استفاده از رهبران ورزشی برای ارتقای آگاهی و فرهنگ زیست محیطی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما رادیو ورزش در برنامه به اضافه ورزش به گفتگو با آقای مهدی امیدی جعفری عضو کمیسیون ورزش و محیط زیست کمیته ملی المپیک پرداخته، جزئیات این گفتگو به شرح ذیل است:

سوال: درخصوص کمیسیون ورزش و محیط زیست کمیته ملی المپیک بفرمائید و این که این کمیسیون تاکنون چه فعالیت‌هایی را درخصوص ورزش و محیط زیست انجام داده است؟
امیدی: کمیسیون ورزش و محیط زیست در ایران خیلی مظلوم است علیرغم این که در جهان خیلی جایگاه ویژه‌ای دارد در کمیته‌های ملی المپیک و در آسیا، ولی در ایران هنوز به آن مرتبه‌ای که باید برسد دست پیدا نکرده است، اما در سال‌ها و در دهه اخیر پیشرفت‌های خوبی را این کمیسیون داشته و فعالیت‌های اثربخشی را هم انجام داده است. در سال ۱۹۹۴ محیط زیست به عنوان رکن سوم المپیک در کنار ورزش و فرهنگ به IOC اضافه شد و یکسال بعد در سال ۱۹۹۵ کمیسیون ورزش و محیط زیست در IOC با همین نام تشکیل می‌شود و همان سال هم از NOC‌های سراسر جهان درخواست می‌کنند که این کمیسیون باید پذیرفته شود و در سال ۱۳۷۴ در ایران هم کمیته ملی المپیک کمیسیون ورزش و محیط زیستش را تشکیل می‌دهد و از زمانی که این کمیسیون تشکیل شده سه دهه آن تقریباً دارد تکمیل می‌شود، ولی متاسفانه شاید خیلی‌ها از وجودش خبر نداشته باشند حتی ورزشکاران و مسئولان و مدیران عالی رتبه ورزش کشور. ده سالی کج دار و مریز این کمیسیون رفتار کرد و خیلی فعالیت‌های قابلی نداشت و در دهه ۸۰ یکی دو فعالیت در حوزه برون مرزی داشت در مسابقاتی که توسط شورای المپیک آسیا برگزار شد، این کمیسیون طرحی را فرستادند که آن طرح جایزه نقدی و تندیس ویژه را در آسیا برای کشورمان به ارمغان آورد که هم اینک این تندیس در موزه المپیک ایران نصب شده است، چند سالی کمیسیون فعالیت خاصی نداشت تا این که در وزارت ورزش در سال ۱۳۹۴ دفتر محیط زیست و توسعه پایدار تشکیل شد، اما از آن جایی که دیتای خاصی نداشتند و این دفتر فقط پیرو تفاهم نامه بین وزارت ورزش و سازمان محیط زیست منعقد شده بود و کارش را شروع کرده بود خیلی نمی‌توانست اثربخشی داشته باشد بنابراین باز برگشتند به استفاده از تجربیاتی که اساتید و اعضای کمیسیون داشتند، آقای دکتر بهمن پور و سایر اساتید و از بهمن ۱۳۹۴ اولین دوره تربیت مدیران و مربیان ورزش سبز در کشور شروع شد و بعد برای فدراسیون‌ها و برای ادارات کل استان‌ها به صورت پیاپی این دوره‌ها برگزار می‌شد. متاسفانه بنا به دلایلی بعد از دو سال فعالیت این دفتر دوباره غیرفعال شد و به دبیرخانه سلامت وزارت ورزش تغییر پیدا کرد، ولی از آنجایی که موتور کمیسیون ملی ورزش و محیط زیست کمیته ملی المپیک فعال شده بود این کار عقیم نماند و از آن به بعد با تغییر و تحولی که در دوره‌های بعدی به وجود آمد ریاست فدراسیون توسط خانم دکتر منوچهری برای ایشان ابلاغ زدند و بعد تیم اجرایی که ایشان از کارشناسان دور خودشان جمع کردند و اساتید را گردهم آوردند توانستند فعالیت‌های قابل توجهی را در ۵ تا ۶ سال اخیر داشته باشیم که این فعالیت‌ها با همایش تجلیل از سفیران و ورزشکاران نخبه و فعال در حوزه محیط زیست شروع شد و اگر بخواهم خلاصه بگویم این که ما در چند حوزه این فعالیت‌ها را ادامه دادیم تا زمان کرونا، جدای از تجدید، ما تشکیل کمیته‌های محیط زیست و پایداری را در فدراسیون‌های ورزشی داشتیم، جلسات مختلف آموزشی و توانمندسازی مسئولین این کمیته‌ها را داشتیم، برنامه عملی و عملیاتی را داشتیم هم به صورت علمی و هم به صورت اجرایی در محیط‌های آزاد برای این دوستان که بتوانند فعالیت‌های محیط زیستی را از نزدیک لمس کنند. کار‌های ترویجی در حوزه فرهنگ‌سازی داشتیم، در رویداد‌های مختلف ورزشی برنامه‌های پاکسازی و پاکبانی را انجام دادیم برای این که قشر تماشاچیان با رویداد‌های محیط زیستی و رویکرد تفکر محیط زیستی و ورزش سبز بیشتر آشنا شوند. شیوه نامه‌ها و دستورالعمل‌های مختلفی را برای فدراسیون‌هایی که ارتباط مستقیم با محیط زیست دارند تدوین کردیم و سعی کردیم آن‌ها را به قدری توانمند کنیم که خیلی از این دستورالعمل‌ها و شیوه نامه‌ها را خودشان بتوانند بنویسند و اساتید و اعضای کمیسیون به عنوان راهبر یا کمک همراه این‌ها بودند که این دستورالعمل‌ها در قالب یک کتاب سه جلدی که محصول دوره قرنطینه و دوره کرونا است منتشر شد و اگر علاقمندان خواستند در سایت کمیته ملی المپیک هست و می توانند دانلود و استفاده کنند. کار دیگری که ما انجام دادیم که مربوط به سال قبل از کرونا است رونمایی از دستورالعمل جی ۲ بود، جی ۲ یا همان باشگاه‌های سبز که مربوط به فدراسیون بدنسازی می‌شد فقط در فاز اول تا بعد به فدراسیون‌های دیگر از جمله ورزش‌های سالنی تعمیم پیدا کند که متاسفانه آن هم با وجود کرونا و البته تغییر مدیران فدراسیون آن برنامه فعلا عقیم مانده. ولی امیدواریم با راهکار‌هایی که دوستان هم در فدراسیون و هم توسط مسئولین و رابطین کمیته محیط زیست فدراسیون داشتند بتوانیم آن برنامه را هم امسال به مرحله اجرا بگذاریم.

سوال: نکته دیگری که مطرح است و جزء اهداف برنامه زیست محیطی سازمان ملل متحد است، بحث استفاده از محبوبیت ورزش جهت بالا بردن آگاهی محیط زیست در عموم جامعه است، کمیسیون ورزش و محیط زیست کمیته ملی المپیک در این جهت چه فعالیت‌هایی در راستای عمومی انجام داده است؟
امیدی: UNEP پارتنر محیط‌زیستی IOC هم است یعنی مدیر اجرایی آن جریان، هم اکنون رئیس کمیسیون ورزش و محیط زیست کمیته بین المللی المپیک هم است. یکی از برنامه‌هایی که کمیته بین‌المللی المپیک برای بالا بردن آگاهی زیست محیطی دنبال می‌کند استفاده از رهبران ورزشی است که در قالب سفیران ورزش و محیط زیست نامش را گذاشتند و عینا این کار در ایران هم مدل عملیاتی آن دارد انجام می‌شود و در این سال‌ها انجام شد و از ورزشکاران به نام و چهره‌های مدال آور المپیک و بازی‌های جهانی و همچنین کاپیتان‌های تیم‌های ملی دعوت به عمل آوردیم و از آن‌ها در دوره‌های آموزشی استفاده کردیم، دوره‌های آموزشی را به آن‌ها آموزش دادیم و آن‌ها را برای این پرورش دادیم که در جامعه ورزشی، چه جامعه ورزش رشته خودشان و چه جامعه عمومی بتوانند استفاده کنند و از تجربیات خودشان بتوانند برای بهبود فعالیت‌های محیط زیستی استفاده کنند. رهبران محلی یا همان سفیران ورزش و محیط زیست به خاطر محبوبیت چهره‌ای که دارند در جامعه و محبوبیت اجتماعی، می‌دانید که ورزش یکی از رویکرد‌های بسیار مثبت اجتماعی اش همان فرهنگ سازی عمومی است که در جامعه دارد با توجه به گستردگی که قشر زیادی از مردم درگیر ورزش هستند یا هوادار ورزش هستند، بنابراین رفتار این ورزشکاران محبوب، ورزشکاران به نام می‌تواند سرمشق خیلی از افراد معمولی باشد این یکی از قسمت هایش است، یک قسمت دیگر از کار‌هایی که برایش برنامه ویژه‌ای داشتیم و با کمک خود فدراسیون‌ها ما این کار را انجام دادیم تهیه کلیپ‌هایی بود از قهرمانان ملی و بین المللی فدراسیون‌های مختلف مخصوصاً فدراسیون‌هایی که با محیط زیست خیلی عجین‌تر بودند ما در سال ۱۴۰۰ از شش فدراسیون تجلیل به عمل آوردیم که براساس شاخص‌هایی که تعیین شده بود آن‌ها عملکردشان را بررسی کردیم و به این رتبه‌ها دست پیدا کردند، فدراسیون کوهنوردی، اسکی، فدراسیون دوچرخه سواری، فدراسیون تیراندازی، فدراسیون ورزش‌های دانش آموزی که خیلی‌ها می‌گفتند دانش آموزی که ربطی به محیط زیست ندارد، اما به خاطر فعالیت‌های بسیار بسیار خوب و اَکت‌هایی که داشتند در خلال رویداد‌هایی که برگزار می کردند و آموزش به سنین پایه که خیلی مورد تایید است، فدراسیون دانش آموزی هم جزو این شش فدراسیون قرار گرفت و دو فدراسیون دیگر هم بعداً به این جمع اضافه شدند، فدراسیون قایقرانی و فدراسیون نجات غریق به خاطر فعالیت‌هایی که در آب انجام می‌دادند این فدراسیون‌ها مجموعا کلیپ‌هایی را تهیه کردند به زبان‌های فارسی و انگلیسی و فرانسه و بعضی از این‌ها را به OCA فرستادیم و بعضی از آن‌ها در سایت IOC به صورت موقت قرار گرفت و خیلی مورد استقبال قرار گرفت و انشاالله امتداد این کار را در امسال هم خواهیم داشت.

سوال: فرمودید که شش فدراسیون این فعالیت‌ها را انجام دادند و به عنوان فدراسیون‌های برتر انتخاب شدند. آیا امروز ما در تمامی فدراسیون‌های خودمان کمیسیون محیط زیست داریم یا خیر؟
امیدی: من تصحیح می‌کنم این شش فدراسیون فقط انتخاب نشدند، همه فدراسیون‌ها عملکردشان مورد ارزیابی قرار گرفت و این شش فدراسیون برتر بودند. ما در همه فدراسیون‌ها بله کمیته محیط زیست را داریم در بعضی از فدراسیون‌ها که ویژگی آن‌ها مثل کوهنوردی که یک کارگروه مستقل دارند یا بعضی از فدراسیون‌ها مثل اسکی و دوچرخه سواری که اصلاً جزو دروس مربیگری شان رشته محیط زیست را آورده اند البته این کار هم با وزارت ورزش هماهنگی اولیه آن انجام شده که رشته درسی محیط زیست جزو دروس رشته مربیگری همه فدراسیون‌ها قرار بگیرد، چون یکی از اقداماتی است که در تمام دنیا دارد اتفاق می‌افتد و ما هم نباید از این قافله عقب بمانیم. در همه فدراسیون‌ها ما این کمیته را داریم در بعضی فدراسیون‌ها به صورت کارگروه قوی‌تر است و در بعضی فدراسیون‌ها متاسفانه هنوز خیلی جدی گرفته نشده است از جمله رشته فوتبال که می‌دانید هم به خاطر فراگیر بودن و هم جمعیت بالایی که دارد می‌تواند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد ضمن اینکه ما بعد از مسابقات المپیک، رویداد جام جهانی فوتبال بیشترین تاثیر را می‌تواند داشته باشد و کشور‌های میزبان مثل همین قطر که سال گذشته میزبان بازی‌های جام جهانی بود کم از میزبانی المپیک نمی‌گذارند و شاخص‌هایی که برای اعطای میزبانی یا ارزیابی عملکرد پایانی آن‌ها در حوزه پایداری بررسی می‌شود خیلی سفت و سخت است و کم از المپیک ندارد، متاسفانه فوتبال در کشور ما هنوز خیلی محیط زیستی نشده امیدواریم این اتفاق جزو برنامه‌های کوتاه مدت آینده باشد و زود به آن برسیم.