پخش زنده
امروز: -
رد پای انسان‌ها در تخریب محیط زیست دریایی
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست گفت:۵۰ درصد اکسیژن کره زمین را اقیانوس‌ها تامین می‌کنند، ما انسان ها مدیون اقیانوس‌ها هستیم که این اکسیژن را برای ما تولید می‌کنند و بر روی آب و هوا تاثیر بسیاری دارند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما: شبکه سلامت در برنامه مثبت سلامت با آقای مجتبی ذوالجودی معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست گفت و گویی انجام داده است که به این شرح می‌باشد.
سوال: محیط زیست دریایی یعنی چه اصلا چرا باید این قدر مهم باشد اگر که ما این موضوع را بهش توجه نکنیم چه قدر می‌تواند در زندگی ما نقش داشته باشد؟
ذوالجودی: بهتر است اول یک مروری داشتیم اقیانوس و نقش اقیانوس و محیط دریایی و کره زمین به چه صورت است خوب همه می‌دانند که بیش از ۷۱ درصد از سطح کره زمین را آب تشکیل داده در قالب اقیانوس‌ها این اقیانوس‌ها از اقیانوس آرام گرفته که بزرگترین اقیانوس هست اقیانوس اطلس، هند و منجمد شمالی و جنوبی و پهنه‌هایی که محدود میشود به یک طرف خشکی یا چند طرف خشکی تحت عنوان دریا، دریاچه، و یا حتی خور به تبع این اقیانوس است که با حیات ما در ارتباط هست شمادر جریان باشید که ۵۰ درصد اکسیژن کره زمین را اقیانوس‌ها تامین می‌کنند یعنی همین الان که من و شما داریم تنفس می‌کنیم مدیون اقیانوس‌ها هستیم که این اکسیژن را برای ما تولید می‌کند و به تبع خیلی تاثیر دارد بر روی آب و هوا و شما می‌دانید که تمامی پارامتر‌های هواشناسی که حالا عزیزان ما در سازمان هواشناسی در پیش بینی هایشان اعلام می‌کنند قطعا شناسایی پدیده‌های اقیانوسی هست من از اینجا شروع کنم، چون شما بحث محیط زیست را هم فرمودید شاید بزرگترین زباله محیط زیستی که در دنیا وجود دارد در اقیانوس آرام است این هم کارکرد ما انسانهاست .
سوال: چون دیده نمی‌شود به فکرمان هم خطور نمی‌کند.
ذوالجودی: البته اگر درست ببنیم می‌بینیم این‌ها را، چون خیلی بزرگ است.
سوال: خیلی‌ها یشان غرق می‌شوند و می‌روند ته دریا؟
ذوالجودی: بله بیشتر زباله‌های پلاستیکی است که در اقیانوس آرام گرفتار یک جریان گرد شده که مرتب دور خودش می‌چرخد و هیچکس هم نمی‌تواند دست یابی داشته باشد قطعا این را به عنوان یک زباله بزرگ ما انسان‌ها تولید کردیم و این تاثیرگذار است به تبادلاتی که بین اقیانوس و جو می‌تواند داشته باشد ما بحث‌های تغییر اقلیم را داریم و این تغییر اقلیم در وهله اول این را می‌خواهم خدمتتان بگویم که ساخته خود ما انسان هاست این تبادلی که بین اقیانوس و جو اتفاق بیفتد با این پدیده‌هایی که ما ایجاد کردیم و سیر طبیعی اش را انجام نمی‌دهد می‌خواهم این را خدمتتان بگویم که ما هر پهنه آبی که داشته باشیم به صورت علمی تحت عنوان محیط اقیانوسی می‌شناسیم و شناخت این پدیده‌های اقیانوسی کمک می‌کند برای زندگی بهتر خوب جمهوری اسلامی ایران خودتان می‌دانید با ۵۸۰۰ کیلومتر مرز آبی در شمال و جنوب که اگر بخواهیم جزایر را داخل آن بیاوریم حدود ۶۲۰۰ کیلومتر است به عنوان یک شکور دریایی محسوب میشود و من فکر می‌کنم که شاه کلید توسعه کشور ما هم می‌تواند توجه به همین موضوع باشد خلیج فارس یک دریاچه بسته‌ای است بین ایران و خلیج فارس و دریای عمران و هفت کشور محصور است و مسائل محیط زیستی اش قطعا باید با همکاری ایران و این کشور‌ها هدایت بشود وسعت خلیج فارس از یک طرف و این که منبع انرژی جهان حدود ۲۳ درصد تولید نفت در دنیا از طریق این پهنه آبی که توسط کشور‌ها تولید میشود و صادر میشود بنابراین از این جهت خیلی خوب است که بحث‌های اقتصادی را داریم و از یک جهت هم بحث‌های محیط زیست بسیار نگران کننده است این که نشت نفت را داشته باشیم به دریا حالا در تاسیسات دریایی و یا این که در حمل ونقل دریایی و یا از انتقال نفت از سکو‌ها به پالایشگاه‌ها این نشت می‌تواند زیست بوم‌ها را دچار خطر و مشکل بکند.
سوال: در کنار همه این‌ها میزان بهره برداری از محصولات دریایی می‌تواند نقش داشته باشد که حالا چه قدر این را انجام بدهیم در چه زمان‌هایی انجام بدهیم؟
ذوالجودی: بله همه این‌ها موثر است و این که این بحث آلودگی که در این پهنای آبی اتفاق می‌افتد این بر بهره برداری و راندمان کاری خیلی تاثیر می‌گذارد الان ما گونه‌های پرخطر د رمعرض خطر زیادی در خلیج فارس و دریای عمان داریم که البته در برنامه‌های سازمان محیط زیست هست و البته برنامه‌های خوبی برای این که جلوگیری کنیم از این گونه‌ها خوب داریم اجرا می‌کنیم من می‌خواهم این را خدمتتان عرض کنم که اگر بحث محیط زیست دریایی را مطرح می‌کنیم یکی در مورد بهره برداری از این پهنه‌های آبی هست یکی هم در مورد استقرار صنایع که باید در سواحل اتفاق بیفتد می‌دانید ایران کشوری هست که در منطقه خشک و نیمه خشک قراردارد به تبع قرار گرفتن صنایع در مرکز ایران می‌تواند مشکلاتی را در مورد تامین آب بالاخره به دنبال داشته باشد سیاست‌های دولت این هست که این برنامه در سواحل جنوبی کشور دنبال بشود پس این استقرار باید جوری هدایت شود که کمترین آسیب را به محیط زیست ما داشته باشد و ما بتوانیم یک اقتصاد پایدار را آن جا رقم بزنیم این‌ها همه اش با نظارت سازمان محیط زیست هست و به نظر می‌آید که این اتفاق با کمک مراکز پژوهشی و دانشگاهی به نوعی تبیین شود برای جامعه صنعتی و مردم که بدانند این استقرار در کجا‌ها باید اتفاق بیفتد و با چه ریسکی که خوب ما هم در برنامه هایمان قرار دادیم در دانشگاه‌های مختلف داریم پهنه را مشخص می‌کنیم که اگر برنامه دولت این است که باید این توسعه در سواحل جنوبی کشور اتفاق بیفتد هر کدام از این پهنه‌ها می‌تواند در داخل خودش قرار بدهد از صنعت گردشگری گرفته، و ... سایر موارد اگر این‌ها را درست مورد بهره برداری قرار دهیم می‌توانیم بهره برداری پایدار داشته باشیم از اقتصاد دریایی.
سوال: یک تعریفی داشته باشیم از تالاب‌ها و مرداب‌ها و باز هم برگردیم به این موضوع که ما باید چه کار بکنیم؟
ذوالجودی: تالاب‌ها طبق تقسیم بندی که اتفاق افتاده ما ۴۲ نوع تالاب داریم پس تعریف هر کدام هم می‌تواند متفاوت باشد.
سوال:۴۲ نوع متفاوت؟
ذوالجودی: بله و این که جالب است که کشور ما ۴۱ نوعش را دارد پس ما کشور تالابی هم محسوب می‌شویم تالاب‌های ساحلی که در کنار ساحل هست یک فرورفتگی‌هایی در ساحل وجود دارد که هم از رودخانه‌ها تغذیه می‌شوند وهم از آب دریا که آب شور وشیرین گفته میشود که هم در جنوب داریم و هم در شمال و یک سری تالاب‌ها هم هست که در داخل فلات مرکزی قرار گرفته واین‌ها از طریق مدیریت آب در حوزه‌های آبخیز باید هدایت و احیا شود و آن حالتی که شادابی و حیات برای این تالاب‌ها دارد انشالا باقی بماند پس در داخل کشور تالاب می‌توانددر داخل خودش آب داشته باشد این به این معنی نیست که باید همیشه پرآب باشد نه باید شرایطی داشته باشد اصلا این طور بگویم که تالاب یک خلقت الهی هست که کمک می‌کند به زندگی بهتر ما این تالاب می‌تواند خیلی از مشکلات و مخاطرات جوی و مخاطراتی مثل سیل را در خودش کنترل کند و نگه دارد.
سوال: یعنی این آب‌ها ایست می‌کند و باعث سیل میشود؟
ذوالجودی: این تالاب‌ها جوری ساخته شده و در مسیری قرار گرفته که در طول دوران گذشته اگر سیلی اتفاق بیفتد به صورت طبیعی باید این آب رادر داخل خودش نگه دارد که این آب به شهر‌ها و مراکز نرود که باعث خسارت شود از یک طرفم اگر آن نم ناکی و رطوبتش به حدی برسد که خشک بشود به دلیلی که رسوبات بسیار ریز ونرمی در داخل آن قرار دارد می‌تواند به عنوان کانون گرد و غبار باشدو مشکلات دیگری برای کشور و جوامع محلی ایجاد کند بنابراین باید تالاب‌ها را جوری مدیریت کرد که در هر شرایطی با توجه به آن توان اکولوژیکی که وجود دارد به آدم‌ها به مردم بدهد خدماتش هم متفاوت است از بحث‌های اقتصادی گرفته، گردشگری گرفته و حتی بحث‌های فرهنگی دارد اگر شما تالاب‌های داخل کشور خودمان مراجعه کنید می‌بینید که در هر تالابی یک فرهنگ خاص یک فرهنگ نمونه و ناب وجود دارد که واقعا ارزشمند است در کنارش صنایع دستی قرار گرفته بحث‌های کشاورزی قرار گرفته، ولی با گذشت زمانی که این مدتی که پشت سر گذاشتیم یک مقدار مدیریت منابع ما باعث شد که مشکلاتی برای تالاب‌ها ایجاد شود من اوایل عرایضم خدمتتان عرض کردم که، چون ما در نواحی خشک و نیمه خشک هستیم و خوب بارندگی‌ها در این منطقه نسبت به جهان جزو کم باران هستیم بالاخره هدایت و مدیریت کردن این از طریق مدیریت منابع آب مشکلاتی را ایجاد می‌کند ما تالاب‌هایی داشتیم که خوب حق آبه هایشان به موقع از طرف معاونت آب وزارت نیرو نتوانستند تامین کنند بعضی از تالاب‌ها را که خوب آن‌ها مشکلات خاص خودشان را داشتند به این دلیل که می‌خواستند آب کشاورزی را تامین کنند آب صنایع را تامین کنند و از همه مهم‌تر آب شرب را در بحث‌های محیط زیستی می‌خواهم بگویم که قانونی که در تالاب‌های ما هست جزو جدیدترین قانون هاست.
سوال:پس قانون دارد؟
ذوالجودی: بله قانون دارد و در مجلس هم مصوب شده است.
سوال:یک اشاره‌ای هم بکنید به این قانون.
ذوالجودی: قانون مدیریت و حفاظت مدیریت تالاب‌های ایران که سال ۱۳۹۶ فکر می‌کنم در مجلس تصویب شد آئین نامه‌ای از طرف هیات وزیران دارد و برای تمامی ارگان‌هایی که مرتبط با مدیریت تالاب‌ها هست قانون‌هایی را گذاشته ازجمله مشخص شده در قانون که بعد از تامین آب شرب که دومین اولویت که قانونه گذار برای همه مان تکلیف کرده تامین حق آبهای تالاب هاست یعنی حتی قبل از کشاورزی قبل از صنایع باید به این محیط توجه شود خوب ما دلیل این که بحث کشاورزی را هم در اطراف تالاب‌ها از قدیم داشتیم و بهره وری مناسبی از آب در بعضی از جا‌ها نداشتیم مصرف آب در بخش کشاورزی به خصوص خیلی بیشتر از آن استاندار‌های جهانی هست بنابراین آب لازم به این تالاب‌ها نرسیده و بنابراین دچار مشکل شده و سال‌ها مشکل داشتیم الان خوب شما و بینندگان عزیز می‌بینند که بحث تالاب‌ها بحث روز دنیا و کشور ما هست به دلیل این که در این زمینه بحث مدیریت تالاب براساس قوانین باید دنبال کنیم چه عزیزانی که پست‌های حقوقی را دارند و یا مردم به این قانون احترام بگذاریم و کمک کنیم تالاب‌های ما که نقش بسیار اساسی در حیات ما انسان‌ها دارند من در مورد اقیانوس عرض کردم که ۵۰ درصد اکسیژن ما را اقیانوس‌ها تامین می‌کنند تالاب‌ها هم نقش بسیار مهمی در جذب کربن دارند حتی خیلی بیشتر از جنگل‌ها و در این زمینه سازمان بین المللی کنوانسیون داریم تحت عنوان کنوانسیون رامسر، چون تالاب‌های مهم دنیا در این کنوانسیون هست و قانون و دستورالعمل‌هایی وجود دارد که باید کشور‌ها از آن تبعیت کنند و بنابراین لازم هست که با احترام به قوانین و با احترام به قوانین زیست محیطی کشورمان جوری تنظیم کنیم وجوری مدیریت کنیم که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کنیم.
سوال: حق آبه یعنی چی و مدیریت این تالاب‌ها با کدام سازمان است؟
ذوالجودی : نیاز آی این تالاب‌ها در سه حالت کم بارشی، با بارش متوسط و پر بارشی معمولا توسط سازمان محیط زیست تعیین میشود و مقدار آبی هست که باید آن ارزش‌های اکولوژی یا تالاب رعایت شود و حفظ شود این‌ها از طریق سازمان حفاظت محیط زیست تعیین میشود و طبق همان قانونی که خدمتتان عرض کردم وزارت نیرو مکلف هست که این حق آبه را وزارت نیرو باید تامین کند برای اولویت دوم این که حالا این تالاب‌ها که مثلا تالاب‌های سمت شمال و جنوب ما به دریا هم وصل هستند یک قسمت از آن‌ها هم بالاخره از حوزه آبخیز استفاده می‌کنند و تقریبا یک اختلاط بین آب شورو شیرین را هم دارند یک مقدار از دریا تامین میشود و یک مقدار هم از حق آبه‌هایی هست که بالاخره باید از طرف وزارت نیرو در نظر بگیریم و، اما شاید عمده تالاب‌های ما تالاب‌هایی هستند که از آب سیلاب‌ها استفاده می‌کنند عرض کردم خدمتتان این تالاب‌ها برای این که بتوانند کنترل کنند طبیعت را و مخاطرات را به وجود آمدند پس ما باید سیلاب‌هایی که به صورت طبیعی ایجاد میشود این‌ها را به صورت تالاب‌ها تاجایی که میشود نبندیم باید این سیلاب بیاید داخل تالاب قرار بگیرد خیلی از تالاب‌ها از طریق چشمه‌های زیرزمینی و چشمه‌های اطراف سیراب می‌شوند و عمده آن‌ها عرض کردم خدمتتان از طریق سیل هست این که می‌گویم مدیریت منابع آب زدن سد‌های بیش از حد ما به هر حال به سدسازی اعتقاد داریم باید باشیم، چون یک جا‌هایی زیادآمدیم در این زمینه کار کردیم وسد زدیم و این باعث شده که این حق آبهای که از سیل باید سمت تالاب‌ها بیاید نیاید و مشکلاتی که خدمتتان عرض کردم پیش بیاید بحث حق آبه و این که چه تالاب‌هایی را داریم البته بعضی از تالاب‌ها هستند که در کوهستان‌ها هستند مثل دریاچه گهر که آن هم با چشمه‌های اطراف و بارشی که در آن جا اتفاق می‌افتد به صورت طبیعی سیرآب می‌شوند و فکر می‌کنم یکی از تالاب‌های خوب ما هم در استان لرستان هست تالاب گهر است.
سوال: یک سری از تالاب‌های مهم ایران رانام ببرید و این که وضعیت شان به چه شکل است؟
ذوالجودی: به نظر من تالاب‌های ایران همه شان معروف هستند.
سوال:پس همه شان را باید نام ببریم همان طور که فرمودین ۴۱ نوع از ۴۲ نوع تالاب را ما داریم.
ذوالجودی: البته که ما بیش از هزار تالاب داریم از این تعداد حدود ۲۲۶ تالاب در آئین نامه مدون دولت قرار گرفته از این تعداد ۲۲۶ حدود فکر می‌کنم ۳۵ تالاب در ۲۵ طبقه که دسته بندی شده در کنوانسیون رامسر ثبت شده این که حالا معروف‌ترین‌ها را شنیدیم دیگر تالاب ارومیه یکی از معروف‌ترین تالاب‌های ما هست.
سوال: یعنی دریاچه ارومیه خودش یک نوع تالاب هست؟
ذوالجودی: بله تالاب است، این تالاب هست.
سوال: الان وضعیتش به چه شکل است؟
ذوالجودی: بالاخره عرض کردم با توجه به این که ما خشکسالی‌های متوالی در سال‌های گذشته داشتیم حوزه آبخیز تامین کننده دریاچه دچار مشکل بوده و یک سری دستکاری‌های ما هم کمک کرده به این موضوع و بحث حالا عدم مدیریت کشاورزی که باید در اطراف این حوزه آبخیز باید اتفاق می‌افتاده چند سالی است که دریاچه ارومیه دچار مشکل شده و آن آب لازم را نتوانسته دریافت کند ما حق آبهای که فکر می‌کنم حداقل برای دریاچه ارومیه نیاز هست سالانه برسد فکر می‌کنم حدودا ۳.۴ میلیارد متر مکعب است که دقیقا این را براساس این حساب کردیم که از شرایط گرم که دمای آن منطقه بالاترین حالت را دارد ما همین قدر هم تبخیر داریم یعنی این قدر حق آبه برسد که سطح ثابت دریاچه برسد خوب برای احیای این دریاچه که چندین سال است عرض کردم خدمتتان مشکل خشکسالی داشتیم دولت اقداماتی را انجام داده بحث‌های سخت افزاری داشته بحث‌های نرم افزاری داشته بحث‌های سخت افزاری تا حد زیادی پیشرفت کرده بحث‌های نرم افزاری را که حالا خدمتتان عرض می‌کنم همین مدیریت نوع کشت آبخیزداری حوزه ارومیه هست که به نظر می‌آید به عنوان اولویت اول مد نظر مسئولین و جوامع محلی و مردم قرار بگیرد ما واقعا در اطراف دریاچه ارومیه باغ داری که محصولاتش و درخت هایش بیشترین مصرف را داشته باشند واقعا هیچ توجیهی نمی‌تواند داشته باشد نه اینکه مردم دچار مشکل بشوند ما باید برای مردم هم معیشت جایگزین در نظر بگیریم که آن‌ها هم راضی باشند به این کار به تبع باید در این زمینه ورود کنیم کار بیشتر کنیم شرایط دریاچه ارومیه با توجه به این که حالا همت دولت این بود و تنر مسیرش باز شد به سمت دریاچه مقداری کمک کرد، ولی با توجه به این که ما چندین سال خشکسالی داشتیم واقعا این ورودی اش چه از این سد چه از سد‌های دیگر و یا اقدامات سخت افزاری ممکن است ما به زودی نتوانیم آن احیایی که مد نظر ماست برای دریاچه ارومیه رقم بخورد البته تالاب‌های اقماری اطراف دریاچه ارومیه که توانستیم با ارتباط خوب باهمراهی و همکاری عزیزانمان در وزارت نیرو حق آبه هایشان تامین شود و علاوه بر این بارندگی هم خوب بوده و سیل آب‌ها هم رسیده و شرایط خوبی برای این تالاب‌های اطراف دریاچه ارومیه داریم که این‌ها خودش تقویت کننده دریاچه ارومیه خواهد بود و یکی هم چاه‌های زیادی که در این حوزه آبخیز بخش کشاورزی حفر شده که تعداد زیادی هم غیر مجاز است باید این‌ها واقعا مدیریت شود و راهی نداریم جز این که این موضوع را با جوامع محلی و کشاورزان به توافق برسیم و طوری که منافع آن‌ها هم حفظ شود انشالا بتوانیم مدیریت کنیم و در آینده آب بیشتری را به دریاچه ارومیه برسانیم و شرایط را از این بهتر کنیم الان شرایط با توجه به اقداماتی که انجام شده می‌تواند انشاالله سال‌های بعد که هم بارش‌های خوب داشته باشیم می‌تواند ورودی آب مناسب‌تر باشد و دریاچه ارومیه شرایط خوبی را داشته باشد.
نظر شما