اتصال ترانزیت ریلی ایران به اروپا

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مدیرعامل راه آهن کشور به همراه مدیرعامل شرکت ساخت و زیربنا‌های کشور با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری در خصوص اتصال ترانزیت ریلی ایران به اروپا با افتتاح راه آهن میانه- بستان آباد- تبریز به پرسش ها پاسخ دادند.

مجری: در دومین روز سفر رئیس جمهور به استان آذربایجان شرقی خط آهن خاوران- بستان آباد افتتاح شد. با افتتاح راه آهن میانه- بستان آباد- تبریز، ترانزیت ایران و حوزه حمل و نقل خط آهن ایران به اروپا متصل می‌شود. حتماً در طول گفتگو راجع به معماری ایرانی- اسلامی پایگاه‌ها و پایانه‌های راه آهن صحبت می‌کنیم.
سؤال: افتتاح و بهره برداری راه آهن بستان آباد- خاوران در دومین روز سفر رئیس جمهور و بپردازیم به کمی قبل تر؛ یعنی از میانه آغاز کنیم مسیر حدوداً ۱۸۰ کیلومتری تا خاوران را توضیح بفرمایید به لحاظ عملیاتی و ویژگی این که چرا گفته می‌شود که سبزترین خط آهن کشور است؟

آقای میعاد صالحی؛ مدیرعامل راه آهن کشور: در مورد پروژه میانه- بستان آباد که سال ۹۸ یک افتتاحی صورت می‌گیرد که البته کیفیت خط در آن زمان کیفیت مناسبی نبوده، یک تعدادی قطار از آن عبور می‌کند و نهایتاً از سال ۹۸ به بعد دیگر از آن خط آهن میانه- بستان آباد استفاده نمی‌شود، قطار مسافری از روی آن عبور نمی‌کند. آن چیزی که بوده میانه- خاوران بوده که باید اتفاق می‌افتاده و یک انتظار شاید نزدیک به ۲۰ ساله بوده شروع این پروژه و نهایتاً با افتتاح بستان آباد- خاوران؛ یعنی ۴۴ کیلومتر که حلقه مفقوده میانه تا خاورانِ تبریز بوده عملاً این افتتاح باعث شد کل این ۱۸۰ کیلومتر ارزش افزوده پیدا کند و مسیر ریلی تهران- تبریز حدود سه ساعت کاهش پیدا کند. قبلاً از مسیر تهران به سمت میانه و از میانه به سمت دریاچه ارومیه می‌رفت، سمت مراغه، از جنوب غربی تبریز وارد تبریز می‌شد، خط فعلی که الآن هم کار می‌کند. حدود ۱۲ تا ۱۳ ساعت مسیر طول می‌کشید. الآن با افتتاح مسیر جدید که مستقیماً از میانه به سمت بستان آباد و خاوران و در حقیقت ایستگاه شرقی تبریز است، ما حدود ۱۱۴ کیلومتر کاهش مسیر داریم و حدود سه ساعت کاهش سیر، چیزی حدود ۹ و نیم ساعت تا ۱۰ ساعت مسیر تهران- تبریز طول خواهد کشید که امشب که خدمت شما هستم تا دقایق دیگر ساعت ۱۰ و ۱۵ دقیقه اولین قطار از تهران به سمت خاوران تبریز حرکت خواهد کرد. امروز صبح با حضور آقای رئیس جمهور، خانواده معظم شهدا و ایثارگران و وزیر راه و شهرسازی ما اولین قطار را از خاوران تبریز به سمت مشهد راه اندازی کردیم. ساعت ۲۲ و ۱۵ دقیقه امشب یعنی تا دقایق دیگر اولین قطار از ایستگاه تهران به سمت خاوران تبریز حرکت خواهد کرد و ما هر شب ساعت ۲۲ و ۱۵ دقیقه از خاوران به سمت تهران و بالعکس قطار را خواهیم داشت.

سؤال: اشاره کردید ما ۴۴ کیلومتر امروز افتتاح و بهره برداری داشتیم و چیزی حدود ۱۱۴ کیلومتر مسیر تهران- تبریز کاهش پیدا کرده، کل مسیر چقدر بوده که الآن ۱۱۴ کیلومتر کاهش پیدا کرده و چیزی حدود سه ساعت زمان کمتر شده؟
 صالحی: عرض کردم مسیر فعلی که بیش از ۵۰ سال از قدمتش می‌گذرد از میانه به طور مستقیم وارد تبریز نمی‌شده، از میانه به سمت مراغه، دریاچه ارومیه. از جنوب غربی تبریز وارد می‌شده، در حقیقت ۲۷۰ به عدد طی می‌کرده، مسیر جدید به طور مستقیم از میانه به سمت شرق تبریز می‌رود، لذا مشخص است که یک کاهش مسافت را داریم، ضمن این که امروز ما با توجه به تعیین سرعتی که کمیته تعیین کرده، کمیته تعیین سرعت ما روز‌های گذشته داشتیم حدود ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت در این خط ریلی ما می‌توانیم قطار مسافری را سیر بدهیم. البته بعضی بلاک‌ها ۹۰ و ۸۰ کیلومتر بر ساعت، اما مسیر با قدمت بالاتر از مسیر قبلی آن جا بعضاً سرعت تا ۶۰ کیلومتر بر ساعت هم کاهش پیدا می‌کرده، لذا این که ما می‌گوییم حدود سه ساعت ما کاهش مسیر را داریم بر اساس آن چیزی است که قطار به شکل کاملاً واقعی سیر می‌کند.

سؤال: چقدر سرمایه گذاری شده و به لحاظ فنی الآن مراحل دیگری در دستور کار هست یا نه؟
صالحی: آن چیزی که در این سال‌ها هزینه شده برای این پروژه، حدود سه هزار میلیارد تومان بوده است.

سؤال: دقیقاً به ما می‌گویید چند سال؟
صالحی: شاید اگر ما از میانه تا خاوران بخواهیم ببینیم؛ یعنی کل این ۱۸۰ کیلومتر را بخواهیم ببینیم شاید بخشی از این پل هایش ۱۸ سال قبل ساخته یا شروع به ساخت شده. مجموعاً شروع پروژه بیش از ۲۰ سال قدمت دارد. عرض کردم از میانه تا بستان آباد یعنی چیزی حدود ۱۴۰ کیلومتر سال ۹۸ افتتاح شد منتهی خط دچار اعوجاجات و دچار مشکلاتی بود که اتفاقاً ما در طول چند ماه اخیر که این ۴۴ کیلومتر را می‌خواستیم به بهره برداری برسانیم، عملاً کیفیت آن ۱۴۰ کیلومتر قبل را هم افزایش دادیم. بسیاری از خطوط مان جوشکاری نشده بود، جوشکاری انجام شد و مجموعاً این انتظار ۲۰ ساله امروز پایان گرفت و ایستگاه خاوران را ما به عنوان ایستگاه شرقی تبریز امروز توانستیم افتتاح کنیم.

سؤال: میزان سرمایه گذاری را از شما پرسیدم؟
 صالحی: عرض کردم سه هزار میلیارد تومان انجام شده، ارزش روز پروژه را حدود شش هزار میلیارد تومان برآورد می‌کنند.

سؤال: اشاره کردید به یک بازه زمانی ۱۸ تا ۲۰ ساله، آقای رئیس جمهور امروز هم در صحبت‌ها و سخنرانی شان هم تشکر کردند از دولت‌های پیشین، هم گلایه داشتند از تأخیر، اول به ما بگویید که چه مقدار از خط راه آهنی که مورد بهره برداری قرار گرفته در دولت‌های قبل هزینه شده؟
صالحی: به هر حال این پروژه به قطعات مختلفی تقسیم شده، هر قطعه شاید ۱۰ کیلومتر، ۱۵ کیلومتر، ۲۰ کیلومتر به پیمانکاران مختلف واگذار می‌شود چه در حوزه زیرسازی، چه در حوزه روسازی، در طول سنوات مختلف قطعات مختلف پیشرفت‌های مختلفی داشته، ولی الحمدلله در طول این یک سال و نیمی که از دولت سیزدهم می‌گذرد، پروژه‌های ریلی به طور کلی رونقی پیدا کرده ازجمله این پروژه. امروز خدمت آقای رئیس جمهور عرض کردم گاهی اوقات ما با اضافه کردن ۴۰ کیلومتر، ۵۰ کیلومتر؛ یک حلقه مفقوده‌ای که مثلاً یک مسیر ۲۰۰ کیلومتری می‌توانسته داشته باشد یک دفعه احیا می‌شود. الحمدلله امروز این اتفاق افتاد. این که بالأخره یک پروژه‌ای بیست سال قبل آغاز شده و در طول سال‌ها نتوانسته به ثمر برسد، یک بخشی اش بر می‌گردد به سازمان و برنامه و بودجه و این که به هر حال بودجه این طرح‌ها توسط سازمان برنامه تأمین می‌شود.

سؤال: بخش‌های دیگرش بر می‌گردد به چه موضوعاتی؟
 صالحی: به هر حال ما در حوزه ساخت؛ راه آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان به نوعی بهره بردار و کارفرمای حوزه ریلی به شکل‌های مختلف خطوط ریلی را می‌سازد. بخشی را به شکل مستقیم با پیمانکاران قرارداد می‌بندد و کار را انجام می‌دهد مثل خطی که ما ماه گذشته در محضر آقای رئیس جمهور در اندیمشک- اهواز؛ ۷۰ کیلومتر افتتاح کردیم. بخشی از این خطوط از مسیر شرکت ساخت انجام می‌شود و آن‌ها با کارفرما قرارداد می‌بندند. شاید نوع ساخت، نوع تعامل متفاوتی در طول سال‌های مختلف، ادوار و دولت‌های مختلف شکل گرفته. بخشی از این‌ها وابستگی بیشتری به بودجه تخصیصی سازمان برنامه دارند، برخی شاید وابستگی کمتری وجود داشته باشد. به هر حال ما خطوط مختلف را تأمین مالی‌های مختلف و متنوعی می‌کنیم، ولی به طور کلی پروژه‌های زیرساختی کشور ما یک وابستگی مستقیمی به تخصیص بودجه‌ها از طریق سازمان برنامه دارند.

مجری: پس یک بخشی اش بر می‌گردد به سازمان برنامه و بودجه، یک بخشی از کار که علت تأخیر می‌شود و گلایه‌هایی که مطرح شد امروز از سوی رئیس جمهور در مراسم بر می‌گردد به موضوع شرکت ساخت و زیربنا‌های کشور که حتماً تا دقایق دیگر که آقای خادمی به جمع ما اضافه خواهند شد علت، موارد و تدابیری که بوده و مشکلات و موانعی که بوده و بعضاً برطرف شده تا این دستاورد بسیار بزرگ در عرصه ریلی کشور اتفاق بیفتد را سؤال خواهم پرسید.
صالحی: من فقط یک توضیح را عرض کنم واقعاً در چند ماه اخیر این پروژه فعالیت خیلی خوبی پیدا کرد، یعنی هم سازمان برنامه به نسبت در طول این چند ماه حسب مصوبه سفر اول دولت آقای رئیسی به استان آذربایجان شرقی یک جان تازه‌ای این پروژه گرفت. ما هفته گذشته یکشنبه برای این که بتوانیم یک چک نهایی را داشته باشیم و آخرین نواقص را مرور کنیم برای این که بتوانیم آن‌ها را با همراهی شرکت ساخت برطرف کنیم، خود بنده در یک قطار سه واگنی را تشکیل دادیم. تیم کل معاونین فنی بنده و شرکت ساخت و پیمانکاری که روی قطعات کار می‌کردند کل مسیر را یعنی از خاوران تا بستان آباد و بعد هم تا میانه ایستگاه به ایستگاه پیاده شدیم، میانه راه یا در طول مسیر سر سوزن‌ها آن جا که به هر حال قبل از این در طول ماه‌های گذشته تیم‌های ما آمده و بازرسی کرده بودند، واقعاً در طول چند ماه اخیر این پروژه جان تازه‌ای گرفت هم به لحاظ تزریق نقدینگی و هم به لحاظ برطرف کردن نواقص. الحمدلله امروز که این پروژه افتتاح شد، ما این پروژه را به عنوان یک هدیه‌ای از طرف دولت سیزدهم تلقی می‌کنیم برای مردم عزیز تبریز که استفاده کنند. به هر حال ما از روز چهارشنبه ۱۷ خرداد ماه بلیط را فروختیم و در دسترس مردم قرار گرفت و همان طور که عرض کردم امشب مسافران از تهران به سمت خاوران و از فردا شب هم از سمت خاوران به سمت تهران؛ در حقیقت به شکل کاملاً روتین ان شاء الله در طول هر روز، روزی یک قطار به سمت خاوران تبریز می‌رود و یک قطار بر می‌گردد.

مجری: ما تا اینجا راجع به موضوعات فنی و عملیاتی خط آهن خاوران- بستان آباد و قبل‌تر میانه صحبت کردیم، در بازه زمانی گذشته شاهد افتتاح و بهره برداری راه آهن اقلید یزد بودیم. آقای استاد در گزارش شان اشاره کردند مسئولان راه آهن پاسخگو نیستند.
 صالحی: شرکت ساخت، راه آهن را نگفتند.

مجری: چرا راه آهن هم اشاره کردند.
سؤال: کی بهره برداری واقعی اتفاق می‌افتد و مشکل در این خط آهن چیست؟
صالحی: همان طور که عرض کردم ما به عنوان بهره بردار و کارفرمای حوزه ریلی از دو مسیر نسبت به ساخت خطوط ریلی اقدام می‌کنیم؛ یک بخش، آن بخشی است که ما به شکل مستقیم با پیمانکاران قرارداد می‌بندیم و کارفرمای مستقیمشان هستیم، دقیقاً مثل خطی که ما در زمستان ۱۴۰۱ هشتاد کیلومتر خط را ما در استان یزد افتتاح کردیم؛ خطی که با ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت توانستیم روی آن حرکت کنیم.

سؤال: و این در تعامل با شرکت زیرساخت است؟
 صالحی: بله، مدل دوم خطوطی که ما تحویل می‌گیریم و استفاده می‌کنیم خطوط ریلی که می‌سازیم از طریق شرکت ساخت است که آن‌ها با پیمانکارانشان قرارداد می‌بندند.

مجری: اقلید یزد به عنوان نوع دومش است.
 صالحی: یزد- اقلید که در این گزارش هم ملاحظه شد، از آن قسمت‌هایی است که شرکت ساخت ساخته، افتتاحش در مرداد ۱۴۰۰ انجام شد منتهی از آن جنس افتتاح‌هایی بود که در دولت گذشته انجام شد، در پایان دولت گذشته توسط رئیس جمهور دولت گذشته و متأسفانه این کیفیت لازم را برای این که بتواند مسافر از آن عبور کند نداشت.

سؤال: پس علت این که مورد بهره برداری قرار گرفت و بعد شما برگرداندید این است که کیفیت لازم...؟
 صالحی: نواقص زیادی داشت، البته محدودیت بودجه‌ای هم داشتند. ما در سفر استانی یعنی در دولت سیزدهم پیگیری کردیم چند بار برای این بودجه اختصاص پیدا کند.

سؤال: همکاران چه در حوزه زیرساخت، چه در حوزه راه آهن جمهوری اسلامی ایران قبل از بهره برداری و افتتاح می‌توانستند این نواقص را برطرف و افتتاح کنند که بتواند مسافرگیری و تکمیل و بهره برداری واقعی اتفاق بیفتد؟
 صالحی: عرض کردم شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران اصلاً این خط را تحویل نگرفته، خط یزد- اقلید تحویل نشده به خاطر این که امکان بهره برداری نداشته، آن افتتاح؛ یک افتتاح زودهنگام در دولت گذشته انجام شده که به هر حال همان طور که نماینده شهر یزد هم اشاره کردند در بسیاری از جا‌ها نواقص زیرساختی داشت.

سؤال: آخرین رایزنی در موردش چه اتفاقی افتاده، در چه مرحله‌ای هست؟
صالحی: در دولت سیزدهم یکی از خطوطی که مورد توجه ما بود و توسط راه آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت ساخت پیگیری شد همین خط بود که نواقص برطرف شود. در دور اول سفر‌های استانی آقای رئیس جمهور یک بودجه‌ای گذاشته شد، بخشی از نواقص رفع شد، همچنان ما تیم‌های فنی خود را فرستادیم، بخشی از نواقص را گفتیم؛ به شرکت ساخت اعلام کردیم. در حال رفعش هستند وقتی آن نواقص رفع شود ان شاء الله می‌توانیم روی آن مسافر ببریم، چون برای ما خیلی مهم است. در دولت سیزدهم ما افتتاح نمایشی نداریم. ما در دولت سیزدهم آن چیزی که انجام می‌دهیم این است که وقتی افتتاح شد بلافاصله مردم عزیزمان از آن بهره‌مند شوند، لذا همان طور که ملاحظه می‌فرمایید ما در همین ماه گذشته در مسیر اندیمشک به اهواز ۷۰ کیلومتر خط افتتاح شد و اتفاقاً با حضور آقای رئیس جمهور ما در داخل کابین قطار رفتیم و با ۱۲۵ حرکت می‌کرد، خودشان رؤیت فرمودند. یعنی بلافاصله خط می‌آید زیر بار. امروز هم که افتتاح صورت گرفت، بلافاصله خط آمد زیر بار و ما خطوطی را در دولت سیزدهم افتتاح می‌کنیم که نواقصش حداقلی باشد و بتوانیم مردم را روی آن حرکت دهیم. یزد- اقلید همچنان نواقصی دارد که البته ما خیلی علاقه‌مند و پیگیریم که ان شاء الله سازمان برنامه هم تخصیص بودجه به شرکت ساخت بدهد و آن نواقص را رفع کنند. آن چیزی که برای ما مهم است جان مردم، بحث ایمنی و کیفیت خط به حدی باشد که بتوانیم یک رفاه خوبی را برای مردم عزیزمان فراهم کنیم.
مجری: راجع به راه آهن یزد- اقلید بیشتر صحبت می‌کنیم، این را به این جهت پرسیدم که برسیم به این جا که چه کنیم راه آهن خاوران- بستان آباد، میانه- خاوران- بستان آباد به سرنوشت راه آهن اقلید- یزد دچار نشود و تدابیری که باید اندیشیده شود برای حتی رفع مشکل اقلید- یزد. یک گزارش ببینیم از مراحل و مراسم امروز در آذربایجان شرقی و افتتاحی که توسط رئیس جمهور صورت گرفت، برگردیم آقای خادمی هم به جمع ما اضافه می‌شوند.

سؤال: آقای صالحی در جملات و صحبت هایشان اشاره کردند در مورد خط آهن اقلید- یزد؛ این که بخش مهمی از ماجرا که یک بهره برداری صورت گرفته، اما واقعی نبوده یا مسافرگیری‌ای صورت نمی‌گیرد و الآن مشکلات و نواقص زیادی دارد به دلیل مواردی است که باید شرکت زیرساخت تمهید می‌کرده و نکرده.
 خادمی؛ مدیرعامل شرکت ساخت زیربنا‌های کشور: ... ریلی کشور در شمال غرب کشور است که انشاء الله به آن بپردازید. در خصوص پروژه استثنائاً یزد- اقلید؛ پروژه خیلی خوبی در بخش ریلی افتتاح شده، همه در حال بهره برداری خیلی خوب هستند. آن پروژه هم مسیر خط گذاری اش کاملاً صورت گرفته بود، ولی ایستگاه‌هایی در مسیرش یک تعدادی ساخته نشده بود و بعد از تصمیمات زیادی قرار شد که به صورت باری بشود از آن مسیر استفاده کرد که یک قطاری هم از آن جا عبور کرد. ولی در یک زمان مشخصی عملیات باقی مانده آن که بیشتر بخش‌های ایستگاهی بود و عموماً کار‌های ایستگاهی بود، یک کم هم بحث جوشکاری خط باقی مانده بود که تعمیر باید می‌شود باید به اتمام برسد بر اساس برنامه سازمان برنامه و منابع اعتباری که باید می‌داد. یک کم با توجه به این که این منابع دیر تزریق شد، منجر شد که عملیات اجرایی آن جا به طول بکشد که بشود تحویل راه آهن جمهوری اسلامی داد، آن هم کارهایش الحمدلله دارد انجام می‌شود؛ یک کم با تأخیر.

سؤال: الآن در چه وضعیتی است، چون آقای استاد؛ ​ خبرنگار مرکز یزد گزارشی تهیه کرده بودند در برخی جا‌ها خط ریلی بعضاً از بین رفته بود و شاید مشکلات و نواقصی دارد که باید در یک بازه زمانی تعریف شده برطرف شود.
خادمی: چون من گزارش را ندیدم نمی‌دانم، به هر حال، چون آمادگی آن هم در من است باید می‌پرسیدم از زیرمجموعه آخرین وضعیت پروژه را، اما موردی که پیش آمد بعد از آن، افتتاحیه اولیه‌ای بود که می‌دانید در سال گذشته یک سیل بسیار سنگینی در منطقه رخ داد و تعدادی و خیلی از جاده‌های آن جا دچار اشکال شدند. یک بخش‌هایی هم از این مسیر ریلی، بعضی آبراه هایش که باید تکمیل‌تر می‌شد یک اشکالاتی به آن وارد شد که بیشتر آنهاست.