پیشگیری از ۴۰ درصد سرطان‌ها با تغذیه سالم

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از دفتر بهبود تغذیه جامعه، با رشد سریع و پیری جمعیت، انتظار می‌رود بار جهانی سرطان تا سال ۲۰۴۰ به ۲۹.۵ میلیون مورد جدید سرطان و ۱۶.۴ میلیون مرگ ناشی از سرطان برسد، با توجه به نتایج تحقیقات، تغییرات ساده در سبک زندگی، مانند پیروی از یک رژیم غذایی سالم، می‌تواند از ۴۰ درصد همه سرطان‌ها پیشگیری کند، شواهد رو به رشد حاکی از آن است که برخی عادات غذایی می‌تواند باعث افزایش یا کاهش خطر سرطان شود.

مواد غذایی که باعث افزایش خطر سرطان می‌شوند:

قند و کربوهیدرات تصفیه شده

محققان دریافته اند که رژیم غذایی که موجب افزایش سطح گلوکز خون می‌شود با افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف از جمله سرطان معده، سینه و روده بزرگ مرتبط است. یک مطالعه روی بیش از ۴۷ هزار بزرگسال نشان داد کسانی که رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات‌های تصفیه شده (کربوهیدرات با شاخص گلاسیمیک بالا) مصرف می‌کردند تقریباً دو برابر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر مرگ ناشی از سرطان کولورکتال بودند. براساس این تحقیقات ممکن است سطوح بالاتر گلوکز و انسولین خون از عوامل خطر سرطان باشند. در واقع انسولین تقسیم سلولی را تحریک و از رشد و گسترش سلول‌های سرطانی حمایت می‌کند.

گوشت‌های فرآوری شده

آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) گوشت فرآوری شده را سرطان زا اعلام کرد. گوشت فرآوری شده به گوشتی اطلاق می‌شود که با نمک سود کردن، دودی کردن و اضافه کردن مواد نگهدارنده تهیه می‌شود، مانند سوسیس، کالباس و کوکتل. متاآنالیزی که در سال ۲۰۲۱ انجام شد نشان داد که مصرف گوشت قرمز فرآوری شده به طور قابل توجهی با ۶ درصد خطربیشتر سرطان سینه، ۱۸ درصد خطر سرطان کولورکتال، ۲۱ درصد خطر سرطان کولون، ۲۲ درصد خطر سرطان رکتوم و ۱۲ درصد خطر بیشتر سرطان ریه مرتبط است.

ترکیبات هتروسیکلیک در غذا‌های کبابی

آمین‌های هتروسیکلیک HCAs و هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای PAHs مواد شیمیایی هستند که هنگام پختن گوشت از جمله گوشت گاو، ماهی و مرغ در دمای بالا مانند سرخ کردن و یا کباب کردن مستقیم گوشت روی شعله باز ایجاد می‌شوند. ترکیبات HCAs و PAHs جهش زا هستند؛ یعنی تغییراتی در DNA ایجاد می‌کنند که ممکن است خطر سرطان را افزایش دهند. ترکیبات HCAs زمانی تشکیل می‌شوند که اسید‌های آمینه، قند‌ها و کراتین (مواد موجود در ماهیچه ها) در تماس با حرارت بالا قرار گیرد. در هنگام کبابی کردن، ترکیبات PAHs زمانی تشکیل می‌شوند که چربی و آب گوشت روی آتش می‌چکد و باعث ایجاد شعله و دود می‌شود که این دود حاوی PAH است که به سطح گوشت می‌چسبد. یک مطالعه مروری که در سال ۲۰۲۲ انجام شد نشان داد که ترکیبات HCAs و PAHs با افزایش ریسک ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها به ویژه سرطان کولون مرتبط است.

نمک و غذا‌های شور

مطالعات متعددی ارتباط بین مصرف زیاد نمک و عفونت‌های هلیکو باکتر پیلوری را بعنوان عامل ایجاد صدمه به مخاط معده، هایپر گاسترینمیا و سرطان معده را نشان داده اند. از جمله نتایج مطالعه متاآنالیزی که روی ۲۵ مطالعه انجام شد نشان داد که خطر سرطان معده در افرادی که به طور مداوم از نمکدان در سر سفره استفاده می‌کنند و یا غذا‌های شور بیشتری مصرف می‌کنند به طور قابل توجهی نسبت به سایر افراد بیشتر است .

اسید‌های چرب ترانس
اسید‌های چرب ترانس در اثر هیدورژنه کردن روغن‌های مایع به روغن جامد ایجاد می‌شوند. این اسید‌های چرب در انواع مارگارین، کره‌های گیاهی، خامه و شیرینی‌ها وجود دارند. نتایج دو مطالعه متآنالیز اخیر نشان دهنده ارتباط مصرف مقادیر بالای اسید‌های چرب ترانس با افزایش خطر سرطان پروستات و کولورکتال است، در واقع اسید‌های چرب ترانس باعث افزایش ایجاد التهاب و استرس اکسیداتیو در بدن می‌شوند که متعاقبا منجر به القا پرولیفراسیون سلولی و آسیب به DNA به واسطه رادیکال‌های آزاد می‌شوند.

مواد غذایی که باعث کاهش خطر سرطان می‌شوند:

میوه و سبزیجات

محققان مصرف بیشتر میوه و سبزیجات را با خطر کمتر سرطان مرتبط دانسته اند. بسیاری از سبزیجات حاوی آنتی اکسیدان‌ها و فیتوکمیکال‌های ضد سرطان هستند. مطالعات متعدد نشان دادند که مصرف سبزیجات بخصوص سبزیجات خانواده کلم (گل کلم، بروکلی)، گوجه فرنگی و هویج با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات، مثانه، معده و ریه مرتبط هستند.

حبوبات

حبوبات سرشار از فیبر است و برخی مطالعات نشان می‌دهد که مصرف بیشتر این ماده مغذی ممکن است مانع از ابتلا به سرطان روده بزرگ شود. از سوی دیگر یک مطالعه متاآنالیز نشان داد افزایش مصرف حبوبات خطر ابتلا به سرطان پروستات را حدود ۳.۷ درصد کاهش می‌دهد.

آجیل و مغز‌ها

مطالعات مختلف نشان دادند که مغز‌ها به ویژه بادام زمینی، گردو، بادام درختی و پسته می‌تواند نقش موثری در پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان‌ها به خصوص سرطان سینه، ریه و کولورکتال داشته باشد. مغز‌ها حاوی فیبر، اسید‌های چرب تک غیر اشباع، ویتامین‌ها و مواد معدنی به ویژه ویتامین E و سلنیوم هستند که با خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی خود می‌توانند مانع از تقسیم سلول‌های سرطانی شوند. نتایج متاآنالیزی که در سال ۲۰۲۳ بر روی ۱۷ مطالعه انجام شد حاکی از آن بود که مصرف مغز‌ها با کاهش خطر سرطان به ویژه سرطان ریه و معده مرتبط است و مصرف روزانه ۱۰ گرم آجیل و مغز خطر مرگ و میر ناشی از سرطان را ۱۰ درصد کاهش می‌دهد.

غلات کامل

بر خلاف غلات تصفیه شده که فقط حاوی آندوسپرم نشاسته‌ای هستند، غلات کامل حاوی سبوس، جوانه و آندوسپرم هستند. غلات کامل سرشار از فیتوکمیکال‌ها و مواد معدنی ضروری مانند منیزیم، سلنیوم و مس هستند. یک مطالعه متاآنالیز نشان داد که خطر سرطان‌های دستگاه گوارش به خصوص سرطان معده، مری و کولورکتال در افرادی که غلات کامل بیشتری مصرف می‌کنند به طور قابل توجهی نسبت به سایر افراد کمتر است.