مطالعه کروموزوم‌های میوزی جنس پیاز در ایران

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، به نقل از روابط عمومی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران وابسته به جهاددانشگاهی، محققان بانک گیاهی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با همکاری محققانی از آلمان و دانشگاه فردوسی مشهد طی پژوهشی کروموزوم‌های میوزی جنس پیاز در ایران با تمرکز بر بخش آکانتوپراسوم (Acanthoprasum) را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج این پژوهش معرفی جنس پیاز به عنوان یک جنس مدل در مطالعات بررسی رفتار کروموزوم‌ها در تقسیم جنسی را تایید می‌نماید.

در نتیجه سال‌ها فعالیت میدانی محققان بانک گیاهی این مرکز، کلکسیونی از حدود ۵۰۰ جمعیت مختلف از گونه‌های وحشی این جنس از رویشگاه‌های طبیعی جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی به صورت زنده کشت و نگهداری می‌شوند.

بسیاری از این نمونه‌ها انحصاری ایران هستند و در هیچ کشور دیگری در دنیا وجود ندارند. چنین کلکسیونی در دنیا کم نظیر است. نمونه‌های زنده این کلکسیون برای مطالعات تکمیلی و کاربردی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پیش از این در نتیجه مطالعات مورفولوژیکی، سیتوژنتیکی و مولکولی نمونه‌های این کلکسیون گونه A. schisticola به عنوان گونه جدید از ایران به دنیا معرفی شده است.

داده‌های کاریولوژیکی که با مطالعه تقسیم میتوز و میوز حاصل می‌شوند برای شناسایی دقیق نام علمی، تعیین روابط فیلوژنتیکی، زیست شناسی تولید مثلی و برنامه‌های اصلاحی اطلاعات سودمندی را فراهم می‌کنند.

در نتیجه مطالعات آزمایشگاهی که توسط دکتر علیرضا دولتیاری، عضو هیات علمی بانک گیاهی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران، انجام شد؛ داده‌های میوزی برای ۱۰۵ فرد از ۳۳ جمعیت از ۲۳ گونه مختلف از این جنس در ایران فراهم شد. عدد پایه کروموزومی، فراوانی کیاسما، اشکال مختلف کروموزومی در متافاز I و همچنین نوع و درصد ناهنجاری‌های میوزی برای این تاکسون‌ها مشخص شد. قابل ذکر اینکه داده میوزی برای ۲۱ گونه مطالعه شده در این تحقیق برای اولین بار در دنیا گزارش می‌شود.

داده‌های این تحقیق نشان می‌دهند که تغییرات عددی کروموزومی (دیس پلوییدی و پلی پلوییدی) نقش کم رنگی در تکامل زیر جنس Melanocrommyum ایفا کرده اند. این داده‌ها فرضیه قبلی مبنی بر ارتباط بین یک تقسیم جنسی آشفته و تولید مثل رویشی در بعضی از گونه‌های این جنس را با تردید مواجه می‌کند.

در مجموع، نتایج این پژوهش معرفی Allium به عنوان یک جنس مدل در مطالعات بررسی رفتار کروموزوم‌ها در تقسیم جنسی تایید می‌نماید.

داده‌های این تحقیق با همکاری محققانی از آلمان و دانشگاه فردوسی مشهد در مجله بین المللی Plant Biosystems چاپ شده است.

گفتنی است، جنس پیاز (Allium L.) با بیش از ۱۵۰ گونه مختلف، بزرگترین جنس از تک لپه ای‌های گلبرگ دار در ایران است. سیر، موسیر، پیاز خوراکی، تره، پیازچه و والک تعدادی از گونه‌های زراعی و اقتصادی این جنس در ایران هستند.