راه های جلوگیری از واژگونی خودرو چیست ؟

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، هرچقدر نسبت عرض به ارتفاع خودرو بیشتر باشد، احتمال واژگونی آن کمتر است، پس خرید یک خودرو با ضریب واژگونی SSF بیشتر، باعث می‌شود احتمال واژگون شدن شما در جاده کمتر شود که معمولا خودرو‌های شاسی بلند به علت ارتفاع زیاد و هاچ بک‌های شهری کوچک به علت عرض کم، ضریب کمتری نسبت به سایر خودرو‌ها دارند.

مهمترین اقداماتی که در جلوگیری از واژگونی خودرو می‌توانید انجام دهید به دو دسته تقسیم می‌شود:

-کاهش نیروی گریز از مرکز وارد شده به خودرو.
-کاهش ارتفاع مرکز ثقل خودرو.

۱- موثرترین راه در جلوگیری از واژگونی، کاهش نیروی گریز از مرکز وارد شده به خودرو است.

در توضیحات مربوط به نیروی گریز از مرکز ماهیت این نیرو و شیوه‌ عملکردی این نیرو در واژگون کردن خودرو، شرح داده شد؛ اکنون می‌خواهیم بدانیم چطور این نیرو کم یا زیاد می‌شود.

مقدار نیروی گریز از مرکز که نیروی واژگونی نیز نامیده می‌شود در شکل زیر با عبارت overturning force نشان داده شده و همانطور که می‌بینید از مجذور (به توان دو رساندن) سرعت خودرو (speed) تقسیم بر شعاع پیچ (Radius of cornering) به دست می‌آید.

این نیرو به شدت به سرعت وابسته است یعنی مثلا اگر شما سرعت خود را دو برابر کنید نیرو ی گریز از مرکز وارد به خودروی شما چهار برابر می شود یا مثلا اگر سرعت مجاز در یک پیچ ، ۶۰ کیلومتر برساعت باشد و سرعت شما ۶۵ کیلومتر نیروی واژگونی وارد شده به خودروی شما ۱۷.۵ درصد زیادتر می شود و اگر سرعت شما ۷۰ کیلومتر باشد این نیرو ۳۶.۱ درصد افزایش پیدا می کند.

پس تنها راه معقول و ساده و مرسوم ، کاهش سرعت قبل از رسیدن به پیچ است.

در بعضی از وسایل نقلیه که مرکز ثقل آنها در ارتفاع زیادی قرار دارد (مانند تریلی هایی با بار سنگین و مرتفع یا اتوبوس های دو طبقه) ممکن است حتی در سرعت ۵۰ کیلومتر بر ساعت هم واژگونی اتفاق بیافتد.

همانطور که در شکل زیر می بینید به علت قرار گرفتن مرکز ثقل تریلی در ارتفاع زیاد نیروی گریز از مرکز به راحتی بر کانتینر اثر می گذارد.

راه دیگری که برای کاهش نیروی گریز از مرکز وجود دارد افزایش شعاع پیچ است. منظور از افزایش شعاع پیچ در شکل زیر نشان داده شده است ، همان طور که می بینید هنگامی که اتومبیل به پیچ می رسد دو مسیر برای گذشتن از پیچ دارد که یکی با خط چین (خط ناپیوسته) نشان داده شده و با نام  geometric line مشخص شده و دیگری که با خط ممتد نشان داده شده با نام Racing line مشخص شده است.

همانطور که مشاهده می کنید اگر خودرو از مسیری که با خط ممتد نشان داده شده عبور کند شعاع پیچ بیشتری را طی کرده و احتمال واژگونی اش کمتر است اما با توجه به اینکه حرکت در خط ممتد نشان داده شده نیاز به تعویض لاین دارد یعنی خودرو باید قبل از شروع پیچ از لاین سبقت به لاین سمت راست آمده و در وسط پیچ مجددا به سمت لاین سبقت حرکت کند، این کار در جاده های دو طرفه غیر ممکن و در جاده های یک طرفه می تواند خطرساز و حادثه آفرین باشد، چون اگر خودرویی در طرف راست خودروی شما باشد و در نقطه کور از آینه های شما باشد (یعنی در آینه خودروی خود آن را نبینید) به شدت به هم برخورد می کنید؛ پس این روش مخصوص جاده و خیابان نیست و مخصوص پیست های اتومبیل رانی است و در جاده و خیابان هنگام پیچ باید در لاین خود حرکت کنید و دوبار تعویض لاین آن هم به سرعت و مخصوصا سرپیچ که نقطه کور آینه ی شما زیادتر می شود کار عاقلانه ای نیست.

روش دیگر افزایش شعاع پیچ که در ابتدا به نظر بسیار غیر عاقلانه به نظر می‌رسد خروج از پیچ است یعنی هر وقت احساس کردید با سرعت زیادی در پیچ وارد شدید و وقت کافی برای کاهش سرعت ندارید و مطمئن هستید که اگر جاده را بپیچید حتما چپ می‌کنید (واژگون می‌شوید) به گاردریل زده و از پیچ خارج شوید؛ هنگام برخورد به گارد ریل باید مراقب باشید طوری به آن برخورد کنید که گاردریل وارد خودرو نشود؛ یعنی تا آنجا که می‌توانید عمود با گاردریل برخورد کنید، نه موازی با آن. مگر نه ممکن است به سرنوشت خودرو‌های زیر دچار شوید.

البته این روش معمولا در کامیون تریلی و اتوبوس اهمیت پیدا می‌کند، چون معمولا در این گونه وسائل نقلیه خسارت جانی و مالی برخورد عمودی به گاردریل خیلی کمتر از خسارت واژگونی می‌باشد، ولی اگر در خودرو مجبور به این کار بودید در وحله‌ اول حتما سعی کنید عمود به گارد ریل برخورد کنید و در وحله‌ دوم تا حد امکان با کمک ترمز سرعت خود را کم کنید تا کمترین آسیب را ببینید.

البته نسل جدید گاردریل‌ها سیمی است که بسیار ایمن‌تر از گاردریل‌های آهنی است، چون ورود گاردریل‌های آهنی به درون خودرو بسیار خطرآفرین است. در شکل زیر گاردریل سیمی در یک جاده را می‌بینید.

تا اینجا گفته شد که موثرترین روش در جلوگیری از واژگونی کاهش نیروی گریز از مرکز است و برای کاهش نیروی گریز از مرکز سه روش را بیان کردیم:

۱- کاهش سرعت قبل از رسیدن به پیچ و داخل پیچ.

۲- افزایش شعاع پیچ با تعویض لاین.

۳- افزایش شعاع پیچ با خروج از جاده

از بین این سه روش، روش دوم را مخصوص پیست‌های اتومبیل رانی دانستیم و اشاره کردیم که انجام این کار در جاده‌های دو طرفه غیر ممکن و در جاده‌های یک طرفه بسیار خطرناک می‌باشد (مخصوصا برای خودرو‌های سنگین) مگر اینکه خودروی شما سواری باشد و جاده بسیار خلوت باشد و شما از ۱۰۰ متر قبل از پیچ پشت سرتان را در هردو طرف جاده بررسی کرده باشید و مطمئن باشید هیچ خودرویی در ۱۵۰ متری عقب و جلوی شما قرار ندارد، ولی باز هم این کار خطرناک می‌باشد و ارزش انجام دادن را ندارد و انجام روش اول به نسبت خیلی راحت‌تر و عاقلانه‌تر است.

درباره‌ روش سوم باید بگوییم که برای اتوبوس‌ها و کامیون‌ها واژگونی، خیلی بدتر از خروج از جاده است (منظور جاده‌های بیابانی و صاف است نه جاده‌های کوهستانی) برای مثال در شکل‌های زیر اتوبوسی که از جاده خارج شده (عکس اول) را با اتوبوسی که واژگون شده (عکس دوم) مقایسه کنید.

پس اگر مطمئن بودید در صورت پیچیدن جاده واژگون می‌شوید (و وقت برای کم کردن سرعت، به اندازه‌ کافی ندارید) به صورت عمودی از جاده خارج شوید.

از روش نه چندان کارآمد و عقلانی دوم و سوم که بگذریم به روش اول که کاهش سرعت قبل از رسیدن به پیچ است می‌رسیم.

نه تنها این روش عقلانی‌تر است بلکه بسیار موثرتر نیز هست، چون همانگونه که به یاد دارید در فرمولی که با آن نیروی گریز از مرکز را بدست می‌آوریم سرعت به توان دو می‌رسد و شعاع پیچ اینگونه نیست؛ یعنی اگر سرعت را نصف کنید مانند این است که شعاع جاده را ۴ برابر کرده باشید در حالیکه در روش دوم تنها چند درصد (نه چند برابر) می‌توانید شعاع جاده را زیاد کنید (آن هم با خطراتی که دارد) و در روش سوم در واقع احتمال زنده ماندن خود را فقط چند درصد زیاد می‌کنید.

ولی با کاهش سرعت قبل از رسیدن به پیچ از هرگونه خسارت جبران ناپذیر برای خود و خانواده تان به طور موثر و خیلی ساده جلو گیری کرده اید.

 

۲- کاهش ارتفاع مرکز ثقل خودرو.

این روش در سواری به مقدار ناچیز و در وانت، کامیون و تریلی مقداری بیشتر می‌تواند احتمال واژگونی را کم کند.

در سواری تا حد امکان نباید از باربند استفاده کرد و مخصوصا بستن بار‌های سنگین نقطه ثقل خودرو را بالا برده و احتمال واژگون شدن را زیاد می‌کند.

قراردادن بار بر روی وانت یا تریلی و یا داخل کامیون و خودرو باید تا حدامکان طوری باشد که مجموع بار و اثاثیه، حداکثر عرض و حداقل ارتفاع را داشته باشد.

شکل زیر (عکس اول) نحوه‌ بارگذاری به شیوه‌ غلط و شکل دوم، درست قراردادن بار، بر روی تریلی را نشان می‌دهد. البته بار، باید کاملا محکم شود، چون حرکات کوچک آن می‌تواند خطرناک باشد.

 

گاهی اوقات بار یک تریلی مرکزثقلی با ارتفاع بیشتر از اتاق کشنده پیدا می‌کند و در پیچ، ابتدا تریلی واژگون شده و سپس اتاق را هم با خود چپ می‌کند؛ دو شکل زیر مراحل انجام شدن این واقعه را نشان می‌دهد. کل واقعه در عرض یک ثانیه اتفاق می‌افتد.

نتیجه کلی:

۱- کاهش مرکزثقل بار، قبل از حرکت می‌تواند احتمال واژگونی را کم کند.
۲- کاهش سرعت، قبل از ورود به پیچ به مقدار زیاد احتمال واژگونی را کم می‌کند.
۳- برخورد به گاردریل به صورت عمودبرآن به همراه ترمز شدید، می‌تواند بهتر از واژگونی باشد.

منبع:http://hyunda.ir