اول تیر روز ملی اصناف

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما یکی از ویژگی‌های اساسی بازارها، تشکل بازاریان در انجمن‌های صنفی، یعنی «اصناف» بوده‌است. این انجمن‌ها اصولاً به صاحبان حرفه‌ها تشکل می‌بخشند و دارای وظایف اجتماعی وسیعی نیز هستند. تا به بهبود کیفیت و بالابردن سطح کیفی مجموعهٔ واحدها، در کنار تعیین تدابیری برای مقابله با تخلفات، و همچنین انجام وظیفهٔ اطلاع‌رسانی دربارهٔ اتفاقات حوزه‌های مرتبط با حرفه موردنظر، یاری رساند.

توزیع کالا‌ها از جمله اصلی‌ترین مسئولیت‌هایی است که به‌عهدهٔ اصناف می‌باشد.

ابتدای پیدایش اصناف اسلامی به قرن سوم هجری می‌رسد که دوره شکوفائی تمدن اسلامی و رونق تجارت و شهرنشینی بود. در این سده بود که تشکل افزارمندان و صنعتگران بر اساس حرفه‌ها و پیشه‌ها بوجود آمد، رشد و توسعه کامل شهر‌ها در دو قرن پنجم و ششم هجری، فعالیت‌های اصناف را توسعه فراوان بخشید. برخی از خاورشناسان شوروی، خاستگاه پیدایش انجمن‌های صنفی در شهر‌های ایرانی را، دوره ساسانیان می‌دانند. برخی دیگر از خاورشناسان، منشأ انجمن‌های صنفی اسلامی را در فرقه‌های درویشان و صوفیان و یا صنف‌های غازیان جستجو می‌کنند.

در قرون وسطی وظیفه اصلی مجموع اصناف در اروپای غربی شامل نظارت محلی بر حرفه یا کسب و کار از طریق تعیین موازین مرغوبیت و قیمت کالا، حمایت از کسب و کار در مقابل رقابت و تعدی، و برقرار کردن مقام اجتماعی اعضای صنف می‌شد. در ادوار گوناگون تشکیلاتی نظیر بازرگانان و ارباب حرف و صنایع در بسیاری از نواحی وجود داشته‌است. اصناف سوداگر یونانی در دوره هلنیستی و زمان رومیان، دارای اهمیت فراوان بودند، اتحادیه‌های صنفی در این کشور به دلیل تحریف قدرت در دست امپراتوری روم شرقی و در بعضی از شهر‌های ایتالیا (بویژه در راونا) حداقل تا پایان قرن دهم میلادی باقی‌ماندند، ولی تأثیر آن‌ها در پیدایش صنف‌های اروپای قرون وسطی مشخص نیست.

برخی از پژوهندگان، مجموعه اصناف اروپای قرون وسطی را ناشی از تشکیلات قبیله‌ای قدیم ژرمن‌ها یا از گروه‌های مذهبی شمرده‌اند. در هر حال، بازرگانان در آغاز قرن یازده میلادی «اصناف تجارتی» را بوجود آوردند. هدف آن‌ها حمایت از تجارت در مقابل خطرات حکومت‌های دوره فئودالیته بود. با توسعه تجارت از طریق دریای مدیترانه اصناف و بازرگانان قدرت فراوانی کسب کردند، و بعضی از تجار ایتالیائی مانند «جنووا» و «فلورانس» بر حکومت‌های محلی استیلا یافتند.

در انگلستان و برخی شهر‌های آلمان نیز بسیاری از صنفها و بازرگانان در توسعه شهر‌ها قدرت زیادی را اعمال کردند. از این پس جنبه محلی بازرگانی بیش از گذشته کاهش یافت؛ و اصناف شهر‌های مختلف برای توسعه و حمایت از دادوستد، با یکدیگر متحد می‌شدند که نمونه بارز آن، اتحادیه «هانسائی» در اروپای شمالی است.

برخی خاستگاه پیدایش انجمن‌های صنفی در شهر‌های ایرانی را، دوره ساسانیان می‌دانند. 

 ارباب حرف و صنایع، دست کمی از بازرگانان نداشتند، اصناف حرفه‌ای در قرن دوازدهم میلادی با توسعه شهرها، به سرعت پیش رفتند، و ازحیث قدرت هم پایه بازرگانان و گاه جایگزین آنان شدند. بطور کلی، اعضای هر صنف را استادکاران، شاگردان و کار آموخته‌ها تشکیل می‌دادند. استادکاران، صاحبان کارگاه‌ها بودند که به شاگردان کار می‌آموختند و کار آموخته‌ها کسانی بودند که دوره شاگردی را تمام کرده بودند، ولی نمی‌توانستند به مقام استادکاری برسند (زیرا عده استادکاران محدود بود) چنانچه در ابتدا گفته شد، هر صنف موازینی مربوط به خود را مقرر می‌کرد، اما پس از رشدملل اروپای غربی، اصناف با فرمانروایان دوره فئودالیته در ظاهر مبتنی بر همکاری بود، اما در عمل، اصناف مقتدر، با تهدید یا تطمیع، از دخالت اشراف یا سلاطین در امور خود جلوگیری می‌کردند.

گاهی نیز اصناف (مانند صنف نساج در فلاندر) شورش‌های ضد حکام فئودال را رهبری می‌کردند. مجموعه اصناف در شهر‌های صنعتی، می‌کوشیدند تا بر حکومت بلدی استیلا یابند. اصناف شهر لند در اداره شهر، قدرت بسیار داشتند. در قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی، قدرت ملت‌ها و اقتدار سلاطین افزون گشت، و در بعضی موادر پادشاهان از قدرت اصناف کاستند، و آن‌ها را به اطاعت در آوردند.

بهبود وسایل و امکانات ارتباطی، توسعه تجارت، و بالاخره ظهور سرمایه داری و مقاطعه کاری به نظام صنفی خاتمه داد. اصناف کوشیدند که انحصارات خود را حفظ کرده و با هر تغییری مخالفت ورزند. روند نظام صنفی با مرور زمان سخت و پیچیده شده و گرایش به موروثی کردن عضویت، بروز یافت. در نتیجه، تجارت و صنعت جدید، به دست سرمایه دارانی افتاد که می‌توانستند خود را با مقتضیات عصر جدید وفق دهند. قدرت مجموعه اصناف از آغاز قرن ۱۷ میلادی در انگلستان روبه زوال گذاشت.

جوامع صنفی فرانسه تا قرن ۱۸ میلادی رونق داشتند تا آنکه انقلاب کبیر فرانسه، بساط آن‌ها را بر چید (۱۷۹۱). سازمان‌های اصناف آلمانی به تدریح در قرن ۱۹ میلادی از بین رفتند. سازمان اصناف ایتالیا نیز در همین قرن بر افتادند.

در اروپای شرقی سازمان‌های اصناف متعدد، در شهرهائی که مرکز دادوستد بود تأسیس شد و قدرت برخی از آن‌ها (خاصه در نوو گروودوکراکو) مدت‌ها برقرار ماند. در هند نیز تشکیلات صنفی پیش از دوره امپراتوری سلسله مارویا، توسعه فراوان یافته بود و پس از استیلای انگلستان نیز مدت‌ها دوام یافت. بدین گونه می‌توان گفت که تشکیلات صنفی در هند حدود ۲۰۰۰ سال سابقه دارد.

در ژاپن، تشکیلات اصناف با مخالفت فرمانروایان قرون وسطائی مواجه بود ودر اصلاحات میجی (۱۸۶۸) بطور کامل از بین رفت. جوامع اصناف در چین از زمان‌های بسیار قدیم سابقه داشتند، و حتی درقرن ۲۰ میلادی گروه‌های با نفوذ و با قدرتی بوده‌اند. در آسیا نیز، اتحادیه‌های صنفی، بازرگانان و ارباب حرف و صنایع همانند اتحادیه‌های صنفی اروپا بوده‌است.

واژه صنف را به سه صورت صنف‌ها، اصناف و صنوف جمع می‌بندند. توزیع کالاها از جمله اصلی‌ترین مسئولیت‌هایی است که اصناف به عهده دارند. دسترسی به آمار اصناف ایران از طریق سایت دبیرخانه هیات عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی امکان‌پذیر است.
اسلام کاسب را به حبیب خود تعبیر کرده است. خدای مهربان دوست دارد بنده‌اش در حال کسب و کار بوده و می‌خواهد عرق خستگی‌اش را ببیند این جهاد در راه خداست. بازرگان امین و راستگو در قیامت با شهدا محشور می‌شود. به همین علت هر سال یکم تیر ماه روز اصناف و از یکم تا دهم تیرماه «دهه تولید ملی» نامگذاری شده است. آغاز این دهه، با روز اصناف و برپایی همایشی برای تجلیل از صنوفی که در همه حوزه‌های مختلف یاری‌گر نظام توزیع و دولت در تنظیم بازار بودند، خواهد بود. دهه تولید ملی همزمان با یکم تیرماه روز ملی اصناف در سراسر کشور آغاز شده و تا دهم این ماه و همزمان با روز ملی صنعت و معدن ادامه پیدا می‌کند.
اتاق اصناف می‌تواند اقدامات مؤثری در راستای حمایت از تولید ملی، افزایش صدور كالاهای داخلی به كشورهای هدف و كاهش بیكاری در كشور انجام دهد و تأثیر مهمی در سرعت بخشیدن به رشد و توسعه اقتصادی ایفا كند.
هر ساله در این روز مجامع امور صنفی سراسر کشور، مسئولان اتحادیه‌ها و مدیران حوزه بازرگانی و سایر افراد مرتبط با این انجمن‌ها، دور هم جمع می‌شوند تا در خصوص مشکلات اصناف به تبادل نظر بپردازند. بنابراین در روز اصناف، باید عملکرد اصناف در اقتصاد مورد بررسی قرار بگیرد. در این روز باید به دنبال پاسخ این سوال باشیم که اصناف کشور تاکنون چه کمکی به اقتصاد داخلی کشور کرده‌اند؟
انجمن‌های صنفی دارای مسئولیت‌ها و وظایف و اصوال اجتماعی وسیعی هستند. این نهادها توسط خود مردم اداره می‌شوند و در وضعیت بازار و قیمت گذاری کالاها نقش بسیار موثری را ایفا می‌کنند. یكی دیگر از مهمترین وظایف ایـن انجمن‌ها توزیع كالاهاست.
به طورکلی اهداف تشكیل انجمن‌های صنفی عبارت است از:
اتحاد و یكپارچگی میان اعضا
برنامه ریزی و مدیریت برای ایجاد انسجام
اتخاذ جهت گیری‌های كاری و تخصصی
تدوین برنامه‌های راهبردی و عملیاتی برای محقق سازی اهداف
شناسایی موانع قانونی گسترش فعالیت‌های اقتصادی، تجاری و کمک به رفع آنها
جلوگیری از رقابت مخرب بین اعضای صنف
کمک بـه بهبود قوانین و مقررات
ارائه خدمات مشاوره‌ای و اطلاعاتی به مجموعه
انتقال و انعکاس نظرات صنف به دولت و مسئولان
کمک به رشد اقتصادی و صادراتی صنف
فراهم آوردن شرایط حضور در رویدادهای تخصصی داخلی و خارجی
کمک به انجام فعالیت‌های تبلیغاتی
شناخت بازارهای هدف و شناسایی فرصت‌های تجاری
به علاوه اینکه اتاق اصناف می‌تواند اقدامات مؤثری در راستای حمایت از تولید ملی، افزایش صدور کالا‌های داخلی به کشورهای هدف و کاهش بیکاری در کشور انجام دهد و تأثیر مهمی در سرعت بخشیدن به رشد و توسعه اقتصادی ایفا کند. چنانچه به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اتاق اصناف ایران، در حال حاضر سه میلیون واحد صنفی در سراسر کشور فعالیت می‌کنند و سهم اصناف در تولید ناخالص داخلی ۵/۱۷ درصد است.

منبع : بیتوته و وبگاه معاونت فرهنگی ودانشجویی دانشگاه تهران 

منبع :