مسابقات قرآنی مسیری برای رسیدن به انس با کلام الله مجید

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه گفتگوی قرآنی شبکه قرآن سیما با حضور  آقای حمید مجیدی مهر رئیس مرکز امور قرآنی اوقاف و دبیر ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآنی کشور و آقای سید علی سرابی رئیس کمیته دعوت و اعزام از قاریان و حافظان قرآن (تلفنی) تاثیر مسابقات قرآن در ترویج قرآن و معارف قرآنی را بررسی کرد.

مشروح گفتگو:
مجری : مسابقات بین المللی جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۶۰ هجری شمسی به صورت سالانه در کشور و با مدیریت سازمان اوقاف و امور خیریه در حال برگزاری است. سی و دومین دوره این رقابت‌ها اسفند پارسال برگزار شد و شرکت کنندگان ایرانی حائز رتبه‌های برتر شدند. علاوه بر این در سال مسابقات قرآنی داخلی بسیاری در کشور برگزار می‌شود، اما حضور ایرانیان در مسابقات قرآن داخلی و بین المللی چه اثری در ترویج فرهنگ قرآنی دارد و نقش این مسابقات در مهندسی تلاوت که مورد تأکید رهبر انقلاب بوده چقدر است  از جناب آقای مجیدی مهر رئیس مرکز امور قرآنی اوقاف و دبیر ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآنی کشور جویا می‌شویم.
سوال: مسابقات قرآن چه داخلی و چه بین المللی چقدر در ترویج قرآن و معارف قرآنی می‌تواند موثر باشد؟
مجیدی مهر: پاسخ به این سوال در ده دقیقه و سی دقیقه نخواهد گنجید، چون یک عقبه طولانی دارد بر می‌گردد به عمر تلاوت در جمهوری اسلامی ایران تقریبا از همان ابتدای انقلاب، ایده برگزاری مسابقات قرآن به عنوان یک ابزار مهم برای دیپلماسی قرآنی در عرصه سیاسی و فرهنگی دنیا مطرح شد.
شما مشخصا عنوان مسابقات بین‌المللی را مطرح کردید، اما از مسابقات سراسری هم غافل نشویم ما در اسفند ماه سی و نهمین دوره مسابقات بین‌المللی را برگزار کردیم که دو دوره به دلیل جنگ تحمیلی برگزار نشد وگرنه احتمالا ما باید امسال در دوره چهل و دوم می‌بودیم، ولی در دوره کرونا هم ما تنها کشوری بودیم که مسابقات را برگزار کردیم که البته همین اقدام به برگزاری مسابقات خودش خیلی مفهومی دارد یعنی اینکه مسابقه موضوعیت ندارد، طریقیت دارد یعنی مسیری است برای رسیدن به انس با کلام الله مجید، اما در بسیاری از کشور‌های با سابقه ده عرصه برگزاری شاهد این بودیم یا مسابقات تعطیل شد یا به تعویق افتاد که اخیراً به برگزاری مسابقات اقدام کردند؛ لذا آن‌ها شاید در خیلی از کشور‌ها اصل، خود ماهیت مسابقه باشد، اما در جمهوری اسلامی ایران این گونه نیست و قرآن خواندن، محوریت دارد. مسابقه بستری است برای رسیدن به موفقیت‌هایی حول محور انس با قرآن مسابقات، سراسری امسال به دوره چهل و ششم خودش رسیده شاید سوال شود که از عمر انقلاب، دوره‌ها بیشتر شده در بعضی دوره‌ها ما در یک سال دو دوره مسابقات داشتیم به این علت که آزمون اعزام به حج به حدی گسترده می‌شد در دهه شصت و اوایل دهه هفتاد که آن آزمون حتی در حد مسابقات کشوری تلقی می‌شد لذا این دوره‌ها به دوره چهل و پنجم و امسال هم به دوره چهل و ششم رسیده است همانطور که مقام معظم رهبری هم در دیدارشان با شرکت کنندگان مسابقات بین‌المللی در ادوار مختلف که همیشه بعد از اختتامیه محضر ایشان شرفیاب می‌شویم، فرمودند که این مسابقات بستری است برای رسیدن به انس با کلام الله مجید و بعد هم تدبر در آیات قرآن و عمل به قرآن و در نشست‌ها و جلسات دیگر تاکید کردند که این اقدام، اقدامی پسندیده و ارزشمند است لذا در مورد اصل مسابقات هیچ شک و شبهه نداریم که باید اتفاق بیفتد. اما نکته‌ای که باید به آن پرداخته شود این است که مسابقات نباید اصل شود یعنی من اگر به عنوان یک شرکت کننده آمدم در فضای مسابقات و صرفا نگاه کردم به اینکه باید به سکوی اول، دوم یا سوم برسم و انتهای موفقیت را در آن دیدم مطمئن باشید که باید تجدیدنظر کنم در نحوه حضورم در رویدادی که بستر و اساسش قرآن کریم است؛ لذا ما این فضا را فراهم می‌کنیم که افراد بتوانند انس بیشتری با کلام الله مجید داشته باشند البته باید به این موضوع دقت کنیم که مسابقه ابزار خاص خودش را می‌طلبد و مولفه‌های خاصی دارد بنده، شما و دیگران شاید تجربه حضور مسابقات مختلفی را داشتیم و می‌دانیم که استرس خاص خودش را دارد و به میزانی که در تمرینات و در مسجد محل تلاوت می‌کنید در مسابقه آن کیفیت لازم را نتوانید به نحو مطلوب ارائه کنید و این ماهیت مسابقه است شما در رشته‌های ورزشی هم همین گونه است مثلا در وزنه برداری فرض کنید من وزنه فلان کیلو را بلند کردم، ولی در صحنه مسابقه نتوانستم، ولی به لحاظ محتوایی مسابقات قرآن قابل مقایسه نیست چرا که یک فضای معنوی است و از لحظه‌ای که وارد می‌شوید انس دارید با کلام الله مجید و قرآن می‌شنوید و قرآن می‌خوانید و این خودش یعنی موفقیت، ما این را باید در کشور جا بیندازیم که شما اگر در مسابقه حاضر شدید از لحظه اول شما همه رکورد‌ها را جابجا کردید و از همان اول موفق شدید و سازمان اوقاف و امور خیریه که دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآنی کشور هم در آن مستقر است از زمانی که آقای دکتر خاموشی به سازمان اوقاف آمدند به دنبال ایجاد این فضا و این گفتمان است که ما باید از بستر مسابقات استفاده کنیم برای رسیدن به سبک زندگی قرآنی، کار‌های خوبی دارد انجام می‌شود، فرهنگ سازی‌هایی از پایه از سطح شهرستان به استان و در کشور و بعد هم در بین‌المللی دارد اتفاق می‌افتد به نظرم شاید در یک دوره دو تا سه ساله بشود ثمرات این را مشاهده کرد و من این نوید را می‌دهم که تلاش ما این است که ضمن این که بستر مسابقات فعلی را حفظ کنیم به سمتی پیش برویم که اساساً مسیر موفقیت را تنها در مسابقات خلاصه نکنیم، یعنی امروز یک قاری بیاید در یک فرآیندی در طول یک سال یا دوسال و بعد به آن عناوین و امتیازات بین المللی یا ملی برسد یعنی دو مسیر در کنار هم، هم مسابقات و هم در فضایی که الحمدالله با عزیزان ما در مجموعه کمیته اعزام و شورای عالی قرآن به نتایج خوبی رسیدیم به محض اینکه ابعاد مختلف هم فنی و هم اجرایی و زیرساخت‌ها فراهم شود حتما اقدام خواهیم کرد.
این نکته را هم بگویم که در کنار مسابقات رسمی و نسبتا شاید سخت جمهوری اسلامی ایران، چون می‌دانید معتبرترین مسابقات برای کشور ما است و حتی ما معتقد هستیم که مسابقات ملی ما به لحاظ فنی از مسابقات بین‌المللی ما خیلی سطحش بالاتر است، اما به دستور ریاست محترم سازمان در راستای رسیدن به استعداد یابی و نخبه پروری برای معرفی قهرمانانی در سنین پایین‌تر به جامعه که بتوانند در سطح محل خودشان، در مسجد و مدرسه خودشان موثر باشند انشالله امسال مسابقات ویژه سنین ۱۵ تا ۲۲ سال را رونمایی خواهیم کرد و جایزه بزرگ ایران که مخاطب داخلی دارد و دنبال این هستیم که بتوانیم این استعداد‌ها را شناسایی کنیم و به مردم معرفی کنیم.
سوال: زیر ۱۵ سال چطور؟ یعنی زیر ۱۵ سال یک دفعه یک نخبه قرآنی شگفتی می‌آفریند در حفظ و تبیین قرآن، مسابقات برای این‌ها هم در نظر گرفته شده است؟
مجیدی مهر: قبلا مسابقات را به دو بخش شکوفه‌ها و بزرگسالان زیر ۱۶ سال را شکوفه‌ها می‌نامیدند و بالاتر از ۱۶ سال بزرگسالان و بعد‌ها تغییراتی ایجاد شد بر اساس مصوبات ستاد عالی مسابقات که بالاتر از ۱۸ سال مسابقات رسمی جمهوری اسلامی ایران و پایین‌تر از ۱۸ سال به آموزش و پرورش واگذار شد به عنوان وزارتخانه‌ای که با این سنین ارتباط مستقیم دارد اقدامات خیلی خوبی هم انجام شد در طول چهار، پنج سال اخیر که مسابقات به وزارت آموزش و پرورش رفت در کنار مسابقات اصلی که عزیزانمان در آموزش و پرورش داشتند ما از اساتید از خانواده‌ها ما تقاضا داریم مسابقاتی تحت عنوان شکوفه‌ها مجدداً به مسابقات رسمی جمهوری اسلامی بر گردد این موضوع هم در کمیته طرح و برنامه ستاد عالی مسابقات در حال بررسی است که ابعاد مختلف آن حتماً باید هم به لحاظ روانشناسی و هم به لحاظ اجتماعی بررسی شود و بعد به امید خدا شاهد این باشیم که شاید در یکی دو سال آینده باز هم برویم به سمت این سنی که شما نظرتان است.
یک نکته می‌خواهم عرض کنم در مورد این که مسابقات چقدر تاثیر گذاشته در ترویج فرهنگ قرآن، خوب اولین چیزی که ما باید به آن دقت کنیم ما باید به دنبال تربیت افرادی باشیم که در سطح جامعه نشان دار باشند، مقبولیت داشته باشند، در محله وقتی راه می‌روند بگویند این قاری قرآن است چرا؟ چون در مسابقات جمهوری اسلامی ایران، در مسابقات شکوفه‌ها حالا هر عنوانی که ما نام ببریم، در جایزه بزرگ موفق شده است در همین مسابقات اخیر که در بعضی از کشور‌ها برگزار شد و عزیزان قرآنی اعزام شدند و رتبه‌هایی کسب کردند فارغ از مبالغی که به عنوان هدیه به این عزیزان اعطا شد، ولی من از یکی از عزیزان شنیدم، چون کار اطلاع رسانی خوبی در این زمینه انجام شد می‌گفتند در خیابان که می‌روم مردم با من سلفی می‌گیرند این یعنی اینکه مسابقات می‌تواند در معرفی افراد شاخص تاثیر گذار باشد. قاطبه عزیزانی که دعوت می‌شوند به جایگاه برای تلاوت و دعوت می‌شوند به جایگاه برای تجلیل، شما بفرمایید چند درصدشان آن‌هایی هستند که رتبه دار مسابقات هستند؟ درصد بالایی هستند نمی‌خواهم بگویم ۱۰۰% است، اما شما ببینید در همین برنامه اخیر محفل که از شبکه سه پخش شد آن یک برنامه مسابقه محور نبود، برنامه‌ای بود که خوشبختانه سازمان اوقاف و امور خیریه با تدبیر ریاست محترم سازمان در این برنامه هم مشارکت جدی داشت و این را بگویم که ما فقط کار مسابقه انجام نمی‌دهیم و در این رویداد‌ها هم مشارکت داریم، شما ببینید خیلی از افرادی که آمدند در این برنامه حضور پیدا کردند رتبه داران مسابقات قرآن بودند چه در سازمان اوقاف، چه در وزارت آموزش و پرورش و چه در دستگاه‌های دیگر پس مسابقه خیلی می‌تواند موثر باشد در معرفی الگو‌ها به جامعه، ما بعد‌ها باید برای این‌ها بسته‌هایی را تعریف کنیم که من مجیدی مهر به عنوان رتبه دار مسابقات، آیا پس از کسب رتبه به تمام موفقیت‌ها دست پیدا کردم یا اینکه نه تازه مسیر جدیدی باز شده و من باید بیایم درکنار این شخص از ظرفیت و بستر ایشان استفاده کنم برای ایجاد گفتمان قرآنی در بستر جامعه.
سوال: این خیلی نکته مهمی است و ما این را در محفل دیدیم که بعضی از افراد به گونه‌ای مطرح می‌شدند که همه جذب می‌شدند که ما برویم این نوع قرائت ببینیم چیست و یادبگیریم اتفاق خیلی مهمی است.
مجیدی مهر: امیدوارم بتوانم این را به ادبیات خوبی که در سطح این برنامه باشند منقح کنم، ولی ما صنوف مختلفی داریم که شاید خیلی به آن هاتوجه نکردیم یعنی برایشان خوراک قرآنی و خوراک دینی فراهم نکردیم، اما برنامه‌هایی این گونه که محتوای آن خیلی از افرادی هستند که از دل این مسابقات برآمدند یکی از این عزیزان اخیراً به من مراجعه کرده بود و گفتند در آن حرفه‌ای که مشغول به فعالیت بودند گفتند از امروز به بعد بعد از دیدن چنین برنامه‌ای جور دیگری برای شما کار می‌کنم.
مسابقات الحمدلله در جمهوری اسلامی ایران جا افتاده، اما یک سوال هم احتمالا مطرح می‌شود و این که در مصر مسابقه برگزار نمی‌شود، ولی ما در کشور مصر چهره‌های مطرحی داریم اولا زیرساخت‌های قرآنی در کشور مصر خیلی متفاوت از کشور ما است و قدمت تلاوت در آن کشور بیش از ۱۰۰ سال است که طبیعتاً در کشور ما اینگونه نیست ضمن این که آن‌ها عرب زبان هستند و به موسیقی عربی مسلط هستند و این هنری است که خیلی منعطف است و معطوف است به این موضوع، ولی ما الان هم عقب نیستیم یعنی ما الان در کنار قاریان مصری که در دنیا می‌درخشند امروزه قاریان جمهوری اسلامی ایران هم که از بستر در مسابقات ملی بودند کاملا موفق هستند و به کشور‌های مختلف دعوت می‌شوند و دعوت از نمایندگان جمهوری اسلامی ایران موید این موضوع است که زیرساخت‌ها در کشور ما خیلی خوب دارد پیاده سازی می‌شود ما تقریباً حدود ۴۰۰ رتبه اول، دوم، سوم درنظام‌های مختلف از اول انقلاب در سراسر دنیا داشتیم حدود ۲۷ کشور برگزارکننده مسابقات هستند و همه میدانند یک پای اصلی فینال مسابقات و یک پای اصلی سکو، نماینده جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. امسال هم آرزوی موفقیت می‌کنم برای همه عزیزانی که به مسابقات بین المللی اعزام خواهند شد و آرزوی موفقیت برای عزیزانی که سال گذشته حائز رتبه‌هایی در مسابقات مختلف شدند.
سوال: اعزام قاریان به مسابقات بین المللی چه زمانی است و در چه رشته‌هایی قرار است اعزام شوند؟
مجیدی مهر: سازمان اوقاف و امور خیریه گام اول را در انتخاب افراد برای اعزام به مسابقات برمی‌دارد و آن هم برگزاری مسابقات ملی جمهوری اسلامی ایران است یعنی ما هیچ اعزامی خارج از برگزیدگان مسابقات کشوری ما نداریم، صرفاً عزیزانی که در این مسابقات حائز رتبه می‌شوند و به عنوان برگزیده، اما بعد از آن می‌رویم در کمیته اعزام که خود سازمان اوقاف هم یکی از اعضای کمیته است، عزیزان ما در شورای عالی قرآن بسته به دعوت نامه‌هایی که از کشور‌های مختلف از طریق دستگاه سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ما در بسیاری از کشور‌ها نمایندگی سیاسی و رایزن فرهنگی داریم دعوت نامه‌ها از آن طریق به ما واصل می‌شود و بعد هم بر اساس شرایط آن، کمیته اعزام تشکیل می‌شود و نسبت به افراد تصمیم‌گیری می‌شود در بعضی مسابقات ممکن است با توجه به شرایط سنی فرصت اعزام نداشته باشند، چون شرایط  با آیین نامه آن کشور منطبق است.
سوال: ارتباط با آقای دکتر سرابی برقرار شده است، سلام بر شما آقای سرابی، ما با آقای مجیدی مهر در مورد مسابقات بین المللی و تاثیر آن بر معرفی الگو‌ها و ترویج قرآن در سطح جامعه گفتگو می‌کنیم می‌خواهم از شما سوال کنم که بالاخره رئیس کمیته دعوت و اعزام قاریان و حافظان قرآن هستید ایرانیان در سال چه تعداد از قاریان و حافظان را اعزام می‌کنند به چه کشور‌هایی و امسال این اعزام قرار است به چه کشور‌هایی و چه تعداد از افراد انجام شود؟
سرابی: همانطور که آقای مجیدی هم اشاره کردند یک نظام جامع تربیتی قطعاً نیازمند به یک بخش ارزیابی و سنجش توانمندی‌ها است برای رشد و ارتقا خودش که این لازمه یک نظام تربیتی و فرهنگی است که ما در ارتباط با قرآن و ترویج فرهنگ قرآن و معارف قرآنی طبعا نیازمند به یک ساز و کار سنجش و ارزیابی توانمندی‌های عناصری که در این نظام دارند نقش ایفا می‌کنند هستیم. مسابقات قرآن در نظام فرهنگ قرآن نقش مهمی ایفا می‌کند و علاوه بر این نقش، تاثیر بسزایی هم در توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی داشته به خاطر آن خاصیت به نوعی مثل یک رسانه عمل می‌کند و یک نهاد فرهنگی است و در توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی هم موثر است؛ لذا جایگاه رفیع و مهمی را در نظام فرهنگی جمهوری اسلامی که بر مبنای قرآن است ایفا می‌کند، مسابقات قرآن همان طور که اشاره فرمودند قدمتش به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی بر می‌گردد، اما در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی بسیار مورد توجه قاریان و حافظان و اساتید قرآن بوده است و بسیار هم نتایج مسابقات مورد توجه و عنایت جامعه بوده است، ما هر سال از خروجی مسابقات سراسری که سازمان اوقاف و امور خیریه متولی برگزاری این مسابقات است، هم مسابقات بین المللی را تغذیه می‌کنیم و هم نمایندگان جمهوری اسلامی ایران برای مسابقات بین المللی مشخص می‌شوند، هم امتیازات دیگر بر آن مترتب است. مسابقات در سطح بین الملل داریم چه در رشته قرائت قرآن و چه در رشته‌های مختلف حفظ قرآن که البته این ۲۰ مسابقه سال‌هایی بعضی‌هایشان برگزار شود و بعضی هایشان برگزار نمی‌شود شرایط مختلف است که مسابقات سراسری ما نمایندگان جمهوری اسلامی را برای این مسابقات انتخاب میکنیم، این انتخاب هم بر مبنای توانمندی‌های نفرات ممتاز است که توانمندی هایشان آیا متناسب با آن مسابقه است و این سنجش و کار کارشناسی در کمیته اعزام و در کمیته فنی که ذیل کمیته اعزام کار می‌کنند انجام می‌شود البته در سال‌های اخیر ستاد عالی مسابقات قرآن هم که در سازمان اوقاف و با همکاری کمیته اعزام مستقر است کار‌های کارشناسی بسیار خوبی کرده که انشاالله توضیح مفصل آن در برنامه‌های بعدی در خدمت شما خواهیم بود.
سوال: آقای مجیدی مهر صحبت پایانی را هم بفرمائید.
مجیدی مهر: من هم تشکر می‌کنم از اخبار قرآنی که واقعامسائل را خیلی خوب دنبال می‌کنند انشاالله مجالی شود راجع به ابعاد مختلف مسابقات صحبت کنیم.