نمایی از منافع برد- برد همه طرف‌ها در تکمیل خط ریلی رشت- آستارا

کریدور شمال- جنوب در انتظارتکمیل خط ریلی رشت- آستارا

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما؛ کریدور شمال - جنوب یک مسیر اقتصادی و استراتژیک مهم برای ترانزیت بار از طریق ایران میان هند، روسیه، کشور‌های CIS و شمال اروپا است که تکمیل راه‌آهن رشت - آستارا حلقه مفقوده این کریدور است.
این پروژه ۱۶۲ کیلومتری، کریدور شمال-جنوب را از بندر عباس تا رشت و از رشت تا آستارا تکمیل می‌کند و ایران از طریق آذربایجان به روسیه و شمال اروپا وصل می‌شود.

تکمیل کریدور شمال به جنوب مستلزم اتصال و تکمیل خط ریلی رشت - انزلی - آستارا است.

در حال حاضر عملیات زیرسازی ۱۰ کیلومتر مسیر از سمت رشت در شرف پایان و آماده ریل‌گذاری است و عملیات زیرسازی ۱۱.۵ کیلومتر مسیر از سمت آستارا نیز آغاز شده است. با تکمیل این بخش از کریدور ریلی شمال - جنوب، تحولی در حوزه تبادل کالا و بار در قسمت شرق و غرب صورت می‌گیرد و می‌تواند مسیری جذاب، اقتصادی و با امنیت کامل برای جا به جایی بار نسبت به مسیر موجود باشد.

با هموارسازی مسیر ریلی رشت - آستارا و تکمیل کریدور شمال به جنوب، انقلاب بزرگی در حمل و نقلی ریلی و جابجایی بار در منطقه صورت می‌گیرد که منشأ توسعه اقتصادی، اشتغال و رونق بخشی معیشت می‌شود.

همچنین کریدور ریلی شمال به جنوب یکی از پروژه‌های مهم بین المللی و فراملی است که با اجرای چهار پروژه اولویت دار ریلی چابهار - زاهدان، شیراز- بوشهر- بندر عسلویه، درود - خرم آباد و همچنین رشت- انزلی - آستارا به سرانجام می‌رسد و با اتصال این حلقه‌های ریلی، راه آهن کشور به آذربایجان، روسیه و سپس اروپا متصل می‌شود.

برقراری روابط دوستانه بین ایران، روسیه و چین و دیگر کشور‌های اثرگذار منطقه و گسترش مناسبات تجاری، سیاسی و اقتصادی بین طرفین سبب شده تا شکل گیری کریدور شمال به جنوب و همچنین تکمیل خط ریلی رشت- آستارا بیش از پیش مورد توجه و تاکید قرار گیرد.

درگیری در اوکراین، تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه، محدودیت‌های ترانزیت روسیه به اروپای شرقی، توافقنامه تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) و رشد تجارت و ترانزیت بین روسیه و هند باعث توجه جدی‌تر به INSTC شده است.

نمایی از اهمیت راه اندازی سریع خط ریلی رشت آستارا برای ایران

با وجود حجم بالای تجارت و گردشگری، ایران هنوز ارتباط ریلی مستقیم به منطقه قفقاز ندارد. این امر بر حجم و سرعت تجارت با کشور‌های قفقاز و همچنین با روسیه تأثیر منفی می‌گذارد و به ویژه ترافیک سنگینی را در دو طرف مرز‌های زمینی از جمله مسیر آستارا – آستارا (ایران – آذربایجان) و پست‌های بازرسی نوردوز- مقری (ایران-ارمنستان) ایجاد می‌کند.

طی دو دهه گذشته، ایران، ارمنستان، آذربایجان و روسیه پروژه‌های ریلی دوجانبه و چندجانبه را برای پر کردن شکاف ریلی و ترانزیتی پیشنهاد کرده اند. احداث ۱۶۴ کیلومتر راه آهن رشت – آستارا، ۵۵ کیلومتر راه آهن زنگلان – نخجوان از خاک ایران و احیای راه‌آهن دوران شوروی (جلفا – نخجوان) از این پروژه‌ها هستند که متأسفانه به طور کامل تکمیل نشدند.

در میان این پروژه‌ها، مسیر ریلی رشت-آستارا برای کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب از اهمیت کلیدی برخوردار است، زیرا حلقه مفقوده ارتباط مستقیم ریلی خلیج فارس به مسکو و سن پترزبورگ است.

کریدور شمال-جنوب مسیر حمل و نقل ترکیبی از راه آهن، جاده و کشترانی است. با توجه به اینکه قطعه پایانی این کریدور در بندر آستارا قرار دارد، تکمیل آن موجب انتقال کالا از کشتی به ریل و حمل بار یکسره تا جنوب کشور خواهد شد. حمل کالا از طریق کریدور شمال-جنوب از بنادر جنوبی ایران با عبور زمینی و انتقال آن به دریای خزر، روسیه، سایر کشور‌های حاشیه خزر و به اروپا، زمان حمل کالا را از بنادر شرقی آسیا تا اروپا و نیز هزینه آن را بیش از نصف کاهش می‌دهد.

با راه اندازی کریدور شمال-جنوب، سهم ایران از ترانزیت و بخصوص از کشتیرانی خزر افزایش می‌یابد. کارشناسان حوزه حمل و نقل معتقدند با تکمیل هرچه سریع‌تر خط آهن رشت بخشی از ترافیک کریدور شمال-جنوب از جاده به ریل منتقل می‌شود. کریدور شمال - جنوب ابزاری برای استفاده از ظرفیت خالی بنادر شمال است. درحال حاضر از ۳۰ میلیون تن ظرفیت بندری در شمال کشور، فقط هفت میلیون تن آن فعال است.

این مسیرریلی در ادامه راه آهن قزوین - رشت، مرکز استان گیلان را به منطقه ویژه اقتصادی کاسپین متصل می‌کند که از نظر مبادلات بازرگانی با کشور‌های همجوار منطقه دارای اهمیت ویژه است.

محورریلی رشت - آستارا به طول ۱۶۴ کیلومتر، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ریلی کشور است که قرارگیری گیلان در همسایگی کشور‌های حاشیه خزر، اعضای اتحادیه اوراسیا و سازمان شانگ‌های بر این مهم افزوده است و بستر مناسبی برای توسعه صادرات و روابط تجاری ایران با همسایگان فراهم کرده است.

تکمیل پروژه خط ریلی رشت – آستارا برای همه طرف‌های ذی نفع "برد" است

راه‌آهن رشت- آستارا ازپروژه‌های اولویت‌دار ریلی کشور است که سه روش تامین منابع از طریق روسیه، فاینانس داخلی و تهاتر نفت برای آن در نظر گرفته شده است.

مهمترین مشکل در تکمیل نشدن راه آهن رشت -آستارا منابع مالی است. هزینه‌های اجرای این ابرپروژه ریلی با توجه به عبور این خط آهن از زمین‌های شالیزاری، نبود مصالح مورد نیاز و هزینه بالای تملک اراضی بسیار سنگین است و برای ساخت این خط ریلی اعتباری افزون بر ۸۰۰ میلیون یورو بدون احتساب هزینه تملک اراضی مورد نیاز است. آنطور که برآورد شده بیش از ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار برای تملک اراضی نیاز است و همین امر سبب شده تا ۵۰ درصد راه‌آهن رشت- آستارا نیازمند احداث پل باشد.

طبق داده‌های آماری، ۱۴۰ کیلومتر از ۱۶۴ کیلومتر محور ریلی رشت - آستارا، منتظر تصمیمات اثرگذار و هدفمند مسئولان بلندپایه ایران و روسیه است تا قطار کریدور شمال به جنوب با سرعت آهنگین از مسیر گیلان به سمت به کشور‌های اوراسیا، حاشیه دریای خزر و در نتیجه اروپا برسد.

درصورت تکمیل مسیر ریلی رشت – آستارا، بار و کانتینر از مسکو و سن پترزبورگ به صورت مستقیم و بدون توقف به بندرعباس در جنوب ایران در خلیج فارس قابل حمل است. از سوی دیگر، کالا‌های وارداتی روسیه از هند، کشور‌های عربی و ایران نیز می‌تواند از بنادر جنوبی ایران در خلیج فارس به سرعت، با هزینه کم و در حجم بالا به جمهوری آذربایجان و روسیه تحویل داده شود.

ساخت و تکمیل راه آهن رشت – آستارا به موازات توسعه مسیر زمینی و پایانه‌های مرزی و همچنین تجارت دریایی در دریای خزر باید به عنوان یک اولویت راهبردی برای تهران، باکو و مسکو در نظر گرفته شود. بهینه سازی و تسهیل تجارت و ترانزیت به نفع هر سه کشور است. هیچ بازنده‌ای در این روند وجود ندارد.

مسیرریلی رشت – آستارا اگرچه کوتاه است، اما از اهمیت استراتژیک و ترانزیتی بالایی برخوردار است ومی‌تواند نقش مهمی در افزایش تجارت و ترانزیت بین هند، ایران، آذربایجان و روسیه داشته باشد. همچنین می‌تواند بندرعباس و سایر بنادر ایران در خلیج فارس را به روسیه به ویژه مسکو و سن پترزبورگ متصل کند که می‌تواند منجر به افزایش تجارت و ترانزیت روسیه با کشور‌های عربی مانند امارات متحده عربی، قطر و عمان شود. احمد کاظم زاده