ماه رمضان فرصتی برای ارتقاء خصوصیات مثبت

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، عمر انسان به سرعت می‌گذرد و در این گذر عمر، فرصت‌های خوبی هم بوجود می‌آید تا انسان‌ها بتوانند خودشان را از لحاظ معنوی تامین کنند. 

فرصت‌های زیادی در دوران عمر ما وجود دارد تا خودمان را مجهز به صفات اخلاقی کنیم و از رفتار‌های ضد اخلاقی اجتناب کنیم. ماه رمضان هم یکی از بهترین زمان‌ها برای کسب کردن و ارتقا دادن خصوصیات مثبت است. این ماه بخاطر اینکه امواج معنوی حاکم می‌شود، بسیاری از گناهان مسدود می‌شوند و می‌توان خود را به این حدیث گرانقدر امام صادق (علیه‌السلام) نزدیک کرد. «همانا شیعیان و پیروان امام جعفر صادق (علیه السلام) افرادی هستند که از جهت شکم و عورت، عفیف و پاک باشند؛ و در سعی و تلاش برای عبادت و اطاعت پروردگار بسیار جدی؛ و در ثواب الهی امیدوار؛ و از عقابش ترسناک باشند. [۱] زمان به سرعت در حال گذر است و بهترین استفاده را کسانی می‌برند که بیشترین توشه را بردارند. ماه رمضان بهترین زمان برای پالایش روح انسان است تا بوسیله آن بتواند خصوصیات منفی را حذف کند و اخلاق نیکو را جایگزین آن کند.

در این نوشتار می‌خواهیم به یک حدیث ارزشمندی از امام صادق (علیه‌السلام) که در آن به خصوصیات منفی که در مؤمن نباید باشد، می‌پردازیم. «امام صادق علیه السلام فرمود: «الصادق علیه السلام: سِتَّةٌ لاتَکونُ فِى المُؤمِنِ: اَلعُسرُ وَالنَّکَهُ وَالحَسَدُ وَاللَّجاجَةُ وَالکَذِبُ وَالبَغىُ؛ ‏» [۲]

شش چیز در مؤمن نیست، مؤمن معتقد این شش مورد در زندگی‌اش نیست:

سختگیری‌های بی مورد باعث بر هم خوردن زندگی‌های مشترک شده و فرزندان بعضی از خانواده‌ها به دلیل سخت گیری والدین از آن‌ها زده می‌شوند و انحراف پیدا می‌کنند و معتاد می‌شوند و گاهی هم بخاطر سختگیری‌های والدین، از دین و اسلام زده می‌شوند. 

شما باید بدانید که هیچ گاه نمی‌توانید با سختگیری‌های غلط، به خواسته‌های خودتان برسید. شما در ماه رمضان می‌توانید برای خودتان برنامه ریزی کنید تا این صفت را از زندگی خودتان حذف کنید، چون حذف این صفت مساوی با محبوب شدن و مقبول واقع شدن حرف‌های شما است. 

توجه؛ برای اینکه انگیزه شما بیشتر شود و اشتیاق پیدا کنید برای ترک سخت گیری، باید بگوییم که بهترین مخلوق خداوند یعنی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هیچگاه سختگیری نداشتند و همیشه با نرمی و ملایمت برخورد می‌کردند. «پیامبر اکرم، چه در زمانی که از لحاظ قدرت ظاهری در ضعف بود و چه آن روز که حکومت مقتدری تشکیل داد، روحیه مدارا و تحمل عقاید دیگران را از دست نداد و افراد یا گروه‌هایی را به زور، وادار به پذیرش اسلام نکرد. به همین جهت، بعد از ورود به مدینه و پایه گذاری حکومت اسلامی، آیین و حتی ثروت یهودیان مدینه را محترم شمرد.» [۳]

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد ماه مبارک رمضان آیت است که همسایگان و دوستان برای هم افطاری می‌برند و به یکدیگر، خیر می‌رسانند افراد مومنی که کمتر به مردم خیر می‌رساندم در این ماه تلاش بیشتری می‌کنند تا خیر رسانی بیشتری داشته باشند و همین تمرین خیر رساندن باعث می‌شود تا برای شخص ملکه شود و بعد از رمضان هم همین روش را ادامه دهد.

توجه: برخی از افراد به گونه‌ای هستند که نه خودشان کمک می‌کنند و نه می‌گذارند که دیگران کمک کنند. اینگونه افراد در دایره مؤمنین جای ندارند. شما می‌توانید افراد بی بضاعت را شناسایی کنید و گره از کار‌های او باز کنید، چون خیر فوق العاده‌ای به شما خواهد رسید. شما یک گره باز می‌کنید خداوند هزار‌ها گره از شما باز می‌کند.

«امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: خدای متعال می‌فرماید: مردم خانواده من هستند، پس محبوب‌ترین آنان نزد من کسانی هستند که با مردم مهربان‌تر و در راه برآوردن نیاز‌های آنان کوشاتر باشند. [۴]

یکی دیگر از صفت‌های که باید در ماه رمضان از وجود خودتان حذف کنید، صفت لَجاجت و بهانه جویی است. این صفت ناپسند به همراه خودش اثرات منفی فراوانی دارد. مانند؛ محروم شدن از درک واقعیّت ها، انزوای اجتماعی و پراکندگی مردم از گرد انسان و شخص را گرفتار مشکلات ناخواسته‌ای می‌کند. شما در شروع سال معنوی جدید باید این صفت را از وجود خودتان حذف کنید. 

مثال؛ در زندگی زناشویی اگر زن و شوهر بخواهند با دنده لج و بهانه گیری حرکت کنند، زندگی آن‌ها سرانجام خوشی نخواهد داشت. در رابطه پدر و فرزندی اگر با لج بازی بخواهید کار‌ها را پیش ببرید باید منتظر عواقب آن باشید. لجاجت و بهانه گیری برای شما گرفتاری ایجاد می‌کنند مانند داستان بنی اسرائیل و گاو خواهد شد. بهانه‌های بیخود آن‌ها باعث شد تا اهلی روستا به فقر کشیده شوند. 

بسیاری از گرفتاری‌ها نشات گرفته از لجاجت و بهانه گیری‌ها است. در زندگی مشترک می‌بینیم که سر مسائل بی اهمیت، زن و شوهر لجبازی می‌کنند و زندگی را جهنم می‌کنند. یا دو تا رفیق سر مسئله کوچک و بی اهمیت با یکدیگر لج می‌کنند و رفاقت را خراب می‌کنند. در واقع باید بگوییم که لجاجت باعث خراب شدن رابطه‌ها و باعث کینه می‌شود.

«امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: لجاجت جنگ‌ها به بار می‌آورد و دل‌ها را کینه ور می‌سازد.» [۵]

زبان با این حجم کم خود می‌تواند زندگی فردی را به هم بریزد و باعث قتل و خونریزی شود. اگر زبان شما رها و یله باشد و هر چه دلش خواست را بگوید، باعث اختلاف می‌شود. ماه مبارک رمضان یک تمرینی است برای اینکه زبان خودمان را کنترل کنیم و نگذاریم به باطل باز شود.

امام صادق (ع) فرمود: «هنگام روزه، زبان تان را از دروغ حفظ کنید». [۶]

نکته؛ فرد مؤمن، همیشه حق خداوند را مقدم بر حق خود می‌دارد و اگر دروغی باشد که برای او منفعت بوجود بیاورد را ترک می‌کند و حقیقت را بیان می‌کند. هیچگاه از دایره حق خارج نمی‌شود و این صفت را می‌توانید در ماه رمضان تثبیت کنید. امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: نشانه‌های ایمان در سه چیز است: سخن راست و حقی که به ضرر توست، مقدم بداری بر دروغی که برایت سودمند است؛ سخن و گفتارت فراتر از علم و معلوماتت نباشد؛ در بیان و نقل سخن دیگران امانت و تقوای الهی را رعایت نمائی. [۷]

ماه رمضان، ماهی است که حسادت‌ها و کینه‌ها کمتر می‌شود. حسادتی که تا قبل از ماه رمضان باعث ویرانی آشیانه‌ها می‌شد، در ماه رمضان از زندگی‌ها حذف می‌شود. اگر بتوانیم کوله بار خودمان را خوب ببندیم، بعد از ماه رمضان هم مجهز خواهیم بود. حسادت باعث متلاشی شدن روح شخص می‌شود و زندگی را برای او طاقت فرسا می‌کند. خوب است برای سلامتی خودمان هم شده از این صفت اجتناب کنیم. 

شما اگر به زیر دستان خودتان ظلم کنید باید منتظر روزی بمانید که چرخ طبیعت بچرخد و فردی بیاید که به شما ظلم کند. ماه رمضان یک فرصت استثنایی است تا شما خودتان را از صفت‌های ناپسند حفظ کنید یا آن‌ها را حذف کنید. ظلم کردن یکی از آن صفت‌های است که ناپسند و مذموم است و باید از زندگی هه حذف شود. 

نکته پایانی؛ آیین اسلام، آیینی جامع و کامل است و انسان‌ها را کامل‌تر و جامع‌تر مورد ارزیابی قرار می‌دهد و زندگی را با پشتوانه امور اعتقادی و بینش‌ها مورد ارزیابی قرار می‌دهد، حتّی رفتار‌هایی همانند نماز، اگر اعتقاد به خدا و معاد را پشتوانه خود نداشته باشد، رفتار اسلامی محسوب نمی‌شود، چنان‌که بسیاری از رفتار‌های مرتاضان و دروی شان اسلامی نیست. [۸]