اختلال خواب در ایران بیش از متوسط جهانی است

دکتر خسرو صادق نیت، متخصص طب خواب، در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صداو سیما  با اشاره به عوارض جدی فردی و اجتماعی که بیماری‌های خواب با خود به همراه دارد، ادامه داد: شناسایی و درمان به موقع بیماری‌های خواب می‌تواند از بروز این بیماری‌ها و حوادث ناهنجار پیشگیری کند یا در صورت ابتلای فرد، بیمار با مشکلات و هزینه کمتر درمان شود.

این متخصص خواب افزود: گاهی خود فرد متوجه مشکلات خواب خود نمی‌شود و توصیه می‌شود اگر اطرافیان متوجه حرکات غیر عادی یا خُرخُر می‌شوند، به فرد اطلاع دهند تا به درمانگاه‌های استاندارد خواب مراجعه کند تا پس از تشخیص موضوع، درمان شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: ۹۰ درصد بیماران مبتلا به بیماری‌های خواب یا هرگز مراجعه نمی‌کنند و تشخیص داده نمی‌شوند یا دیر مراجعه می‌کنند. از میان کسانی هم که مراجعه می‌کنند، مشکل حدود ۵۰ درصد آن‌ها درست تشخیص داده نمی‌شود. برای نمونه فرد با علایم فشار خون مراجعه می‌کند و به واسطه آنکه مشکل اصلی تشخیص داده نمی‌شود، درمان علامتی می‌شود و فشار کنترل می‌شود، اما چون مشکل اصلی مغفول مانده است، دائم نیاز به دُز بیشتر دارو پیدا می‌شود.

دکتر صادق نیت ادامه داد: بیماری‌های مختلفی باعث ایجاد اختلال در خواب می‌شوند. بیماری‌های جسمی مانند بیماری‌های تنفسی، درد مفاصل، بیماری‌های قلبی، بزرگی پروستات یا دیابت می‌تواند باعث منقطع شدن خواب شود، پیوسته فرد را از خواب بیدار کند و خواب بی کیفیتی برای او به همراه بیاورد. بیماری‌های روحی روانی مانند اضطراب و افسردگی هم می‌تواند مشکل حاد یا مزمن در خواب ایجاد کند و باعث افت مدت یا کیفیت خواب شود.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در عین حال به این نکته اشاره کرد که ابتلا به اختلالات خواب هم می‌تواند باعث بروز این بیماری‌ها یا تشدید آن‌ها شود. برای نمونه اضطراب در افراد دچار وقفه خواب شیوع بیشتری دارد و درمان آن‌ها نیز دشوارتر است.

این متخصص خواب گفت: آخرین مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات خواب شغلی در ۸ استان کشور نشان می‌دهد، نرخ ابتلا به بی خوابی در ایران بیشتر از متوسط جهانی است به طوری که در حدود ۶۰ درصد شهروندان ایرانی در طول زندگی خود بی خوابی را تجربه می‌کنند.

دکتر صادق نیت افزود: یکی از اختلالات خواب شایع در کشور وقفه تنفسی حین خواب است که نرخ شیوع آن در ایران به نسبت بالاتر از متوسط جهانی و در حدود ۲۸ درصد است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: سندرم بی قراری پا، مشکل شایع دیگر خواب در کشور ماست که میزان شیوع آن در کشور از ۱۰ درصد که نرخ شیوع جهانی این بیماری است بالاتر و در حدود ۱۴ درصد است.

بهداشت خواب

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص طب خواب با بیان اینکه یک سوم زندگی ما در خواب می‌گذرد و به همین اندازه هم باید به آن توجه کنیم، ادامه داد: شناخت خواب و عوارض احتمالی خواب نامناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک بسیاری کند.

دکتر صادق نیت در توضیح خواب سالم گفت: خواب سالم خوابی است که به لحاظ مدت و کیفیت شرایط لازم را داشته باشد. مدت خواب برای فرد بالغ سالم بین ۷ و نیم تا ۸ ساعت و نیم است. اگر میزان خواب کمتر از ۶ ساعت و نیم تا ۷ ساعت باشد یا بیش از ۹ ساعت و نیم باشد ممکن است فرد یکی از مشکل‌های خواب را داشته باشد.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: گذشته از مدت خواب، کیفیت آن هم اهمیت دارد؛ میزان خواب عمیق و سبک و مراحل مختلف خواب باید به اندازه و درست طی شود. به هم خوردن مراحل خواب یا تعادل میزان خواب عمیق و سبک اگر به هم بخورد، می‌تواند علامت بیماری خواب باشد و باید پیگیری و درمان شود.

این متخصص طب خواب گفت: برای داشتن خواب خوب با کیفیت و به میزان کافی باید در زمان مناسب بخوابیم. مناسب‌ترین زمان برای خواب، شب هنگام است. بدن به گونه‌ای طراحی شده که برای خواب شب آماده است؛ بنابراین توصیه می‌کنم که بین ساعت ۱۰ و ۱۱ شب و برای نوجوانان و جوانان ۹ و ۱۰ شب فرد بخوابد و ۷ ساعت و نیم تا ۸ ساعت و نیم بعد آن فرد بیدار شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: برای داشتن خواب خوب، علاوه بر زمان مناسب، مقدمات آن هم که به آن «بهداشت خواب» می‌گویند باید رعایت شود.

دکتر صادق نیت درباره شرایط «بهداشت خواب» گفت: برای نمونه ساعت خواب باید منظم باشد و به هر بهانه‌ای پس و پیش نشود؛ باید از یک ساعت قبل از خواب مهیای خواب شد، به طور مثال در نور کم و دور از هیجانات روحی و جسمی بود، فعالیت جسمی به حداقل برسد، باید از گوشی همراه و تبلت که باعث کاهش ترشح هورمون خواب می‌شود، پرهیز شود؛ شرایط اتاق خواب مهیا باشد، تاریک باشد و نور مزاحم از بیرون نتابد، بیش از حد گرم یا سرد نباشد و آرام باشد؛ در رختخواب کاری جز خواب انجام ندهیم و مثلا فیلم نگاه نکنیم و به موسیقی گوش ندهیم تا در رختخواب فقط برای خواب شرطی شویم؛ بنابراین وقتی به رختخواب برویم که فقط می‌خواهیم بخوابیم. توصیه می‌شود حتی در صورتی که دچار بی خوابی شدیم از رختخواب خارج شویم.

دکتر صادق نیت در پاسخ به اینکه چه کار‌هایی را بهتر است قبل از خواب انجام ندهیم گفت: خوردن مواد محرک مانند چای، قهوه، نوشابه، شکلات، دخانیات و الکل می‌تواند روی کیفیت خواب تأثیر بگذارد. گفته می‌شود کسانی که مشکل خواب دارند حتی ۷ تا ۸ ساعت قبل خواب از خوردن قهوه خودداری کنند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص طب خواب گفت: ۵۰ درصد مواردی که افراد با مشکل خواب روبرو هستند به دلیل رعایت نکردن همین اصول ساده مربوط به بهداشت خواب است و در بیشتر موارد با رعایت این موارد مشکلشان برطرف می‌شود.