حفاظت پیشگیرانه از دست‌بافته‌ها و پوشاک موزه عمارت مفخم

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، سحر برهان مجری این پژوهش با بیان اینکه این طرح با همکاری شهرزاد امین‌شیرازی عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری انجام شد گفت: بافته‌ها از آسیب‌پذیرترین اشیاء موزه‌ای به لحاظ دارا بودن ساختار آلی و شیوه ساخت به معنی تکنیک بافت هستند و از طرفی منبع تغذیه بسیار خوبی برای میکرو اورگانیزم‌ها و حشرات به حساب می‌آیند، به همین علت بافته‌ها در برابر حملات عوامل بیولوژیک به شدت آسیب‌پذیرند.
برهان با بیان‌اینکه شرایط محیطی نامناسب از جمله دما و رطوبت نسبی نیز به افزایش میزان این آسیب‌ها کمک می‌کند افزود: موزه‌ها و مکان‌های دارای بافته‌های تاریخی یا فرهنگی به طور جدی در معرض خطر حمله آفت‌های موزه‌ای قرار دارند و با دیدن یک بافته آسیب دیده یا خود آفت، متوجه این خطر می‌شویم و باید راهکار‌هایی را برای درمان آسیب‌های ناشی از حمله مواد بیولوژیک در نظر گرفت.
این کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی گفت: درمان بافته‌های آلوده با روش‌های مختلف فیزیکی یا شیمیایی انجام می‌شود و تصمیم‌گیری برای یافتن روش مناسب برخورد به موارد مختلفی وابسته است.
برهان افزود: در این پژوهش ضمن معرفی عوامل بیولوژیک آسیب‌رسان به بافته‌ها و مطالعه میزان حساسیت الیاف در مقابل این عوامل، فرایند تخریب بافته‌ها تحت تأثیر میکرواورگانیسم‌ها نیز مطالعه شده است.
این کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی گفت: پس از انجام این مطالعات، با بررسی مجموعه بافته‌های در معرض نمایش موزه مفخم و ارزیابی شرایط نگهداری، برای درمان بافته‌های آلوده و حفاظت پیشگیرانه مجموعه بافته‌های موزه پیشنهاداتی ارائه شده است.
حفاظت پیشگیرانه در موزه‌ها شامل همه راهبرد‌هایی است که روند تخریب آثار تاریخی فرهنگی را کنترل می‌کند و از آسیب رسیدن به آن‌ها جلوگیری می‌کند. قدم اول در این راه شناسایی آفات موزه‌ای است تا بتوان طبق آن برنامه مدیریت مقابله با آفات را در موزه‌ها به کار گرفت.
حشرات، انواع سوسک‌ها و پروانه‌های بید و همچنین انواع قارچ‌ها از جمله آفاتی هستند که ممکن است به آثار در موزه‌ها آسیب جدی وارد کنند.

عمارت مفخم بزرگترین و شاخص‌ترین اثر معماری دوره قاجار در خراسان شمالی است که در شمال شرق شهر بجنورد واقع است.
در دوره قاجار عمارت مفخم همراه با بنا‌های دیگری از جمله آیینه‌خانه، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر در باغ بزرگی قرار داشته که مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل می‌داده‌اند.
بنای عمارت در دو طبقه و به ابعاد تقریبی ۵۰ در ۲۳ متر و به ارتفاع حدود ۹ متر ساخته شده و در مجموع ۳۴ اتاق و دو تالار بزرگ دارد که زمانی با آیینه‌کاری، کاشیکاری و گچبری تزیین شده بود.
بنای عمارت در دهه ۱۳۰۰ هجری قمری، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمدخان شادلو معروف به سردار مفخم ساخته شده و محل سکونت خانواده وی و پذیرایی از میهمانان دولتی و رجال سیاسی بوده است.
معروف است که نقشه ساختمانی عمارت به دست میرزا مهدی خان شقاقی، نخستین استاد معماران ایرانی تعلیم یافته در فرنگ که معماری مدرسه سپهسالار تهران از جمله کار‌های او است، طراحی شده است.