احسان و نیکوکاری در فرهنگ اسلامی

 به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، از سال ۱۳۶۹ هر سال در اسفند ماه و در آستانه عید نوروز و بهار طبیعت، مردم مهربان و نیکوکار کشور ما همزمان با هفته احسان و نیکوکاری در ۱۴ اسفند در همایشی عظیم که تبلور نوع دوستی، نیکوکاری و مهرورزی آنان است دست‌های پر محبت و عاطفه خویش را بر سر خانواده‌های نیازمند و کودکانشان می‌کشند.

هفته نیکوکاری (از چهاردهم تا بیست و یکم اسفندماه) به منظور جذب کمک‌ها و هدایای مردم به خانواده‌های محروم و نیازمند برگزار می‌شود که جمع آوری و توزیع آن توسط کمیته امداد صورت می‌گیرد.

ایرانیان نیکوکار نیز در برابر نیازها، مشکلات و گرفتاری‌های هموطنان خود نه تنها احساس بی‌تفاوتی نمی‌کنند، بلکه بر خود لازم می‌دانند که در اینگونه موارد به یاری آن‌ها بشتابند. همه ساله در آستانه حلول بهار رسم بر این است که مردم علاوه بر تغییر و تحول در وضع زندگی و ظواهر خود و خانه تکانی و خرید میوه و شیرینی و تهیه لباس و پوشاک نو برای خود و فرزندان، رسیدگی به امور محرومان و مستضعفان که از توانایی مالی لازم برای اینگونه امور را ندارند فراموش نکرده و آن‌ها را در شادی خود شریک می‌کنند.

جشن نیکوکاری صرف نظر از هدایایی که طی آن جمع آوری می‌شود به لحاظ معنوی، اجتماعی و فرهنگی دارای کارکرد‌های ویژه‌ای است که از جمله آن‌ها می‌توان به گسترش و تقویت هرچه بیشتر فرهنگ احسان و انفاق، کمک به همنوع و انسجام اجتماعی اشاره کرد.

احسان و نیکوکاری از جمله مفاهیم ارزشمندی است که در آموزه‌های دینی، به خصوص قرآن کریم مورد توجه ویژه‌ای قرارگرفته است. 

نوع دوستی و کمک به همنوع از دیدگاه آیین الهی و جهانی اسلام امری ذاتی و فطری است. در واقع خداوند متعال تمایل به کمک کردن به همنوعان را به صورت یک شناخت در قلب هر بشری الهام کرده است. بدین مفهوم که عمل نیکوکاری به صورت نور الهی در قلب و سرشت انسان وجود دارد.

قرآن کریم می‌فرماید: «لَیسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لکنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الآْخِرِ وَ الْمَلائِکةِ وَ الْکتابِ وَ النَّبِیینَ وَ آتَی الْمالَ عَلی حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبی وَ الْیتامی وَ الْمساکینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ وَ السَّائِلینَ وَ فِی الرِّقابِ...»؛ [بقره/ ۱۷۷]«نیکی، (تنها) این نیست که (به هنگام نماز) روی خود را به سوی مشرق و (یا) مغرب کنید (و تمام گفتگوی شما، دربارة قبله و تغییر آن باشد و وقت خود را مصروف آن سازید)؛ بلکه نیکی (و نیکوکار) کسی است که به خدا و روز رستاخیز و فرشتگان و کتاب (آسمانی) و پیامبران ایمان آورده، مال (خود) را، با تمام علاقه‌ای که به آن دارد، به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه و خواهندگان و بردگان، انفاق کند».

علاوه بر این در احادیث از بزرگان دینی هم سفارشات زیادی برای مهرورزی و نیکوکاری شده است.

امام صادق (ع) می‌فرماید: أَیما مُؤْمِنٍ مَنَعَ مُؤْمِناً شَیئاً ممَّا یحتَاجُ إِلَیهِ وَ هوَ یقدِرُ علَیهِ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ مِنْ عِنْدِ غَیرِهِ أَقامَهُ اللَّه یوْمَ الْقِیامَةِ مُسْوَدّاً وَجْهُهُ مُزْرَقَّةً عَینَاهُ مَغْلُولَةً یدَاهُ إِلَی عُنُقِهِ فَیقَالُ هَذَا الْخائِنُ الَّذِی خانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ثُمَّ یؤْمَرُ بِهِ إِلَی النارِ؛ «هر مؤمنی که بتواند نیاز مؤمن دیگر را رفع کند - خواه ازخودش و خواه از دیگری و با وساطت - و چنین نکند، خدا در روز قیامت او را با چهرة سیاه و چشمان برگشته و دست‌های به گردن آویخته بر می‌انگیزد.{المحاسن، احمد بن خالد برقی، دارالکتب الإسلامیه،) 

اجر و مزد انفاق

قرآن مجید اجر و مزد انفاق در راه خدا را هفتصد برابر بیشتر می‌داند؛ و نیز می‌فرماید: «اگر چیزی را در راه او انفاق کنید، خداوند عوض آن را می‌دهد و جای آن را پر می‌کند و او بهترین روزی دهندگان است.»

انفاق کنندگان رستگارانند

قرآن مجید، انفاق در راه خدا و دوری از صفت ناپسندیده بُخل و طمع را، از ویژگی‌های اخلاقی رستگاران شمرده شده است. در آیه ۱۶ سوره تغابن آمده است: «تا می‌توانید تقوای الهی پیشه کنید و گوش دهید و اطاعت نمایید و انفاق کنید که برای شما بهتر است و کسانی که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند، رستگارانند.»

خداوند اعمال ما را وسیله آزمایش مان ذکر می‌کند و ضمن توصیه به انفاق، ما را از پاداش عظیم آن با خبر می‌نماید و حفظ وجودمان را از بخل سبب رستگاری مان می‌داند.

منبع: ایمنا/ بیتوته/ حوزه نت