لزوم گسترش المپیادهای علمی در سراسر کشور

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای دکتر امید نقشینه ارجمند معاون استعدادیابی سازمان ملی و پرورش استعداد‌های درخشان و جناب آقای طاهری مدال طلای کشورمان در ریاضیات و همچنین عضو تیم ملی المپیاد ایران در برنامه سلام خبرنگار شبکه خبر درباره المپیاد گفتگو کردند.
سوال: ابتدا مروری داشته باشیم بر روند المپیاد‌های دانش آموزی آقای نقشینه ما افتخار‌های خوبی را در المپیاد‌های مختلف کسب کردیم شما بفرمایید که این دوره که تابستان باید بچه‌ها تلاش میکنند برای اعزام به مسابقات جهانی موفق چند تا المپیاد خواهیم داشت؟
نقشینه: چهل سال است المپیاد دانش آموزی در کشور شروع شده و کم و بیش المپیاد ریاضی ما اولین اعزام‌ها را داشتیم بعد از چند سال افتخارات خوبی برای کشورمان در آن عرصه داشتیم دوست دارم اشاره کنم به اینکه تلقی درستی از المپیاد نیست که ما صرفاً فکر کنیم که افتخارات بین المللی هدف این المپیاد‌ها است یعنی شاید برخلاف المپیک که ما قله آنچه که از یک ورزشکار را می‌خواهیم در مسابقات بین‌المللی رقم می‌خورد المپیاد دانش آموزی شاید بشود گفت که نه میانه راه اوایل راه یک دانش آموزی است که مدال جهانی می‌گیرد آن مسیر ادامه اش که یک دانشمندی یک پژوهشگری در کشور بشود و خدمت برساند آن چیزی که ما برای آینده المپیادی در واقع ترسیم میکنیم و آن را به عنوان هدف ما نمی‌گوییم این مسیر و وسیله است برای رسیدن بهش به هر حال در پاسخ به سوال شما عرض کنم که ما الان به هشت مسابقه بین المللی دانش آموز اعزام می‌کنیم که البته شش تا از آن‌ها سابقه بیشتری دارند ریاضیات فیزیک کامپیوتر نجوم زیست شناسی و شیمی و در المپیاد علوم زمین و جغرافیا در سال‌های اخیر است که ما اعزام داشتیم در سال‌های گذشته هم به دلیل کرونا در واقع برخی از المپیاد‌ها مثل فیزیک حتی یک سال برگزار نشد برخی از المپیاد‌ها مجازی بود، ولی دیگر از سال گذشته حضور عادی پیدا کرده بود کم و بیش دیگر المپیاد‌ها به صورت عادی میزبان حضوری دانش آموزان هستند
سوال: در هشت رشته شرکت می‌کنند امسال؟
نقشینه: بله
سوال: جایگاه ما در المپیاد‌های جهانی چطور است؟
نقشینه: در المپیاد‌های مختلف باید متفاوت ارزیابی شود، ولی برای جمع کلی اش این است که ما جایگاه خوبی در المپیاد‌های بین المللی داریم در سال‌های گذشته یک افتی به نسبت در المپیاد‌ها رخ داده بود حالا ریشه یابی و دلیلش بحث جدایی را می‌طلبد، ولی به لطف خدا با کار‌های جدید و احیای سمپاد و در واقع احیای باشگاه دانش پژوهان جوان آن که جان تازه‌ای گرفته المپیاد‌ها
سوال: الان المپیاد‌ها رفت زیر مجموعه باشگاه؟
نقشینه: به زودی مسئولیت المپیاد‌ها به جایگاه واقعی خودش که باشگاه دانش‌پژوهان جوان است برمیگردد و آن نهاد متولی رسمی بتواند بسیار بسیار موثرتر کار بکند .
سوال: یک قدری فکر می‌کنم کمک کند به آن نقص‌هایی که گذشته بوده و سبب شده ما در جایگاه‌های جهانی مشکل پیدا کنیم یک مقداری افت داشته باشیم جبران شود با این اینکه می‌آید زیر نظر مجموعه باشگاه متمرکز می‌شود؟
نقشینه: بله بخشی از داستان این است من نکته‌ای را تمام نکردم که در سال گذشته به لطف خدا وضعیت مادر همه المپیاد‌ها بسیار بهتر شده بود و حالا ما یک مقایسه‌ای هم کردیم در سال‌های گذشته بهترین نتایج المپیاد‌های دانش آموزی در عرصه بین المللی در سال گذشته رقم زدیم و کار دوستانی مثل ایشان که قرار است امسال بروند در مسابقات شرکت کنند و بقیه دوستان به نسبت سخت شده تغییر دادن رکورد سال پیش چیزی که شاید در المپیاد‌ها نادیده گرفته می‌شود آن عرصه‌های پژوهشی که بعد از المپیاد شکل می‌گیرد و در واقع تضعیف باشگاه و محو حضورش در این سال‌ها اون قسمت را کمرنگ کرده بود که شاید کمتر به دیددوستانی که علاقه‌مند به المپیاد هستند میاد هسته‌های پژوهشی که در اوایل دهه هشتاد در باشگاه شکل گرفته بود موجب شده بود که المپیاد‌هایی که در عرصه‌های مختلف و افتخار آفرینی کردند الان در گیر مسائل جدی کشور شدند و هسته‌های پژوهشی دیگر کار واقعی حل مسائل عمده کشور را به دست بچه‌هایی که در حوزه‌های مختلف استعداد و نخبگی خودشان را اثبات کردند حالا میشود گفت حل مسئله کشور کار جدی است که دیگر مدال جهانی در مقابلش گرفتن یک تمرین کوچک و و یک حرکت جزئی محسوب می‌شود و امیدواری باشگاه دانش پژوهان جوان که شکل می‌گیرد از دانش آموزی تا دوران دانشجویی و حتی در اوایل تحصیلات و اشتغال این عزیزان را پوشش می‌دهد و به عضویت خود در می‌آورد این قسمت‌های المپیاد را بیش از پیش تقویت کند
سوال: انشاءالله دکترنقشینه شما اشاره کردید که یکی از قدیمی‌ترین المپیاد‌هایی که ما داریم ریاضی است است و آقای طاهری هم در واقع مدال طلای کشوری المپیاد ریاضی را دارید خوب بفرمایید از نحوه کار کردی تا به این مدال طلا رسید و میزان آمادگی تان برای مسابقات جهانی آقای دکتر نقشینه هم بهش اشاره کردند؟
طاهری: خوب من حدود سال آخرای نهم یا اواسط نهم شروع کردم برای المپیاد ریاضی خواندن طوری بود که حالا در مدرسه که ما بودیم امکاناتش فراهم بود طوری که بخوانیم و سال دهم در آزمون نقره شدم و سال یازدهم توانستم طلا شوم، چون دو سال المپیاد بعد آزمون انتخاب تیم برگزار شد در آن هم قبول شدم و الان حدود فکر می‌کنم ۱۵ تیر آزمون المپیاد جهانی است من هم آماده ام
سوال: مدال‌های طلا فقط آقای دکتر نقشینه راهی المپیاد جهانی می‌شوند؟
نقشینه: بله ما دو برابر ظرفیت هر تیم جهانی مدال طلای کشوری داریم که برای ریاضی که ۶ نفر هستند ۱۲ مدال طلا اهدا می‌شود گاهی تیم ۱۲ بیشتر می‌شود به خاطر دانش آموز‌هایی که سال گذشته هم مدال طلا گرفتند از بین این‌ها هم رقابتی است که باید تیم ملی انتخاب شود.
سوال: چند نفر در نهایت راهی مسابقات جهانی می‌شوند؟
نقشینه: خدمتتان عرض کنم در آن ۶ المپیاد قدیمی‌تر بستگی به این دارد که تیم نجوم ما گاهی میزبان دوتا تیم می‌پذیرد گاهی یکی عدد بین ۳۳ تا ۳۶ ممکن است تغییر پیدا کند.
سوال: میزان نجوم یک مقداری ممکن است آمار را بالا و پایین بکند؟
نقشینه: نجوم بستگی به میزبان دارد، ولی قاعده اش این است که گاهی میزبان می‌تواند دو تا تیم را از هر کشور بپذیرد گاهی یکی که ما سال گذشته که ما دو تیم داشتیم افتخار ما این بوده که تیم اول و دوم ایران بود در المپیاد نجوم.
سوال: آقای طاهری از میزان آمادگی تان برای مسابقات بفرمایید؟
طاهری: حالا ما با توجه به مشکلاتی که باشگاه داشت به خاطر این که همین چیزی که آقای نقشینه گفتن کمپ‌های آمادگی مان خیلی دیر شروع شد یکی نبود که می‌خواستم بگویم، ولی باز به هر صورت به نظر من ما آماده ایم آماده ایم که برویم آزمون را بدهیم، ولی خیلی بهتر میشد اگر که اهمیت بیشتری به این قضیه میدادم سوال آماده رزم هستید طاهری بله آماده حرکت.
سوال: فکر میکنید مدال می‌آورید؟
طاهری: مدال یک نتیجه است اینکه ما آماده‌ایم  در مدال فرقی ندارد.
سوال: الان آمادگی کامل؟
طاهری: بله
سوال: خیلی هم عالی
نقشینه: در المپیاد‌های بین المللی عموما اعضای تیم ایران با دست پر برمیگردم و ما برای اینکه ببینیم چقدر موفقیت داریم
سوال: بله بچه‌های ما خیلی هم باهوش هستند و جایگاه‌های خیلی خوبی را در المپیاد‌ها دارند
نقشینه: یعنی شاخص مدال آوردن برای کشور ما مهمترین شاخصه ما در واقع اگر بخواهیم مقایسه کنیم ببینیم تیم مان میزان موفقیتش آن چقدر است معمولاً مدال طلا‌ها را می‌شماریم
سوال: جایگاه ماچی؟
نقشینه: آن هم با همان شاخص دیگر
سوال: ما الان از نظر شما که مسئولیت هم دارید بفرمایید که آمادگی تیم‌های المپیادی ما چقدر است آقای دکتر نقشینه؟
نقشینه: ۶ تا المپیاد داریم که با سابقه‌تر هستند دوتا المپیاد کمی جدید‌تر هستند . المپیاد‌های قدیمی‌تر که سابقه قدیم شاید نجوم جوانترینش باشد ۱۷ سال تا ۱۸ سال تقریباً سابقه دارد قوانینی است که حمایت میکند از اعضای تیم یعنی مثلاً به دلیل اینکه در این سال آمادگی برای اعزام درگیر کنکور هم نباشند مدال طلای این المپیاد‌های شش گانه مان از کنکور سراسری معاف هستند خیلی قانون منطقی است برای اینکه بچه‌ها واقعاً اگر بخواهند در استرس کنکور سراسری قرار بگیرند نمی‌توانند برای آن ماموریتشان آماده شوند ‏در ثانی واقعاً توانایی این بچه‌ها از نظر علمی نه به جهت همان شاخه‌های که یاد گرفتند به جهت استعداد هوشی که بروز شده در آن شاخه بوده نشان دادند که در دانشگاه هم بسیار موفق هستند برای همین ۶ المپیاد فرصت بیشتری دارند با یک آرامش کارکنند المپیاد علوم زمین و جغرافیا که نوپا است و ما تازه در آن درگیر شده ایم هنوز قوانینی وجود ندارد در نتیجه بچه‌های ما همزمان درگیر کنکور سراسری دیگر قابل تصور است که دانش آموزی که از یک سو کنکور سراسری را دارد و از یک سو المپیاد انجام می‌دهد.
سوال: این کنکور هم یک جورایی قالب است در المپیاد؟
نقشینه: حالا ما داریم تلاش‌های جدی میکنیم با شورای عالی انقلاب فرهنگی بنیاد نخبگان نهاد‌های متولی دیگر که این ضوابط امتیازات کنکور بچه‌ها تقویت شود نه فقط به این جهت که جایزه باشد ما فکر می‌کنیم که المپیاد‌های دانش آموزی یک کانال بسیار عالی هستند برای کشف استعداد‌های درخشان بچه‌ها و هدایت شان به سمت دانشگاه کانالی که هم شناسایی میکند استعداد‌ها را هم گسترش آن در کشور موجب رشد می‌شود شاید بر خلاف گسترش تست زنی کنکور و این چیز‌ها که خیلی تاثیر مثبتی ندارد که خیلی مخرب هم هست المپیاد‌ها و پرداختن بچه‌ها به این شاخه‌های متنوع علمی نه فقط کسانی که مدال می‌آورند جمع بزرگتری را هم با یک عرصه علمی دقیق‌ترین آشنا میکنیم امیدواریم بتوانیم این‌ها را هم تسهیل کنیم با کمک نهاد‌های متولی شان برای همین من در مورد این دو گروه کمی متفاوت نظر دادم در جهت استعدادشان فوق‌العاده هستند، ولی بالاخره شرایطی که قانونی دست بچه‌ها را می‌بندد شاید کمی سخت بکند بچه ما امیدواریم که با تلاش و کوشش خودشان و کمیته‌های علمی این نقص را هم برطرف کنند همانطور که اون سال‌های اول المپیاد‌های دانش آموزی مثل ریاضی هم این معافیت‌ها را نداشتند، ولی باز هم دانش آموز‌های در عرصه‌های جهانی درخشیدند.
سوال: آقای دکتر نقشینه ما سال آینده میزبان المپیاد‌ها هستیم؟
نقشینه: بله خوشبختانه خبر خوبی هم است که البته ما چندین مرتبه میزبان المپیاد‌های مختلف دنیا بوده ایم سال گذشته یعنی ۲۰۲۴ میلادی برای دومین بار میزبان المپیاد فیزیک بین المللی هستیم.
سوال: ما میزبان هستیم تعداد بچه‌هایی که می‌توانند شرکت کنند بیشتر میشود سهمیه افزایش پیدا می‌کند؟
نقشینه: نه تغییر نمی‌کند هیچ تفاوتی در جهت شرکت کنندگان فکر می‌کنم در هیچ المپیادی نیست یعنی میزبانی فقط بار و زحمت علمی دارد البته ما از همین زحمت استقبال می‌کنیم فرصت بسیار عالی است که در واقع یک دیپلماسی علمی بسیار برجسته است و هم اینکه ما المپیاد‌های قدیمی خودمان را علاقه‌مندان فیزیک و هر رشته که برگزار می‌کنی دور هم جمع می‌کنیم برگزار کردن این رویداد بسیار کار سختی است، ولی برای ما که یکبار تجربه اش را داریم و اثبات کرده ایم که ما بهترین برگزار کننده‌ها هستیم.
سوال: حتماً هم همینطور است آقای طاهری شما اگر نکته‌ای دارید بفرمایید که بعد آقای دکتر نقشینه جمع بندی کنند؟
طاهری: فقط می‌خواستم بگویم که به نظرم بهترین حالت المپیاد در هر کشور این است که انحصار چند مدرسه نباشد اتفاقی که الان دارد می‌افتد درستش این است که در هر جایی در ایران هر کسی بتواند شروع کند به المپیاد خواندن چیزی که واقعا الان امکان ندارد سوال یعنی فرصت برابر برای همه بچه‌ها در یک مقطع سنی فراهم نیست طاهری واقعاً نیست اصلاً یک چیزی است که یک رقابت نابرابری است که شکل می‌گیرد برای همین هر سال دارد مدال‌های یک مدارسی بالاتر و بالاتر می‌رود و مدال‌های شهرستان‌ها پایین‌تر و پایین‌تر من فقط همین را میخواستم بگویم.
سوال: آقای دکتر نقشینه به این نکته که اشاره کردن؟
نقشینه: نکته بسیار مهمی است یعنی و المپیاد را شاید جلوه بیرونی آن مدال هایش باشد، ولی آن چیزی که ما المپیاد را موثر می‌دانیم این است که چقدر گسترده توانسته یک حرکت علمی به وجود بیاورد و همین طور که گفتند هر چند به لحاظ قانونی همه میتوانند شرکت کنند برابری قانونی وجود دارد، ولی در عمل نابرابری رخ می‌دهد ما در این سال‌ها تلاش کرده ایم.
سوال: از کجا ناشی می‌شود؟
نقشینه: ببینید بالاخره وقتی امکانات اقتصادی در شهر‌ها و استان‌ها متفاوت است اثرش را همه جا می‌گذارد در المپیاد‌ها هم موفقیت در آن بسیار محدود است شما در یک المپیاد مثل فیزیک ۴۰ نفر دانش آموز را هر ساله حائز رتبه میدانید بقیه دالی نمیگیرن ما از چند جهت داریم تلاش میکنیم یکی اینکه با کمک صدا و سیما برنامه‌هایی جهت ترویج ساختیم شاید بعضی از دوستان ندانند که ما در شبکه امید برنامه علمی نو را در صحنه آوردیم که آموزش المپیاد‌های دانش آموزی است .
سوال: کمک می‌کند بیشتر به دانش آموز‌های شهرستانی؟
نقشینه: بله یک شروعی است حتی در تهران هستند یکسری شرایط مناسبی ندارند یعنی محدود به شهرستان نمیشود، ولی همونطور که میفرمایید اعم از شهر‌های دورتر دو اینکه دایره تشخیص را داریم گسترش می‌دهیم علاوه بر مدال کشوری که حدود ۴۰ نفر است و این ۴۰ به خاطر ظرفیت یک مدرسه تابستانه است داریم تلاش میکنیم با نهاد‌های قانونی هم صحبت کنیم چیزی به عنوان نشان افتخار هم داشته باشیم تا عرصه شناسایی استعداد‌ها را بیشتر کنیم به خاطر اینکه المپیاد دانش آموزی واقعا این ظرفیت را دارد یعنی شناسایی که در آزمون مرحله دوم ما انجام می‌دهیم فراتر از ۴۰ نفر شاید تا صد نفر ۲۰۰ نفر دانش آموزان خوب را شناسایی میکند.
اما تا به حال ما برای شان عنوانی نمی‌گذاشتیم گذاشتن این عنوان خودش تا حدی کمک می‌کند که دایره المپیاد را گسترش پیدا کند دایره المپیاد‌ها به کمک خودش هم تقویت می‌شود، چون المپیادی‌های خودشان هستند که به مدرسه‌های خودشان به استان‌های خودشان سعی میکنند که این توانایی‌های خودشان را انتقال بدهند و این چرخه انشاالله که با با کمک خود دانش آموزان رشد بیشتری پیدا کند.