نه به پلاستیک

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز قزوین، یکی از پویش‌ها، پویش نه به پلاستیک است که می‌تواند زمینه مناسبی برای تغییر الگوی مصرف و ترک عادت «مصرف پلاستیک» باشد. 

 

 البته لازمه تحقق این مهم همگرایی و اعتماد متقابل، ظرفیت سازی برای مشارکت فعالانه نهاد‌های مردمی محیط زیست جهت آموزش و اطلاع رسانی برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی است.

 

 

متاسفانه به مصرف کیسه‌های پلاستیکی عادت کرده ایم و روزی نیست که از انواع پلاستیک از یکبار مصرف گرفته تا ... استفاده نکنیم. هنگام تفریح و گردش در پارک، در دشت، جنگل و ساحل، در مناسبت‌های مختلف جشن و سوگواری آنچه از ما باقی می‌ماند، حجمی انبوه از از انواع پلاستیک‌هاست.

 

به همین علت است که امروزه در پس زمینه تصویر اغلب مناطق طبیعی و گردشگری ما کیسه‌های پلاستیکی نشسته است.

آمار‌ها حاکی از آن است که ایران یکی از ۱۰ کشور اصلی مصرف کننده پلاستیک در دنیاست، عمر هر کیسه پلاستیکی درکشور ما ۱۲ دقیقه است.

 

هرخانواده ایرانی روزانه پنج تا هفت کیسه پلاستیکی وارد چرخه مصرف می‌کند که متاسفانه نیمی از آن‌ها فقط یک‌بار استفاده شده است. درخوش بینانه‌ترین حالت راهی مکان‌های دفن می‌شوند که به واسطه تجزیه‌پذیری طولانی مدت (بیش از ۳۰۰ سال)، درواقع باری سنگین و غیرقابل هضم برای زمین است. 

 

اما چرا به رغم هشدار‌ها و اطلاع رسانی‌ها درباره آثار زیانبار پلاستیک‌های یکبار مصرف، استفاده بی رویه از آن‌ها و گسترش کاربرد انواع و اقسام پلاستیک‌ها به جزئی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شده است؟

 

 

شاید یکی از مهم‌ترین دلایل در مصرف نامتعارف کیسه‌های پلاستیکی درکشوردسترسی راحت و ارزان کیسه‌های پلاستیکی است. کشور ما یک کشور نفت خیز است و وجود مواد اولیه ارزان و در دسترس پلیمری، یکی از مهم‌ترین عوامل در تولید و مصرف غیرمنطقی این کالای آسیب رسان به محیط زیست محسوب می‌شود. در عین حال فقدان سیاست‌های بازدارنده و تشویقی برای تغییر در الگوی مصرف پلاستیک‌ها نیز از مهم‌ترین مولفه هاست که موجب شده اقدام شاخصی در کشور در خصوص پلاستیک‌ها چه در حوزه تقنین و چه اجرا صورت نگیرد.

 

 

این در حالی است که هم اکنون بسیاری از کشور‌های جهان به منظور حفاظت از محیط زیست سعی کرده اند با اجرای «سیاست‌های ملی» مصرف پلاستیک‌ها را محدود کنند، به گونه‌ای که بگفته کارشناسان در حال حاضر ۵۰ کشور جهان دارای برنامه فعال برای مقابله با آلودگی پلاستیک است. 

 

اقداماتی، چون ممنوعیت مصرف کیسه‌های پلاستیکی یکبار مصرف، وضع مالیات بر مصرف، حذف و جایگزینی میکروپلاستیک ها، استفاده از پلاستیک‌های زیست تجزیه‌پذیر و ... با هدف کاهش آلودگی پلاستیک‌ها به‌ویژه در مناطق گردشگری و ساحلی جهان از جمله این اقدامات است.

 

 

مواد پلاستیکی بلای جان طبیعت وعامل نابودی پرندگان، آبزیان وحیات وحش شده است واستفاده بی حد و اندازه از این مواد از جدی‌ترین چالش‌های کره زمین است که نه تنها خشکی‌ها بلکه دریا‌ها را نیز به خطر انداخته است.

 

 

سالانه بیش از ۳۰۰ میلیون تن پلاستیک در جهان تولید می‌شود که بخشی از آن‌ها بازیافت می‌شود، اما بخش اعظم آن یا در زمین دفن و یا در دریا و طبیعت رها می‌شود.

زندگی پلاستیکی به نوعی مرگ طبیعت و محیط زیست است، زباله‌های پلاستیکی سالانه میلیون‌ها جانور آبزی را به کام مرگ می‌کشاند، همچنین مواد شیمیایی موجود در پلاستیک از عوامل سرطانزادر انسانهاست.

 استفاده از پلاستیک در زندگی و مصارف روزانه شاید از لحاظ اقتصادی ارزان و به صرفه باشد، اما با آثار زیانبار تخریبی در محیط زیست و طبیعت باید شیوه زندگی را تغییر داد و به جای استفاده از پلاستیک به سمت استفاده از کیسه‌های گیاهی و الیاف قابل بازیافت در طبیعت رفت که هر چند هزینه اقتصادی آن بیشتر است، اما سود آن در حیات بشر و طبیعت صد‌ها برابر بیشتر خواهد بود.

 

 

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین در خصوص مضرات پلاستیک در طبیعت می‌گوید: مصرف بی رویه پلاستیک از جدی‌ترین چالش‌های کره زمین است که از فرآورده‌های نفتی تولید می‌شود و تجزیه آن‌ها در طبیعت حداقل ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال طول می‌کشد.

 

رامین رمضانی افزود: فرآورده‌های پلاستیکی نه تنها به طبیعت آسیب می‌زنند بلکه در دل دریا‌ها نیز منجر به مرگ جانوران دریایی می‌شود و در روی زمین نیز از مهمترین عوامل سرطان زا در زندگی بشر است.

رمضانی اضافه کرد: کاهش مصرف پلاستیک و جایگزینی فرآورده‌های تجزیه پذیر از الزامات حیات بشری است که باید مورد توجه قرار گیرد.

 

 

او با تاکید بر لزوم جایگزینی ظروف و کیسه‌های گیاهی به جای محصولات پلاستیکی می‌گوید: باید از سوی نهاد‌های قانونی و متولی استفاده از پلاستیک و ظروف پلاستیکی در رستورانها، مساجد، مراکز خرید و مراکز تفریحی ممنوع شود.

 

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین تاکید می‌کند: باید به دنبال محصولاتی با پایه گیاهی باشیم که تجزیه پذیر باشند و با آگاه کردن مردم نسبت به مضرات استفاده از پلاستیک، آن‌ها را به استفاده از محصولات تجزیه پذیر ترغیب کرد.

 

 

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قزوین نیز می‌گوید: پلاستیک بلای آینده زمین است و مصرف آن باید به صورت جدی کاهش یابد.

 

حسین عمویی افزود: تجزیه پلاستیک‌ها بسته به نوع آن‌ها بین ۳۰۰ تا ۹۰۰ سال به درازا می‌کشد و برنامه ریزی مدیریت پسماند کاهش تولید زباله و به تبع آن کاهش تولید زباله‌های پلاستیکی است.

 

فقط در شهر قزوین روزانه بطور میانگین حدود ۳۵۰ تن پسماند شهری تولید می‌شود که بیش از ۱۰ درصد آن پلاستیک است.

 استفاده مجدد از کالا‌ها و وسائل پلاستیکی یکی از رویکرد‌های سازمان مدیریت پسماند برای کاهش تولید زباله باید باشد. 

 

 دراین راستا شهروندانی که نیاز به استفاده از برخی وسایل خود ندارند آن‌ها را می‌تواند به سازمان مدیریت پسماند شهرداری تحویل دهند و سازمان این وسایل را در اختیار شهروندانی قرار دهد که به آن‌ها نیاز دارند.

طرح تفکیک زباله از مبدا یکی از اصلی‌ترین راهکار‌ها برای جلوگیری از رها سازی پلاستیک درطبیعت است که اگر شهروندان به آن عمل کنند می‌توان فرایند بازیافت را خیلی آسان کرد.

 بگفته عمویی حدود ۲۰ درصد از پسماند تولیدی شهروندان قابلیت تفکیک از مبدا را دارد تا در جریان فرایند بازیافت قرار گیرد، ۷۰ درصد از زباله تولیدی نیز مواد آلی را شامل می‌شود و ۱۰ درصد نیز قابلیت بازیافت ندارند.

 

 هم اکنون در شهر قزوین فقط حدود ۱۱ درصد از ۲۰ درصد زباله قابل بازیافت، تفکیک و بازیافت می‌شود.

شهرداری می‌تواند با راه اندازی سامانه و اعلام شهروندان برای تحویل زباله خشک و با اعزام خودرو‌های جمع آوری زباله خشک به آدرس اعلامی از سوی شهروندان زباله خشک را تحویل بگیرد و در قبال آن کیف پول شهروندی آن‌ها برای استفاده در ناوگان حمل و نقل عمومی را شارژ کند

 همچنین می‌تواند به ازای دریافت زباله خشک به جای پلاستیک زباله‌های غیر قابل تجزیه، پلاستیک‌های زیست تجزیه پذیر در بین شهروندان توزیع کند.

 

 شهر قزوین به عنوان مرکز یک استان صنعتی، گردشگری و کشاورزی نیازمند نهادینه شدن فرهنگ تفکیک زباله از مبدا است، رویایی که ظاهرا به این زودی‌ها محقق نمی‌شود.

 

از این رو با درک این واقعیت که ما با فاصله‌ای قابل توجه با سایر کشورها، گام نخستین را در عرصه جلوگیری از دور ریز انواع پلاستیک را بر می‌داریم، ضروری است با وضع قوانین برای ترغیب مردم، صنایع و صنوف به محدودیت درزمینه استفاده از پلاستیک از یک سو و حمایت از صنایع بازیافت و سرمایه گذاری در گسترش واحد‌های جایگزین پلاستیک از سوی دیگر، اقدامات بنیادین را با سرعت بیشتری در کشور آغاز کرد.

خوشبختانه در سال‌های اخیر پویش‌های اجتماعی خوبی در حوزه‌های مختلف زیست محیطی در کشور شکل گرفته است که می‌تواند زمینه مناسب برای تغییر الگوی مصرف و ترک عادت «پلاستیک‌گرایی» ما باشد، مشروط بر آنکه با همگرایی و اعتماد متقابل، ظرفیت سازی برای مشارکت فعالانه نهاد‌های مردمی محیط زیست جهت آموزش و اطلاع رسانی برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی انجام گیرد. تجربیات موفق در مهار آلودگی پلاستیک‌ها در جهان نیز موید این حقیقت است که بدون همراهی واقعی مردم، اجرای سیاست‌های سلبی و بازدارنده راه به جایی نخواهد برد و غلبه بر عادتی که به رویه متداول زندگی ما بدل شده است، به موازات قوانین و اسناد بالادستی نیازمند برنامه‌ای فراگیر، تدریجی، مستمر و نفوذ در بطن و آحاد جامعه دارد.

 

 نگارنده: علی صفری الموتی