود و بر روی تصمیم گیری افراد تأثیر میگذارد که خیلیها دیگر تکذیبیه را نمیبینند و این به لحاظ پژوهشی هم اثبات شده که کسانی که در معرض اخبار جعلی قرار میگیرند تکذیبیهها را کمتر میبینند و آن خبر کذب در ذهنشان میماند.
راه مقابله با تکنیک دروغ بزرگ
بنابراین راه مقابله با دروغ بزرگ این است که اخبار جدید که به دست ما میرسد را از لایههای مختلف ببینیم و سعی کنیم آن را حداقل از منابع موثق پیگیری کنیم تا در دام اخبار جعلی نیفتیم.
تکنیک قطره چکانی
یکی دیگر از تکنیک ها، تکنیک قطره چکانی است یعنی شما میبینید در برخی از رسانههای معاند راجع به موضوعات مختلف به طور قطرهچکانی پیام را منتقل و آن را کمکم تکمیل میکنند یعنی از یک موضوع صحبت میکنند و با دامن زدن به آن اطلاعاتی راجع به آن میدهند.
تکنیک کلی بافی
آخرین تکنیکی که میخواهیم راجع به آن صحبت کنیم تکنیک کلی بافی است یعنی شما در برخی از رسانههای معاند که بروید میبینید در مورد موضوعات مختلف به طور کلی صحبت میکنند، ولی وارد جزئیات نمیشوند، چون اگر وارد جزئیات شوند معلوم میشود که موضوعشان صحت ندارند و بنابراین میآیند راجع به موضوعات به طور کلی صحبت میکنند و سعی میکنند جای مسائل فرعی و اصلی را با هم عوض کنند.
مثلاً ممکن است در جامعه ما الان مهمترین مسئله که مردم با آن مواجه هستند بحث امید است، بحث این است که دست به دست هم دهند دولت و مردم برای کارهای اقتصادی، ولی آنها میآیند موضوعات حاشیهای و زرد را بالا میآورند و به آنها ضریب میدهند که مسئله اصلی جامعه عوض شود و جامعه دچار مشکل شود؛ بنابراین تکنیکهایی که هدایت میشود در واقع همان قطره چکانی که به شکل قطرهای و هدایت شونده اطلاعات را منتقل میکنند همه میتواند روی ذهن مخاطب تأثیر بگذارد و مخاطب را دچار ناهماهنگی شناختی کند.
اهمیت آگاهی از تکنیک قطره چکانی
وقتی کاربران فضای مجازی بدانند تکنیک قطرهچکانی این گونه است در واقع نسبت به تولیدات رسانهای که از جانب دشمن به داخل کشور میرسد خیلی دقیقتر عمل میکنند، چون یکی از ویژگیهای کشور ما این است که بیشترین آماج حملات رسانهای علیه آن دارد اتفاق میافتد یعنی ما هیچ کشوری در دنیا نداریم که این قدر شبکه ماهوارهای فارسی زبان، این قدر شبکه ماهوارهای غربی علیه آن عمل کنند که دلیل آن هم به خاطر ویژگیهای استقلال کشور ما است که ما در منطقه کشوری هستیم که روی پای خودمان ایستادیم و بعد از انقلاب اسلامی سعی کردیم مستقل حرکت کنیم؛ بنابراین قدرتهای بزرگ نمیتوانند این موضوع را بر بتابند و میآیند از طریق رسانه وارد عمل میشوند که روی افکار عمومی تاثیر بگذارند.
وقتی کشور ما این ویژگیها را دارد پس بحث سواد رسانهای برایش خیلی مهمتر است که این بتواند به طور کامل در جامعه در لایههای مختلف بالا بیاید و نمره خوبی ما به لحاظ سواد رسانهای در دنیا به دست بیاوریم.
منبع: رادیو تبیین