هزینه‌های پیری جمعیت روی دست خانواده ها و دولت

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، کنترل جمعیت ومباحث مربوط به آن ازجمله موضوعاتی است که دراکثر جوامع بشری، به آن توجه می شود. در کشور ما  هم این موضوع در کانون توجه کارشناسان و نخبگان قرار دارد. متاسفانه در دهه های اخیر برخی بر این باور بودند که باید جمعیت کشور کنترل شود؛ از این رو با شعارها و برنامه های فراوانی در پی کاهش جمعیت برآمدند اما با توجه و عنایت به آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام  درمی یابیم که از نظر اسلام، اصل و مبنا بر ازدواج و فرزندآوری است.

رئیس فراکسیون  جوانی جمعیت مجلس خانم دکتر محمد بیگی  و نماینده مردم قزوین ، ابیک و البرز  و همچنین از دکتر مهرعلیان رئیس شبکه بهداشت شهید بلندیان قزوین با حضور در برنامه گفت و گوی ویژه خبری همزمان با هفته جوانی جمعیت ابعاد قانونی و اجرایی این مساله را مورد بحث قرار دادند.

مهرعلیان در این زمینه گفت: وضعیت جمعیتی حال چندان خوبی ندارد. با نگاهی به جمعیت دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که از دهه ۵۵ تا ۹۵ اتفاق جدی در مورد جمعیت افتاد و حدود ۱۰ سال جمعیت ما پیرتر شد. این امر نشان دهنده مشکل جدی در حوزه جمعیت است. برای از دست ندادن پنجره جمعیت باید همه مسئولان و مردم پای کار بیایند.

خانم محمدبیگی هم در ادامه بحث گفت: در موضوع سالمندی در دنیا حدود ۴ تا ۸ درصد است که متاسفانه در کشور ما به ۱۰ درصد رسیده است. ۸ تا ۱۰ درصد مرز سالمندی است که ما حدود ۱۰ و ۸ دهم درصد است که متوسط آن سه دهم درصد است و ما حدود یک درصد را رد کرده ایم. باید بگویم چهره جمعیتی کشور ما به سمت میانسالی و کهنسالی حرکت می‌کند و که به مرور دچار بحران جمعیتی خواهیم شد. در این راستا افزایش بیماری‌های عمومی در جامعه، افزایش هزینه‌های نگهداری سالمندان، کاهش نیروی کار و سایر مشکلات پیش روی چنین جوامعی قرار می‌گیرد. ورشکستگی صندوق‌های بیمه و نظام تامین اجتماعی هم از عوارض سالمندی است.

مهرعلیان هم تصریح کرد: نرخ باروری کنونی متوسط فرزندی است که هر خانم می‌تواند داشته باشد. این نرخ باروری در کشور ما متاسفانه کاهش چشمگیری پیدا کرده که به مرور با کاهش جمعیت همراه بوده است. افراد بالای ۶۰ سال هم به عنوان سالمند شناسایی می‌شوند. سهم سالمندی کشور بیش از ۱۲ درصد است که اگر با همین روال حرکت کنیم که در سال ۱۴۳۰ بیش از ۳۶ درصد جمعیت ما سالمند خواهند بود که تقریبا یک سوم جمعیت ما را شامل می‌شود. این شرایط هزینه‌های بسیاری بر جامعه متبادر می‌کند.  

نماینده مردم قزوین، آبیک و البرز در مجلس شورای اسلامی گفت: میانگین سن ازدواج خانم‌ها ۲۳ سال و آقایان ۲۸ سال است و تقریبا ۴ سال طول می‌کشد که خانم‌ها اولین بارداری را طبق متوسط سن بارداری تجربه کنند. با این شرایط سن مادرشدن به تعویق می‌افتد. مادران تهرانی در حدود ۳۰ سالگی اولین فرزند خود را به دنیا می‌آورند. در بهترین شرایط فرزندآوری که در سیستان و بلوچستان است حدود سن ۲۳ سالگی ست. با این شرایط تعداد فرزندان هم کاهش خواهد یافت و با تداوم آن عمق بحران جمعیتی در کشور حدود ۱۵۰ ساله خواهد شد. حتی اگر فرزندآوری را بدون محدودیت در نظر بگیریم هم هیچوقت ایران دچار مشکل افزایش جمعیت نخواهد شد.

رئیس شبکه بهداشت شهید بلندیان قزوین اظهار کرد: اگر نرخ باروری به مرز ۲ ونیم تا سه نرسد ما به مقوله جانشینی جمعیت نخواهیم رسید. نرخ تولید جمعیت و جانشینی ما بسیار پایین‌تر از این میزان قرار دارد. ما در دهه ۵۰ هر مادر بین ۵ تا ۶ فرزند به دنیا آورده است، اما در دهه اخیر کمتر از یک و نیم بوده است. زیرساخت‌های حفظ جمعیت هم در حال حاضر دچار مشکل است.

خانم محمدبیگی هم تصریح کرد: در دوره‌های قبل با سیاست‌های اجرایی غلط که مغایر با نظریه‌های جامعه شناسی است حرکت‌های اشتباهی انجام گرفته است. اولین بار مراکز پژوهشی کشور در سال ۱۳۸۵ حرکت ایران به سمت ابرچالش جمعیت را متذکر می‌شوند. در سال ۱۳۸۹ با تذکر مقام معظم رهبری ۲ قانون در این زمینه مصوب می‌شود که به مجلس فعلی می‌رسد و در این زمینه ۷۳ مصوبه ابلاغ شده است. یکی از قوانینی که به سرعت در حال طی شدن است همین قانون جوانی جمعیت بوده، اما متناسب با شرایط جامعه مطلوب نیست.

وی افزود: دولت در تدوین آیین نامه‌ها و تشکیل دبیرخانه و ابلاغ آیین نامه‌ها تاخیر داشته است. ۶ تبصره و ۷۳ ماده قانونی در این زمینه نیاز به همکاری بیشتر دولت دارد. این قانون کاملا موثر عمل کرده است به طوریکه ترمز سقوط جمعیت را کشیده است. ۸۷ مورد دارای فرزند سوم ثبت نام کرده اند، اما کمتر از ۱۰۰ نفر بهره‌مند شده اند. استان قزوین رتبه اول نهضت ملی مسکن را به خود اختصاص داده  است.  

مهرعلیان نیز در این زمینه گفت: میانگین فرزندان به ازای هر زن از ۶ ونیم فرزند به ازای هر زن در سال ۱۳۶۵ به یک و ۷ دهم در سال ۱۴۰۰ سقوط کرده است.  

محمدبیگی گفت: در جلسه‌ای که با رئیس جمهور و وزرای مرتبط داشتیم اعلام کردیم که ستادی مانند مقابله با کرونا را باید برای بحران جمعیت هم تشکیل دهیم و مسئولان مرتبط در مورد عملکرد خود در این زمینه به این ستاد پاسخگو باشند. در حال حاضر با بحران طلاق هم مواجه هستیم که در سه دهه گذشته با افزایش ۸ برابری طلاق مواجه شدیم. با پدیده تک فرزندی، بحران جمعیتی و سالمندی تشدید می‌شود. در مورد سقط جنین بالای ۳۰۰ هزار سقط جنین را در آمار مشاهده می‌کنیم. بحث ناباروری و ازدواج بهنگام و بهبود زندگی سالمندان باید ساماندهی شود. برای سایر مشکلات که برشمردم باید اقدامات جدی صورت گیرد.

مهرعلیان تصریح کرد: نرخ رشد جمعیت در سال ۱۴۰۰ حدود ۷ دهم است که این میزان در استان‌ها حدود ۵ دهم است. میانگین سن ازدواج باید با فرهنگ سازی هم اصلاح شود. البته برای این مورد باید اقدامات زیرساختی و اقتصادی هم صورت بگیرد. بخشی از ناباروری هم مربوط به افزایش سن ازدواج است. از سال‌های ابتدایی هم باید فرزندآوری در دستور کار خانواده‌ها قرار گیرد.

محمدبیگی گفت: تا وقتی که مدیران ارشد دولتی ابعاد مختلف جوانی جمعیت را در نظر نگیرند با این روند به سمت سیاه چاله بحران جمعیتی حرکت می‌کنیم. وقتی ۱۲ هزار میلیارد تومان بودجه اختصاصی در سال گذشته امسال به ۷ ونیم میلیارد تومان می‌رسد جای گلایه از عملکرد مدیران دولتی در این زمینه است.