اولویت برنامه سلامت خانواده پیشگیری بر درمان است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما رادیو ایران در برنامه سلام صبح بخیر به گفت و گو با آقای دکتر پدرام پاک آئین سخنگوی وزارت بهداشت پرداخته، جزئیات این گفت و گو به شرح ذیل است:

سوال : از ابتدای اردیبهشت ماه در ۵۷ شهر کشور برنامه سلامت خانواده با اولویت مناطق محروم کشور آغاز شده است، جزئیات این طرح را بفرمائید؟
پاک آئین: یکی از اهداف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت سیزدهم اجرای الگوی عدالت و تعالی نظام سلامت بوده که از محورهای مهم آن اولویت پیشگیری بر درمان است، قبل از این که کار مردم به بیماری و درمان بکشد شاخص های سلامت آن ها در برنامه سلامت خانواده رصد و ارزیابی می شود و مراقبان سلامت در سراسر کشور همچنان که بهورزها در مناطق روستایی خدمات مشاوره ای ارائه می دادند و سلامت جمعیت تحت پوشش خودشان را رصد می کردند، مراقبان سلامت در مناطق شهری این اقدام را به عمل می آورند تا شاخص های مختلف سلامت مردم تحت کنترل باشد و از بیماری آن ها پیشگیری شود.

سوال : این پایش به چه صورت است ؟
پاک آئین: در پایگاه های سلامت مختلفی که در کشور راه اندازی می شود در مناطق شهری برای هر کدام از مراقبان سلامت، یک جمعیت تحت پوششی تعریف می شود آن ها وظیفه دارند که با این افراد تحت پوشش تماس بگیرند و مشاوره و راهنمایی های لازم را به آن ها بدهند، برای آنها پرونده تشکیل دهند و اگر چنانچه بیماری در آن ها مشاهده شد توسط پزشک عمومی در سطح یک به صورت رایگان معاینه می شوند و اقدامات تشخیصی و درمانی لازم انجام می شود و اگر پزشک عمومی به این نتیجه رسید که نیاز به درمان تخصصی است از طریق ارجاع الکترونیک یکپارچه آن ها را به سطح دو ارجاع می دهد برای معاینه توسط پزشک متخصص.

سوال: یعنی پزشک عمومی است که تشخیص می دهد این روند درمان باید ادامه پیدا کند یعنی مراجعه کند به پزشک متخصص یا این که نه من اگر تجویز می کنم و دارویی می دهم کفایت می کند و خود افراد نیازی نیست که مستقیم به پزشک متخصص مراجعه کنند.
پاک آئین: بله، اگر چنانچه پزشک عمومی یا پزشک خانواده نظر بر درمان توسط پزشک متخصص داشت، اقدامات تشخیصی خودش، شرح حال بیمار، تجویزی که صورت داده را در پرونده الکترونیک ثبت و درج کرده و آن را به پزشک متخصص سطح دو ارجاع می دهد و پزشک متخصص وقتی بیمار به او مراجعه می کند شرح حال او را دارد ضمن این که خود بیمار را هم معاینه می کند و درمان لازم را تجویز می کند اگر در مرحله ای بیمار قرار گرفت که نیاز به بستری داشت، بستری او هم در سطح سه به صورت رایگان یا با حداقل هزینه انجام می شود. ویژگی مهم طرح سلامت خانواده این است که محدودیتی وجود ندارد، افراد می توانند از این کانال موضوعات سلامتشان را پیگیری کنند یا نه، اما کسانی که از کانال سلامت خانواده مراجعه و پیگیری دارند بستری آن ها با حداقل هزینه خواهد بود ضمن این که معاینه آن ها در سطح یک هم رایگان است.

سوال: این طرح چه مزیتی دارد؟ اگر من مراجعه نکنم شاید در نگاه اول بگوییم که زمانبر است من اول به پزشک عمومی مراجعه کنم و بعد من را به متخصص ارجاع دهد، من خودم بروم پیش متخصص یا فوق تخصص که شما می فرمائید اگر مردم از این روش استفاده کنند هزینه ها رایگان یا بسیار کم است.
پاک آئین: البته فلسفه برنامه سلامت خانواده، پیشگیرانه بودن و بهداشت محوری آن است، تمام تلاش مجریان این برنامه این است که کار به بیماری و درمان نکشد، اگر همه این اقدامات صورت گرفت و بیماری مشاهده شد، دیگر هزینه های بستری حداقلی خواهد بود و از مزایای این برنامه است. بسیاری از شهروندان شاید از وضعیت سلامت خودشان مطلع نباشند ضمن این که عوارض بیماری را هم نداشته باشند مثلا سال ها یک فردی است که قند، فشار خون دارد، شاخص های مناسبی از جهت سلامتی ندارد اما چون به آزمایشگاه مراجعه نکرده از آن ها خبر ندارد، به طور ناگهانی با یک وضعیت بیماری حادی مواجه می شود که دیگر کار از کار گذشته و فرصت برای پیشگیری از دست رفته است و باید درمان را شروع کند، همه هدف در این است که با پایش قبل از بروز بیماری، جلوی بیماری گرفته شود هم شاخص های سلامت ملی ارتقا پیدا کند و هم بار درمان کاسته شود به لحاظ اقتصاد سلامت این طرح مزایای زیادی دارد از مراجعه مردم به پزشکان متعدد و صرف هزینه های مکرر و همین طور تجویز داروهای مختلف و متعدد که ممکن است که اثر درمانی آن ها یکسان باشد اما به دلیل مراجعه به پزشکان مختلف، داروهای چندگانه یکسان تجویز شده جلوگیری شود و از جهت تجویز منطقی دارو در جهت کاهش بار درمان و همین طور کاهش هزینه های سلامت برنامه موثری خواهد بود با اولویت مناطق محروم و کم برخوردار، این در ۵۷ شهر شروع شده برنامه سلامت خانواده ضمن این که کل مناطق روستایی را هم از دی ماه سال گذشته تحت پوشش دارد و امیدواریم که بتوانیم در فازهای بعدی کلیه شهرهای کشور را هم تحت پوشش قرار دهیم .

سوال : فکر می کنید چقدر زمان ببرد که کل مناطق کشور تحت پوشش قرار بگیرند؟
پاک آئین: فکر می کنم تا پایان سال این اتفاق می افتد ضمن این که مزیت مهم این برنامه، این است که صرفه جویی در مراجعات مردم، صرفه جویی در وقت مردم، آسان سازی پیگیری های درمانی و حوزه سلامت خواهد بود، تمام تاریخچه و تقویم سلامت فرد در پرونده الکترونیک ثبت و درج می شود و نیازی به این که در هر بار مراجعه به پزشک، شرح حال مفصل و مکرری از سوی بیمار داده شود نخواهد بود و دقت های تشخیصی از طریق این شرح حال الکترونیک که در پرونده الکترونیک ثبت است بالا خواهد رفت ضمن این که زمینه مهیا خواهد شد برای محققان و برنامه ریزان حوزه سلامت که از طریق گویا سازی این داده ها در پرونده های الکترونیک بتوانند عوامل اجتماعی موثر در سلامت را کنترل و مدیریت کنند تا ما بتوانیم جامعه ای سالم داشته باشیم برای رشد و پیشرفت بیشتر .

سوال: بحث مربوط به تشخیص و پایش که به آن اشاره کردید یک قسمتی از آن نیازمند آزمایش های مختلف است، هزینه های مربوط به آزمایش، سونوگرافی، سیتی اسکن به چه صورت است؟ باز هم قیمت ها برای مردم حداقل خواهد بود یا این که شاملش نمی شود؟
پاک آئین: در مرحله بستری و در سطح سه این طور است یعنی کل هزینه های بیمارستانی به صورت رایگان یا حداقلی خواهد بود، بیمه ها این را پوشش خواهند داد با سازمان های بیمه گر هماهنگی های لازم به عمل آمده است.

سوال: فکر می کنید سطح اقبال نظام سلامت از این طرح چقدر باشد یعنی چه تعداد پزشک در این طرح حضور پیدا کنند،  یعنی مردم حق انتخاب پزشک دارند؟
پاک آئین: مردم حق انتخاب پزشک دارند هیچ اجباری برای این که پزشک خاصی مورد انتخاب قرار بگیرد یا ارجاع به پزشک متخصص خاصی شود نیست، می توانند پزشک خودشان را به صورت اختیاری انتخاب کنند. نکته مهم این است که ما در این طرح روی حلقه های واسط سلامت، مراقبان سلامت و کارشناسان بهداشت تاکید و تکیه داریم و این طرح بار آن بیشتر روی دوش عوامل حوزه بهداشت است چون طرحی پیشگیری محور است در عین حال آن جا که موضوع درمان مطرح است و نیاز به کارهای درمانی است از ظرفیت پزشکان عمومی در سطح یک و پزشکان متخصص در سطح دو و همین طور فوق تخصص در سطح سه استفاده می شود.

سوال: با توجه به این که هنوز آغاز این طرح است پیش می رویم و ماه های آینده باز هم با عزیزان در وزارت بهداشت صحبت می کنیم.
پاک آئین: شعار این برنامه این است که هر ایرانی یک مراقب سلامت و پیام ما برای مردم عزیز این است که هر ایرانی باید مراقب سلامت خودش را بشناسد و با او در ارتباط باشد تا بتواند وضعیت سلامت خودش را قبل از بروز بیماری پایش کند.