پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب:
کنشگری در مرز‌های سنت و فریضه
یکی از مظاهر اسلامیت جوامع مسلمان، حجاب و پوشش زنان است که به عنوان سمبل و نمادی از آموزه‌های اسلامی و تکلیفی برای مسلمانان و به ویژه زنان، موضوع چالش‌های فراوان داخلی و خارجی قرار گرفته است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز قزوین، فضای رسانه‌ای رسمی و غیررسمی کشور، این روز‌ها حجم قابل توجهی از اخبار خود را به موضوع حجاب اختصاص داده‌اند؛ بحث و گفتگو‌هایی که هر سال با شروع فصل گرما مطرح می‌شد و با تغییر رفتار جامعه، بر شدت و حدت آن افزوده یا کاسته می‌شد.
به عبارت دیگر، موضوع حجاب، تابع انتخاب نوع پوشش مردم بوده و از هیچ چارچوب و نظامی تبعیت نکرده است.
این برخورد با یک موضوع فراگیر (رفتار واکنشی به جای کنشگری و مطالبه فرهنگی) موجب شده تا نه فقط مطالبات جامعه در حوزه عفاف و حجاب به درستی تشخیص داده نشود، بلکه متولیان آن هم شرح مسئولیت‌های خود را نشناسند.
اما از تابستان گذشته، دردسر بلاتکلیفی در حوزه عفاف و حجاب، به نحو هیجانی مطرح و ماه‌های متوالی، موجب آشوب و هزینه‌زایی برای کشور شد.
حالا با بازگشت آرامش به جامعه، «حجاب و عفاف» به موضوع داغ این روز‌ها تبدیل شده و روز به روز بر دامنه‌ی سئوالات و ابهامات و خواسته‌ها و مطالبات جامعه افزوده می‌شود.
هم مطالبات عموم مردم که شکل و شمایل اسلامی را برای جامعه می‌پسندند و هم مطالبات نظام؛ که البته در این میان مطالبات نظام به دلیل اختیارات متعددی که به نهاد‌ها تفویض کرده و همچنین بودجه‌ای که برای آنان تعیین کرده، پررنگ‌تر است.
کدام نهاد‌ها متولی امر حجابند؟
شورای عالی انقلاب فرهنگی، چارچوب اصول و مبانی گسترش فرهنگ عفاف را در بهمن ۱۳۷۶ تصویب کرد. «راهبرد‌های گسترش فرهنگ عفاف در چارچوب اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف» هم در مرداد سال ۱۳۸۴ توسط این شورا به تصویب رسید.
در این مصوبه ۲۷ نهاد اعم از قانونگذار و اجرایی موظف به اجرای مسئولیت‌های تخصصی در عرصه حجاب و عفاف هستند که از سوی شورای فرهنگ عمومی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی برای آن‌ها تعیین شده است.
مجلس شورای اسلامی، قوه قضاییه، وزارت‌خانه‌های کشور، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ورزش و جوانان، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، امور اقتصادی و دارایی، علوم، ارتباطات و فناوری ارتباطات، امور خارجه، کار، تعاون و رفاه اجتماعی، راه و شهرسازی، میراث فرهنگی، صمت، سازمان‌های صدا و سیما، تبلیغات اسلامی، بهزیستی، مدیریت و برنامه‌ریزی، فرماندهی انتظامی، نیروی مقاومت بسیج، مرکز امور زنان و خانواده، شهرداری، و ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر از جمله این نهاد‌ها هستند.
وظایف متعدد و در عین حال مشابهی هم برای این نهاد‌ها تعیین شده مثل: ترویج تفکر در مفاهیم دینی برای پذیرش بیشتر در بین جوانان، افزایش آگاهی و حساسیت مدیران نسبت به موضوع حجاب و عفاف برای پوشش کاملتر ارزش‌های اخلاقی در مجموعه‌های تحت مسئولیت‌شان، هماهنگی و وحدت رویه در برخورد قانونی با ناهنجاری‌های فرهنگی، اجرای فعالیت‌های فرهنگی در مراکز آموزشی و فرهنگی به منظور توسعه موضوع عفاف و حجاب و احیاء سنت امر به معروف و نهی از منکر.
با این تفاسیر، این نحوه برنامه‌ریزی و رویه‌های مرتبط با آن منتقدانی هم دارد. خانم میرساداتی که معلم معارف در مدارس و برخی مراکز آموزش عالی است، این شیوه را راهی پرهزینه، اما ناکارآمد برای ترویج حجاب می‌داند.
او می‌گوید: در تمام این سالها، نه تنها مصوبات حجاب اجرایی نشده بلکه نوعی بی‌تفاوتی را به جامعه القاء کرده است.
همچنین به خاطر تعدد نهاد‌های متولی، عملا محملی فراهم شده تا نهاد‌های مسئول یکدیگر را به کم‌کاری متهم کنند.
با این حال شرایط چند ماه اخیر، اوضاع را به سمت و سویی برده که لزوم بازنگری و اصلاح رویه‌های قبلی برای رسیدن به عملکردی شفاف را بیشتر می‌کند.
موضوعی که به نظر می‌رسد از رهگذر تعیین دقیق مسئولیت‌ها و محوریت دادن به یکی دو نهاد مثل ستاد امر به معروف و نهی از منکر - که ارتباط بیشتری با موضوع دارند- میسر می‌شود.
وظایف ستاد امر به معروف چیست؟
مجلس شورای اسلامی در تامین نظر شورای نگهبان، قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر را در سال ۱۳۹۴ تصویب کرد.
ماده ۱۶ این قانون مربوط به وظایف ستاد امر به معروف و نهی از منکر است.
به گفته دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان قزوین، در این ماده، وظایف ۱۲ گانه ستاد مشخص شده؛ وظایف و مسئولیت‌هایی که به موازات ۲۶ نهادِ مسئولِ دیگر، قرار است سر و سامانی به مظاهر دینی-عرفی بدهد.
حجت‌الاسلام احمدی می‌گوید: در حال حاضر وظایف این ستاد در عرض دیگر متولیان عفاف و حجاب است، اما تغییرات پیش رو، مسئولیت‌ها را به گونه‌ای دیگر پیش خواهد برد.
او از ویرایش هشتم و نهایی طرح جامع عفاف و حجاب می‌گوید که به مجلس ارسال شده و در صورت تصویب، ستاد امر به معروف و نهی از منکر را به مرجع اصلی موضوع عفاف و حجاب تبدیل می‌کند.
هاشمی گلپایگانی دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر هم می‌گوید: طرح جامع عفاف و حجاب، طرحی کاربردی برای برون‌رفت از وضعیت فعلی در قالب برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت است. طرحی که در آن بر حفظ کرامت انسانی، صیانت از فرهنگ ایرانی- اسلامی، تمدن‌سازی، جرم‌زدایی، تنش‌زدایی و اعتمادسازی تاکید و تصریح شده است.
مسئولان ستاد امر به معروف و نهی از منکر معتقدند با اجرای دقیق و به موقعِ طرح جامع عفاف و حجاب از سوی این ستاد، اولاً روند بدحجابی و سایر مظاهر فساد اخلاقی کند می‌شود، و ثانیاً موضوع پوشش به دور از هیجان به روال قانونی و شرعی خود برمی‌گردد و به این ترتیب سطح رعایت مظاهر عفاف و حجاب در جامعه ارتقا می‌یابد.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان ادامه می‌دهد: با اصلاح ساز و کار نظارتی و پاسخگویی در حوزه عفاف و حجاب، و همچنین رفع نواقص آن، ضمانت اجرایی برای برنامه‌های ستاد نیز فراهم شده و ستاد می‌تواند به صورت قانونی وارد عمل شود.
وضعیت استان قزوین چگونه است؟
طبق آمار ستاد امر به معروف و نهی از منکر، استان قزوین در رتبه‌بندی عملکردی در کشور، سیزدهمین استان کشور است.
حجت‌الاسلام احمدی می‌گوید: این نهاد نوپا علیرغم افت و خیز‌هایی که در عمر ۷ ساله‌ی خود تجربه کرده - از جمله تغییر مرجعیت ستاد (از سپاه به نمایندگی، ولی فقیه در استان) - روند رو به رشدی را طی می‌کند و در مسئولیت‌های خود عملکرد خوبی داشته است.
البته برخی، از نگاه جامعه‌شناسی، عملکرد نسبتا قابل قبول ستاد امر به معروف را مرهون خاستگاه فرهنگی قزوین و پیشینه‌ی پررنگ مذهبی آن می‌دانند که موجب شده نسبت به استان‌های همجوار در جایگاه مطلوب‌تری قرار گیرد.
به هر روی کار در عرصه عفاف و حجاب فراز و نشیب‌های زیادی پیش رو دارد؛ چه اینکه قرار است متولیان متعدد آن تابع دستورالعمل واحدی ذیل یک ستاد کار کنند.
اما مهم‌تر از همه در نظر داشتن حساسیت‌های کار فرهنگی با ابعاد ملی است. اقداماتی که الزامات روشنی دارد: پرهیز از دوقطبی‌سازی‌های جعلی، پاسخگویی و رفع شبهاتی که قابلیت اختلاف‌افکنی دارند و البته احیا یک فریضه الهی که نباید از نظر دور نگه داشته شوند.
نویسنده: معصومه هاشمی
نظر شما