بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ رادیو فرهنگ در برنامه صبح به وقت فرهنگ با آقای دکتر قائمی – دبیر علمی همایش بزرگداشت فردوسی گفتگو کرد. مشروح گفتگو را در ذیل بخوانید.

مقدمه: مطلع شدید که مراسم بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی عصر دیروز با حضور مقامات و مسئولان محترم و جمعی از میهمانان برگزار شد در محل آرامگاه فردوسی و امروز هم باز مراسمی داریم که مجزا برگزار می‌شود و این دو مراسم به یادبود حکیم بزرگ سخن در کشور عزیزمان ایران هست. راجع به حواشی امروز؟

سوال: بفرمایید از همایشی که قرار است برگزار شود مراسم دیروز در مشهد و در کنار آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی برگزار شد امروز هم باز ما مراسم داریم که از زبان شما جزئیاتش را می‌شنویم.

قائمی: دیروز افتتاحیه مراسم بزرگداشت فردوسی بود و امروز و فردا همایش علمی برگزار می‌شود همایش علمی امسال عنوانش بازشناسی نقش شاهنامه فردوسی در هویت ملی است با توجه به نقشی که شاهنامه فردوسی در هزار سال گذشته در شکل گیری هویت ایران داشته و به واقع شناسنامه ملی مردمان ایرانی در طول هزار سال گذشته بوده، امسال در همایش علمی محور ویژه همایش تمرکز بر این نقش بود.

سوال: چه تعداد مقاله آمده؟

قائمی: با توجه به موضوعی که ما انتخاب کرده بودیم و ظرفیت پژوهش‌های تلفیقی را ایجاب می‌کرد و یک موضوع متمرکز بر تحقیقات ادبی نبوده و با توجه به این که حتی زمان اندکی هم وجود داشت بین اعلام فراخوان و برگزاری همایش، با استقبال کم نظیری از جانب پژوهشگران مواجه شد ما در فاصله حدود دو ماه زمانی که بین فراخوان و برگزاری همایش بود ۱۱۰ مقاله دریافت کردیم، استقبال کم نظیر بود در این زمان اندک و با توجه به درخواست‌هایی هم که پژوهشگران داشتند، حتی فرصت دریافت مقالات را تمدید کردیم و تا ۱۰ مرداد ما همچنان پذیرش مقالات خواهیم داشت و خروجی این همایش تبدیل به سه جلد کتاب خواهد شد، جلد اول که مقالاتی است که تا بزرگداشت فردوسی دریافت کردیم تیرماه منتشر می‌شود و جلد دوم و سوم انشاالله تا ۲۷ شهریور روز شعر و ادب فارسی منتشر خواهد شد.

سوال: امروز روز بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی است و همه ما فردوسی بزرگ را احیاگر زبان فارسی و هویت ایرانی می‌دانیم و بهرحال ایرانیان فرزندان فردوسی هستند و در دامن او در حوزه ادبیات پرورش یافتند و این که چرا این شکل از فعالیت‌های فردوسی در آن زمانی که می‌دانید که خود تاریخ را هم دوستان مطالعه می‌کنند می‌بینند که در آن زمان هجوم زبان‌هایی غیر از فارسی هم در کشور ما کم نبود و بهرحال فردوسی در تاریخ اگر نبود و اگر شاهنامه را نمی‌آورد شاید شرایط حال حاضر چه بسا ایرانیان امروز با این زبان شورانگیز و شیرین فارسی اصلا صحبت نمی‌کردند وقتی که می‌نشینیم صحبت می‌کنیم در رابطه با پاسداشت زبان فارسی، بعضی‌ها می‌گویند که چه اهمیتی دارد که ما این زبان را از آن مراقبت کنیم؟ از نگاه شما بعنوان یک متخصص علمی چه اهمیتی دارد؟

قائمی: زبان فارسی، زبانی نیست که متعلق به قوم خاصی، ملیت خاصی بوده باشد در طول تاریخ و این زبانی است که در طول هزار سال گذشته عملا بعنوان یک تعبیر عامیانه بخواهم بگویم سیمان فرهنگی عمل کرده، یعنی موزاییک متنوع فرهنگی را عملا در طول هزار سال گذشته به هم متصل کرده است، اگر چه این زبان از شرق ایران شروع به بالیدن کرده در قرن‌های سوم و چهارم، اما به تدریج تبدیل شده به یک عاملی که کلیت فرهنگ ایرانی را به هم پیوند داده و مبنای شکل گیری یک هویت دیرپا شده، هویتی که در طول هزار سال گذشته متکی بر زبان فارسی بوده و عملا زبان فارسی بر پایه شاهنامه فردوسی رشد کرده است، از این حیث می‌شود گفت شاهنامه فردوسی در زبان فارسی یک متن بنیادین است در این تردیدی نیست.

سوال: و این یک ضرورت است که ما به تأثی از فردوسی و به تأثی از شاهنامه در مسیری حرکت بکنیم که قطعا حفاظت بکنیم از این زبان شیرین و دوست داشتنی و فکر می‌کنم همایش شما هم یک مسیر اینچنینی را دارد طی می‌کند درست است؟

قائمی: دقیقا همین طور است یعنی تمرکزی که ما در این همایش داشتیم این بوده که شاهنامه فردوسی جدا از نقشی که برای زبان فارسی داشته چگونه باعث شده که زبان فارسی تصویر یک هویت را شکل داده، این که من عرض می‌کنم شاهنامه فردوسی یک شناسنامه است، عملا همچنین معنایی دارد.

سوال: اصلا زبان فارسی خود بالندگی اش را مدیون شاهنامه فردوسی است

قائمی: قطعا شاهنامه فردوسی اولین متن زبان فارسی است که تاثیرگذار بوده و باقی مانده و تقریبا همه نویسندگان و سخنوران زبان فارسی در طول این سده‌ها متکی به این زبان بودند ما دوره‌ای را نداریم که از شاهنامه فردوسی غفلتی وجود داشته باشد و هر دوره نسبت به دوره پیشتر شاهنامه فردوسی اهمیتش بیشتر شده و این افزایش اهمیت و این افزایش رویکرد نسبت به شاهنامه تا همین امروز تصاعد داشته و این نکته بسیار شگفت انگیزی است درباره یک متن.

پایان