خودکفایی در تولید دارو

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ رئیس سازمان غذا و دارو در برنامه صف اول از وضعیت تولید دارو و تجهیزات پزشکی در کشور سخن گفت. محمدی گفت: بعد از انقلاب اسلامی در تولید محصولات دارویی رشد کردیم، این تولید به نحوی بود که از کمتر از ۱۰ درصد افزایش پیدا کرد، امروز ۹۹ درصد از دارو‌های مورد نیاز مان را در کشور تولید می‌کنیم. ما مرحله اول برایمان چیزی که مهم است این است که داروی نهایی را تولید کنیم برای مردم، مرحله بعد این است که عمق تولید را بالا ببریم، چیزی که شما فرمودید خودکفایی کامل؛ یعنی این که ما بتوانیم عمق کامل یک فراورده را در داخل کشور از داخل کشور تأمین کنیم.

 

 

اگر بخواهم صد درصد به شما بگویم؛ بخشی از دارو‌های ما؛ مواد اولیه شان در بازار داخل تولید می‌شود، اما در عرضه مواد اولیه تولید داخل هم رشد و پیشرفت خوبی داشتیم. فردا یکی از محصولاتی که قرار است در نمایشگاه رونمایی شود، همین ماده اولیه یکی از دارو‌های مورد نیاز است که توسط یک شرکت کاملاً در داخل کشور تولید شده، حدوداً شاید اگر بخواهم به شما حدودی عرض کنم؛ بیش از ۵۰ درصد از دارو‌های ما مواد اولیه شان در دسته‌های پایین‌تر توسط محققین خودمان تولید شده، یک بخشی هم به این صورت است که بخشی از ماده اولیه در کشور، بخشی وارداتی است. به هر حال مسیر ما به این سمت می‌رود که صد درصد بازار ما خودکفا شود. بخشی از این‌ها ممکن است توجیه اقتصادی نداشته باشد.

رئیس سازمان غذا و دارو در ادامه به سوالات مجری اینگونه پاسخ داد:

 محمدی: ما الآن محصولاتی داریم همین که عرض کردم دقیقاً همین طور است، در این ۹۹ درصد که عرض کردم دارو‌هایی داریم که صرفاً پنج تا ۱۰ درصد بازار را تأمین می‌کنیم و به جهت عدم صرفه اقتصادی شاید تولید صد درصدی را نداشته باشیم. ممکن است بعضی از این‌ها را شرکت‌های دولتی به دلیل راهبردی بودن تولید کردند که تکنولوژی را داشته باشیم و قطعش نکردند، ولی عموماً دارو‌های ما دارو‌هایی است که از همه زنجیره‌های پایین دست تولیدش شروع و تولید می‌شود، ما در تجهیزات پزشکی هم این موضوع را داریم، خیلی از دستگاه‌های سرمایه‌ای ما؛ یعنی تجهیزات پزشکی سرمایه‌ای ما امروز در داخل کشور از ابتدا یعنی از کیت و قطعات آی سی‌ها و قطعات مربوط به این‌ها در داخل کشور تولید، جمع بندی و مونتاژ می‌شود و در اختیار مراکز درمانی قرار می‌گیرد، در دارو هم به همین صورت، یکی از پیشرفت‌های خوبی که ما داشتیم در حوزه دارو‌های بیولوژیک است. ما یک زمان نه چندان دوری دارو‌های بیولوژیک را وارد می‌کردیم از کشور‌های اطراف، چون دارو‌های بیولوژیک ما خیلی زیاد نیست. انسولین، ریتوکسی مپ، آی وی آی جی دارو‌های بیولوژیک هستند.

 محمدی: دقیقاً، از سلول گرفته می‌شود، به جهت این که خیلی از این‌ها در کشور از سلول تولید می‌شود عرض می‌کنم این‌ها را به ما نمی‌دادند، همین واکسن کرونا که ما هفت تولید کننده در کشور داریم و در عرض کمتر از یک سال ما توانستیم از واردات واکسن کرونا با مصیبت، می‌دانید به ما خیلی فشار آوردند که ما این واکسن‌ها را نتوانیم بگیریم. به محض این که تولید کردیم خیلی از کشور‌ها به ما عرضه کردند، الحمدلله هفت واکسن داریم در چهار پلتفرم تولید کردیم؛ این‌ها هم جزو فراورده‌های بیولوژیک ما هستند. وقتی ما یک فراورده بیولوژیک را تولید می‌کنیم و تکنولوژی تولید آن را داریم یعنی دیگر داریم، این که عرض می‌کنم ۹۹ درصد را داریم یعنی می‌توانیم راحت به شما بگوییم که الآن تکنولوژی تولید همه دارو‌ها را داریم، پس نگرانی نداریم، آن یک درصد اقلامی هستند که عموماً برای بیماری‌های نادر استفاده می‌شود؛ دارو‌هایی که با عنوان رِیدیزیز معمولاً تولید می‌شود مصرفش در کشور ممکن است ۲۰۰ تا ۵۰۰ مریض باشد، تولیدش توجیه ندارد. ولی عموماً ما این شرایط را داریم. ما بیشترین صادرات مان در دارو‌های بیولوژیک هست که از سلول در کشور تولید می‌شود. وقتی می‌گوییم از سلول؛ یعنی صد درصد در داخل کشور تولید شده، سلول در محیط کشت، کشت داده می‌شود، رشد می‌کند، خالص سازی می‌شود، جداسازی می‌شود و تبدیل به داروی نهایی فینینگ، بسته بندی و عرضه در بازار دارد. الحمدلله ما در حوزه بیولوژیک خیلی زودتر از دارو‌های شیمیایی پیشرفت کردیم.

 محمدی: در چهار تا پنج سال اخیر بوده، داشتیم، نمی‌خواهم بگویم یکی دو دهه اخیر هم داشتیم، اما رشد اساسی حوزه بیولوژیک ما بیشتر چهار تا پنج سال اخیر بوده که رشد خیلی خوبی داشته و سال به سال... بیشترین صادرات ما مربوط به دارو‌های بیولوژیک ماست که بیش از ۵۰ میلیون یورو است. 

محمدی: به آسیا و یک تعدادی از کشورهای...

 مثلاً به آمریکای لاتین، اوکراین، ترکیه، ما در کرونا بعد از این دارو‌های کرونا ترکیه دنبالش بود که تهیه کند، مالزی درخواست داشت برای صادرات، یک سری از این‌ها را صادرات می‌کنیم، یک سری هم درخواست داشتند بعضی از داروهایمان در حد نیاز کشور تولید می‌شود. می‌دانید ما ارز ترجیحی امکان صادرات را به ما گرفته بود، چون یارانه‌ای می‌کرد دارو را یعنی قیمت واقعی دارو را به یک هفتم کاهش می‌داد با توجه به شرایط قیمت‌های ارزی و طبیعتاً امکان صادرات نبود. امسال از بعد از اجرای طرح دارویار؛ یکی از برکات اجرای این طرح این بود که ما دیگر اجازه می‌دهیم داروهایمان صادر شود، آن بخشی که برای مردم مان است از طریق پوشش بیمه‌ای داده شود و صادر کننده و تولید کننده داروی ما به راحتی می‌تواند داروی خود را به هر جا صادر کند. 

 محمدی: عرض کردم صادرات سالیان سال است انجام می‌شود، امسال تقریباً در نیمه دوم سال زیاد شد، پیش بینی ما این است سال دیگر ان شاء الله اگر محدودیتی ایجاد نشود بتوانیم به ۲۰۰ میلیون یورو برسانیم. 

 محمدی: تنها محدودیتی که الآن ممکن است موجود باشد این است که یک وقت آن دارو کمبود شود در کشور، محدودیت دیگری نداریم. 

 محمدی: مثلاً ما سرم را نمی‌توانیم صادر کنیم، چون ذخیره کافی در کشور نداریم، ولی قطعاً با توجه به این که چهار تولید کننده سرم در کشور داریم وقتی به یک ذخیره مناسب و حداقل سه تا شش ماهه رسیدیم می‌توانیم صادر کنیم. 

سؤال: پس هر دارویی که کمبود در کشور وجود ندارد، تولید کننده اش می‌تواند صادر کند؟

 محمدی: بله.

 محمدی: بله، ما قبلاً اعلام می‌کردیم دارو؛ یارانه چه ارزی و چه ریالی نباید داشته باشد یعنی اگر دارویی را داروخانه با یارانه بیمه یا ارزی تهیه می‌کند؛ یک محدودیتی بود، الآن دیگر نیست و برداشته شد. 

محمدی: دقیقاً، ما الآن ارزی که می‌دادیم تا قبل از طرح دارویار، طرح ۴۲۰۰ تومانی بود، طبیعتاً اجازه صادرات به این نمی‌توانستیم بدهیم، برای این که مشکل صادرات به وجود نیاید، آن‌ها که تعهدات صادراتی داشتند را می‌گفتیم آی آر سی موقت یعنی پروانه موقت بگیرند با ارز آزاد بیاورند و صادرات کنند. مسیر سختی بود، الآن هر تولید کننده دارویی امکان صادرات را دارد مشروط به این که مشکل کمبود نداشته باشند و معمولاً سعی می‌کنیم بازار‌های صادراتی را برای تولید کنندگان مان ایجاد کنیم و اجازه ندهیم از دست بدهند بازار صادراتی شان را؛ این یکی از اتفاقاتی است که الحمدلله افتاد بعد از طرح دارویار.

سؤال: اشاره کردید به بحث کرونا و دارو‌های کرونا، درباره واکسن‌هایی که هفت واکسن فرمودید الآن در کشور تولید می‌کنیم، چه اتفاقی افتاده که کرونا در ایران تقریباً وجود ندارد در حالی که در بعضی کشور‌هایی که به ظاهر از ما پیشرفته‌تر و جلوتر هستند چه در صنعت، چه در مثلاً بهداشت و درمان آن جا هنوز تلفات جدی می‌گیرد؟ آیا این یک اتفاق است؟ ناشی از ایمن شدن بدن ایرانی‌ها بعد از یک فراگیری همگانی است یا یک ربطی شاید به واکسن‌هایی دارد که ما تولید کردیم در داخل کشور.

 محمدی: ما الحمدلله بعد از شاید پیک خیلی سختی که در سال ۱۴۰۰؛ اوایل تابستان شروع شد، زمانی بود که ما هنوز واکسیناسیون مان به آن حد کفایت نرسیده بود، تولید داخل، چون هنوز داخل بازار نشده بود و خیلی از شرکت‌های خارجی هم خیلی شفاف به ما اعلام کردند ما به شما واکسن نمی‌دهیم، این‌ها مستنداتش موجود است. به هر طریقی به خاطر شرایط حادی که کشورشان داشت این را اعلام نکردیم، ولی می‌توانیم بگوییم رسماً که به ما ندادند؛ این را همه می‌دانند و ما بعداً اعلام کردیم که ما واکسن به شما می‌دهیم اگر به مشکل خوردید. چون آن موقع آن‌ها داشتند می‌توانستند به ما هم بدهند. ما در شرایطی که شروع کردیم واکسیناسیون را گفتیم امکان صادرات هم داریم، نگفتیم صبر کنید همه مردم تمام شوند، گفتیم همزمان، چون واکسیناسیون و آن فرایندی که انجام می‌شود یک عمل انسانی است، همان طور که ما متقابلاً​ انتظار داریم در بحث‌هایی از این جنس به ما کمک کنند، خودمان هم متقابلاً این کار را می‌کنیم.

 محمدی: دقیقاً، به همسایه‌ها اعلام کردیم ما می‌توانیم این را در اختیارتان قرار دهیم، به چند کشور هم اهدا کردیم و یک محموله‌های کوچکی هم فروخته شد، ولی الحمدلله بعد از اقدامی که مقام معظم رهبری انجام دادند در واکسیناسیون، خیلی اثرگذار است. این که رهبر یک نظام بیاید واکسیناسیون را انجام دهد، در کلیه مراسم مذهبی یا سخنرانی‌های ایشان ماسک را هنوز از صورتشان برنداشتند. این‌ها فرهنگ سازی کرد، یعنی مردم ما در کنار تلاشی که همکاران ما انجام دادند در حوزه بهداشت و درمان، هم رعایت کردند پروتکل‌ها را...

 محمدی: عرض کردم ما همزمان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، واکسیناسیون را انجام دادیم، یک مقدار با تأخیر شروع شد، ولی سرعت واکسیناسیون که دُز اول، دوم و بعد سوم را خیلی از هموطنان ما زدند، به هر حال محدودیت‌های ما محدودیت‌های خوبی بود. چین محدودیت هایش از ما سخت‌تر بود، ولی زودتر کنترل کرد، چون واکسیناسیون را انجام داد، از نظر جمعیت با کشور ما قابل قیاس نیست، ولی کاملاً ارتباط مستقیمی دارد، اتفاق نیست، کاملاً ارتباط مستقیمی دارد با رعایت پروتکل ها. ممکن است شما بگویید یک درصد خیلی کمی آن ویروسی که در حال انتقال است جهش‌هایی که پیدا می‌کند در یک فازی تشدیدی بود، ولی بعد ضعیف شد، علیرغم این که سرعت انتقال خیلی بالاتر روند، ولی بسیار ضعیف شد این سویه؛ دلیلش هم این بود که ایمنی ایجاد شد در بخش بزرگی از جامعه ما ایمنی ایجاد شد، رعایت شد، مطمئن باشید خدای ناکرده اگر این پروتکل‌ها به فراموشی سپرده شود که هنوز کامل نشده، خطرناک است. اگر واکسیناسیون تداوم پیدا نکند در صورت نیاز، این احتمال هست که متأسفانه دوباره برگردد. 

مجری: یکی از زمینه‌هایی که ما در آن ورود کردیم و هنوز مسیر شاید طولانی‌ای در پیش داریم؛ قصه‌های دارو‌های گیاهی و فناوری‌هایی که در این عرصه هست، فکر می‌کنم در نمایشگاه فردا هم شاهد اتفاقات جدیدی در این عرصه باشیم، گزارشی همکارانم آماده کردند. 

 محمدی: الحمدلله یک پلتفرم جدید یا یک زیرساخت جدیدی برای واکسن در کشور ما ایجاد شد، البته این محققین ما بیش از یک سال است که روی این فناوری کار می‌کردند، پلتفرم MRNA که در دنیا هم تعداد کشور‌های معدودی دست یافتند به این فناوری و جزو همان کشور‌هایی بودند که به ما ندادند واکسن را، به هر حال محققین ما تلاش کردند، هفته پیش اولین مرحله شروع کارآزمایی بالینی شروع شد، بعد از طی فرایند‌های آزمایشگاهی و تست‌های حیوانی، کارآزمایی بالینی بر روی گروه اول شروع شد، این پلتفرم؛ زیرساختی که الآن شروع شده قسمت اول عرایضم گفتم ما هفت واکسن داریم با چهار زیرساخت یا فناوری، صرفاً این که با آن واکسن تولید کردیم این مهم نیست، مهم این است که ما دست یافتیم به این فناوری. 

 محمدی: زیر ساخت MRNA؛ یکی از زیرساخت‌های ما؛ زیرساخت‌های مختلفی داشتیم، سلول زنده ضعیف شده را داریم، سلول ویروس هُلبادی یا کامل کشته شده را داریم که بیشترین پلتفرم‌های ما از همین نوع سلول کشته شده بود. 

سوال: یک مدل‌هایی هست یک تکه‌ای از...

 محمدی: بله پروتئین را بر می‌دارند، یعنی MRNA یکی از حامل‌های ژن است که اثرگذاری اش خیلی سِلکتیوتر است یعنی زیرساخت را، عرض کردم اثرگذارتر است.

 محمدی: دقیقاً، شما اگر بخواهید در نظر بگیرید الآن این ژنی که در این زیرساخت قرار می‌گیرد برای مقابله و تحریک بدن برای تولید یک آنتی بادی علیه این ویروس است، شما همین را می‌توانید برای همه دارو‌ها انجام دهید یعنی بستری است برای این که شما بتوانید هر ژنی را روی این سوار کنید و بدن بر علیه آن بیاید یک آنتی بادی تولید کند که شما مصون شوید نسبت به آن بیماری. مثل سلول درمانی که الآن شروع شده برای سرطان که شما می‌آیید فراورده‌های سلول درمانی را شروع می‌کنید، می‌توانید برای هر بیماری این را شروع کنید به شرط این که شما دست پیدا کنید به ساخت این فراورده سلول درمانی که ما فردا یکی از این فراورده‌های سلول درمانی را رونمایی می‌کنیم برای بیماری ویتیلیگو که توسط محققین تولید شده و قرار است رونمایی شود. این زیرساخت یا دانشی که محققین ما به آن دست پیدا کردند قطعاً با هدف این است که برای کل واکسن‌های مورد نیاز از آن استفاده کنند، الآن زمانی بود که نیاز بود برای واکسن کرونا آمدند...

سؤال: و به جز واکسن، داروها. در دارو‌ها به جز سرطان این روش MRNA می‌تواند مثلاً چه بیماری‌های بزرگی را واقعاً...؟

 محمدی: هر چیزی.

سؤال: مثلاً اگر دو تا از مهم هایش را که بیشتر فراگیری دارد و مردم درگیرش هستند مثال بزنید، ما الآن دارو‌هایی داریم که به صورت مونوکرونا آنتی بادی تولید می‌شوند، این‌ها دقیقاً با همان فرایندی که خدمت تان گفتم یعنی یا می‌آیند سلول را شبیه سازی می‌کنند یا می‌آیند بخشی از سلول را که می‌تواند DNA سلول باشد، می‌تواند MRNA باشد که عرض کردم، پروتئین داخل سلول را جدا کنند، شبیه سازی می‌کنند و آن پروتئین را تکثیر می‌کنند، تغلیظ و تبدیل به دارو می‌کنند. هر کدام از این‌ها می‌توانند به عنوان یک دارو عمل کنند که الآن عمل می‌کنند. همین دارو‌های بیولوژیک هر کدام شکلی از این تکنولوژی یا فناوری هستند که استفاده می‌شود، دارو‌های MS ما الآن دارند با همین زیرساخت ها، دانش‌ها و تکنولوژی‌ها تولید می‌شوند. دارو‌های ضد سرطان ما به صورت اختصاصی دارند با این‌ها تولید می‌شوند. واکسن‌های ما عموماً با همین روش...

سؤال: در حوزه رادیودارو‌ها چه اتفاق‌های جدیدی افتاده؟ رادیودارو‌ها یک مسیر جدایی است که از طریق همکاران عزیزمان در سازمان انرژی اتمی تولید می‌شود. یکی از محصولاتی که بیشترین زحمت را روی آن می‌کشند در سازمان انرژی اتمی معمولاً ذهنیت می‌رود به سمت چیز‌های دیگر، ولی یکی از بیشترین عزیزان تولید همین رادیودارو‌ها است که برای تصویربرداری در مراکز درمانی استفاده می‌شود. ما الحمدلله در زمینه رادیودارو‌ها حجم بسیار مناسبی صادرات داریم که امروز می‌دانید ما این رادیودارو‌ها را قبلاً به سختی سهمیه‌ای می‌گرفتیم یعنی به مریض وقت می‌دادند می‌گفتند برو ۶ تا ۹ ماه؛ بسته به میزان رادیودارویی که به ما می‌دادند به آن‌ها وقت می‌دادند. الآن نه تنها این‌ها را سازمان انرژی اتمی تولید می‌کنند و در اختیار مراکز درمانی قرار می‌دهند، به خیلی از کشور‌های اطراف صادر می‌کنند.

مجری: باز همکارانم گزارشی تهیه کردند در حوزه رادیودارو‌ها (پخش گزارش)

 محمدی: مثلاً روسیه، سوریه، نمی‌دانم در قرارداد‌های سازمان انرژی اتمی قابل گفتن است یا نه؟ 

مجری: اگر تردید دارید نگویید، ولی من شنیدم یک بخشی از دارو‌های ایرانی به کشور‌های دوردست قاچاق هم می‌شود. 

 محمدی: بعضی از هموطنان مان اگر که آن بعضی از این کشور‌ها غرور خود را کنار بگذارند خیلی به دارو‌های ما نیاز دارند، ما هم اعلام کردیم به شما می‌دهیم، ما در مورد دارو‌هایی مان که موجودی مان بالای شش ماه است و ذخایر پایداری داریم گفتیم به شما می‌دهیم، طبیعی است که شما در یک سری داروهایتان امکان ندارید، ببینید خبر‌های خود این عزیزان را ببینید؛ در آلمان، فرانسه، ایتالیا، الآن شرایطی دارند که هم در قیمت دارو، هم در تأمین دارو به مشکل خوردند. ما الحمدلله با توجه به استراتژیک بودن دارو، امنیت سلامت مان روی این حوزه خوب کار کردیم خیلی تلاش کردیم و الآن با اقتدار و افتخار این کار را انجام می‌دهیم. خیلی از کشور‌ها از ما خواستند برویم سرمایه گذاری کنیم، عموماً کشور‌های منطقه خاورمیانه از ما درخواست کردند، ولی این زیرساخت را داریم. یک سری از کشور‌ها هم تمایل دارند این سرمایه گذاری به صورت محرمانه برایشان انجام شود. ما بخش خصوصی را گفتیم می‌توانید بروید انجام دهید؟ به هر حال این‌ها من باب این که شاید دولت هایشان به دلیل غرور کاذبی که دارند تمایل ندارند بگویند ایران در کشور ما سرمایه گذاری کرده، به بخش خصوصی ما گفتند بیایید با برند ما نگویید ایرانی هستیم، ما در اروپا بعضی از شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی مان سرمایه گذاری کردند با برند خودشان، اگر یک وقت لازم باشد ممکن است این‌ها را هم بگوییم. 

سؤال: ما تجربه‌های تلخی داشتیم درباره همین تحریم‌هایی که بخشی اش حتی به دارو هم رسیده، یا مستقیم یا غیرمستقیم عملاً مانع رسیدن دارو به بیماران ما شده و این خاطره مانده در ذهن مردم و کسانی که بیمار دارند در خانواده من خودم در بین اطرافیان شاهدش بودم، بیماری که به یک دارویی و وابستگی پیدا کرده و در یک دوره‌ای که تحریم‌ها اوج گرفته این دارو دیگر به او نرسیده، ما برای این که به این نقطه‌های بحرانی نخوریم، برخورد نکنیم و آن‌ها را رد کنیم زیرساخت‌هایی در کشور فرام کردیم که خیلی شاید هم فناوری بالا و درجه یکی دارد و هم توان تولید دارو خیلی بیش از نیاز کشور خود ما را دارد. تا این جای کار یک اتفاق خیلی بزرگ شاید باشد یعنی هر چقدر برویم در آن و نگاه کنیم می‌فهمیم که ما این حد بی نیازی مان به دارو‌های خارجی شاید یک اتفاق نادر باشد نخواهیم بگوییم بی نظیر، اما یک اتفاق دیگر این است که حالا این همه زیرساخت داریم، اگر این‌ها را اقتصادی کنیم چه اتفاق مهم تری خواهد افتاد برای کشور و هم برای صاحبان سرمایه در این عرصه و صنعت؛ هم در عرصه دارو و هم مردمی که ممکن است به نوعی سود ببرند از آن، درگیر این کار باشند، چه فکری یا چه تسهیلی شده؟ چون قرار نیست شما مستقیماً صادر کننده باشید، آیا موانع لازم همه اش برداشته شده، الآن می‌توانید ادعا کنید که مسیر به سمت این که ۱۰۰ درصد این ظرفیت در خدمت صادرات هم قرار بگیرد، هموار شده؟

محمدی: خیر- کاملاً درست فرمودید، اولویت اول ما این است که دستیابی پیدا کنیم به فناوری برای تأمین پایدار، مرحله بعد این است که امکان صادرات را مهیا کنیم و بحث‌های مختلف جانبی دیگری که می‌تواند باشد. یکی از بحث‌هایی که هست اقتصادی شدن این تولید است که عرض کردم اولویت دوم ماست، هر چند در نگاه اولیه مان اقتصادی بودن را مد نظر قرار دادیم، ولی نمی‌گوییم اگر دارویی تجهیزات پزشکی یا ملزومات اقتصادی نبود، تولید نکنند؛ تولید می‌کنند، ولی راهکار چیست؟ عرض کردم بعضی دارو‌ها هستند مصرف کنندگان شان محدود هستند فقط از مسیر صادرات می‌توانند به توجیه اقتصادی برسند. ما مجبوریم برای این که حمایت کنیم از این تولید کنندگان مان، از همین شرکت‌های دانش بنیانی که فردا می‌خواهند بیایند یکی از اهدف مان همین است که از این‌ها حمایت کنیم بگوییم این ابتدای راه است، اگر حمایت نشود نمی‌تواند این مسیر را ادامه دهد. مسیرش چیست؟ ما مجبوریم این‌ها را یا تسهیلات بلاعوض بدهیم که بتوانیم حمایت کنیم. در شرکت‌های واکسن ساز، تسهیلات خیلی خوبی را با تصویب ستاد کرونا پرداخت کردیم که توانستند سرمایه گذاری کنند، واقعاً غیر از این بود خیلی از این شرکت‌ها نمی‌توانستند سرمایه گذاری کنند و بعداً این‌ها را در اختیار ما قرار دهند. ما لازم است برای این که این پیشرفتی که کردیم و همین صنعت پیشرو مان را در حوزه دارو برای این که ثابت این مسیر را نگه داریم و ارتقاء دهیم لازم است که حمایت کنیم. بعضی جا‌ها ممکن است آن فراورده زیان ده باشد، ما باید حمایت کنیم. بهترین کار برای حمایت از این‌ها این است که ساختار‌های بیمه‌ای مان را قوی کنیم. شما اگر کاری کنید که پرداخت از جیب مردم بالا نرود، از ساز و کار بیمه اگر ما یک صنعت بیمه قوی‌ای داشته باشیم که حمایت کند از تولید کنندگان دارو و تجهیزات و قیمتی که به این‌ها می‌دهیم و پوشش بدهد به نحوی که به مردم فشار نیاید راحت‌تر می‌توانیم از آن‌ها حمایت کنیم. قطعاً وقتی که به یک توجیه اقتصادی برسیم، هر شرکتی بعد از تولید یک زمانی را نیاز دارد که هزینه انجام شده اش، به خصوص شرکت‌های دانش بنیان هزینه طرح و توسعه دارند، برگرداند و بتواند فعالیت کند. بعضی از شرکت‌ها امکان این که ۵ تا ۱۰ سال صبر کنند سرمایه اولیه برگردد را ندارند. باید یک حمایتی شود، این حمایت الآن خوب دیده نشده یعنی این که جایی را معاونت علمی زحمت می‌کشد تسهیلات می‌دهد برای این که ما تسهیلات با یک درصد ریسکی را در اختیار شرکت‌های دانش بنیان مان و محققین مان قرار دهیم که بتوانند با خیال راحت فناوری را تولید کنند و فردا بدانند بازاری برایش هست، وزارت بهداشت و سایر مراکز معتبر از آن خریداری می‌کند مطمئن باشید با جرأت و جسارت بیشتری محققین ما می‌آیند و تولید می‌کنند و قطعاً به توجیه اقتصادی می‌رسانند. چون آن موقع می‌دانند که به راحتی می‌توانند صادرات کنند. 

 محمدی: بعد از افزایش تولید به صورت سه شیفت و واردات حدود هفت و نیم میلیون بطری آنتی بیوتیک و توزیع شان الحمدلله ما الآن ذخیره خوبی برای آنتی بیوتیک‌های خوراکی داریم. 

محمدی: علت‌های مختلفی را می‌شود مؤثر دانست در این موضوع؛ یکی از دلایلش این بود، ما زمانی که ارز ترجیحی تبدیل به ارز نیمایی شد، یکی از الزامات این مسیر این بود که نقدینگی مورد نیاز صنایع داروسازی در اختیارشان قرار بگیرد. به هر حال می‌دانید یک شرکتی که نقدینگی اش فرض کنید هزار تومان است، زمانی که می‌خواست دارو را با ارز ۴۲۰۰ بیاورد فرض کنید مثلاً می‌توانست یک تعدادی را بیاورد حالا من هزار تومان را مثال زدم، فرض کنید چهار میلیون و ۲۰۰ تومان یک شرکت اعتبار دارد می‌تواند با آن صد دانه دارو بیاورد. الآن این ۴۲۰۰ شده حدود ۲۸۵۰۰ طبیعتاً یک پنجم آن مقدار مورد نیاز را با این سرمایه می‌تواند بیاورد. لازم است که سرمایه در گردش این‌ها برای وارداتی‌ها پنج برابر و برای تولید داخل‌ها حدود دو برابر می‌شد. بعضی از شرکت‌ها خودشان سرمایه داشتند تأمین کردند، بخشی هایشان نداشتند باید تسهیلات می‌گرفتند. این تسهیلات یک مقداری با تأخیر داده شد، بخشی هایش هنوز پرداخت نشده، بانک‌های عامل به دلیل مشکلاتی که داشتند نتوانستند تسهیلات را آن طور که مورد نیاز صنایع داروسازی بود به آن‌ها پرداخت کنند، چند مشکل در مورد مالیات بر ارزش افزوده و حقوق عوارض گمرکی بود که با تأخیر انجام شد و یک سری تأخیر در پیش بینی زمان مورد نیاز برای واردات بود. زمانی که شما نمی‌توانی از طریق تولید تأمین کنی، باید بلافاصله اقدام به واردات کنی. ما الحمدلله بعد از این که شرایط را بررسی کردیم دیدیم تولید نمی‌تواند با همه توانی که دارد نیاز را با توجه به عطش بازار تأمین کند بلافاصله اقدام به واردات کردیم. پنج مرحله واردات انجام دادیم. در خصوص آنتی بیوتیک‌ها عموم مشکلات حل شد به ویژه از طریق ستاد تنظیم بازار. یک مشکل که هنوز کامل مرتفع نشده، مشکل نقدینگی است که امیدواریم رفع شود، البته با دستوری که رئیس جمهور در ستاد اقتصادی دولت دادند. 

محمدی: نه تسهیلات هنوز انجام نشده، ۹ هزار میلیارد اعتبار از محل اعتبارات طرح یارانه ارزی یا دارویار پرداخت کردند به بیمه ها. قرار است بیمه‌ها این را پرداخت کنند به مراکز درمانی که مراکز درمانی بدهند به شرکت‌های دارویی که مشکل نقدینگی شان حل شود، امیدواریم این سریعتر انجام شود، ولی عموماً...

 محمدی: انتقال از سازمان برنامه و بودجه به بیمه‌ها تخصیص داده شده، الآن بیمه‌ها باید بدهند به مراکز درمانی. 

محمدی: حسب گزارشی که ما داریم ۹ هزار میلیارد گذاشته. 

محمدی: از اعتباری که گفته شده، کل طلب ما حدود شاید ۲۰ هزار میلیارد باقی مانده از آن تا پایان سال. این ۹ هزار میلیارد با توجه به مشکلاتی که در ردیف هدفمندی بود نیاز به یک دستور ویژه بود که خود آقای رئیس جمهور شخصاً ورود کردند و دستور دادند از منابع دیگر جا به جا کردند از صادرات...

 محمدی: اعتباری که ما درخواست کردیم برای سال آینده ۱۰۵ هزار میلیارد است، ولی چیزی که در قانون بودجه برای ما مصوب شد؛ ۶۹ هزار میلیارد بود، این عدد کافی‌ای نیست. ما خیلی خواهش کردیم از مجلس شورای اسلامی که این عدد‌ها را اصلاح کنند برای سال آینده که امیدواریم در این روز‌های مجلس که ظاهراً سه شیفت هستند و لایحه بودجه را بررسی می‌کنند حل شود ان شاء الله مشکل ایجاد نشود برای مان، امیدواریم حداقل روی ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار یارانه ارزی برای دارو، تجهیزات و شیرخشک این مصوبه را مجلس شورای اسلامی ان شاء الله بدهد به ما. 

 محمدی: طرح دارویار گام اول اجرایی شدنش با هدف این بود که سیاست ارزی اقلام دارویی در حوزه سلامت یکی اش دارو، تجهیزات و شیرخشک است. گام اولش این بود که ۹ هزار و ۷۰۰ قلم دارو سیاست ارزی اش اصلاح شود، چرا؟ چون قبلاً ارز ترجیحی باعث خروج دارو از زنجیره می‌شد، فساد‌هایی که داشت؛ یا در دسترس نبود، یا ارز مرغوب نبود، گام اولش این بود که ما از شر ارز ترجیحی که علت المفاسد بود خلاص شدیم. گام دومش این بود که در اجرای طرح دارویار کل هموطنان مان که بیمه نبودند بیمه شدند مگر کسانی که خودشان نخواستند. تقریباً حسب گزارشی که سازمان بیمه سلامت داشت، فکر می‌کنم بالغ بر شش تا هفت میلیون نفر اضافه شدند جمعیت بیمه نشده ما که حفاظت شوند، چون آن‌ها که بیمه نبودند وقتی قیمت دارو می‌رود بالا، وقتی سیاست ارزی اصلاح می‌شود نمی‌توانند دارو را خریداری کنند، پس باید بیمه می‌شدند. گام سوم این بود که این اقلام دارویی که در پوشش بیمه بودند قبلاً به این صورت بود که حداقل قیمت دارو پوشش داده می‌شد، الآن با اجرای طرح دارویار، دارو‌هایی که ۵۰ درصد سهم بازار را داشتند پوشش داده می‌شوند یعنی دارو‌های بیشتری پوشش دارند و مشمول می‌شدند در این پوشش. طبیعتاً دارو‌های خیلی زیادی پرداخت از جیب مردم بابت آن‌ها پایین آمد. این سه هدف اصلی طرح دارویار بود که الحمدلله محقق شد، ولی عرض کردم اگر قصوری ایجاد شد و یک مقداری آن اهدافی که می‌خواستیم کاملاً محقق نشد، مشکل همین نقدینگی بود که بخشی اش مرتفع شده و بخشی اش مرتفع نشده، امیدواریم این لطف را سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی داشته باشند و این را هم الاکرام فی الاتمام کنند. 

 محمدی: خیر، در هیچ کشوری، شما اگر کشورهای...

محمدی: بستگی دارد معمولاً در کشور‌های دارای نظام دارویی هدفمند و ساختار یافته که به آن‌ها می‌گویند رگولیتل که این‌ها میزان کمبود‌های دارویی شان بین ۲۰ تا ۵۰ قلم دارند بسته به شرایط روز حاکم بر کشور، چیزی که ما الحمدلله پیش بینی مان این است که تا پایان سال بشود، حالا می‌رسیم به این ثبات در مورد دارومان، ولی چرا این بحث را عرض می‌کنم؟ چون خطوط تولید دارو حساسیت ویژه‌ای دارند، کوچکترین اختلال و مشکلی که در تولید ایجاد شود، دارو را خارج می‌کنند، یک دفعه اعلام می‌کنند به شما مثلاً فلان داروی آموکسی سیلین دیگر تولید نمی‌شود، راهکاری که می‌دهند به این صورت است، می‌گویند اگر تا حالا آموکسی سیلین مصرف می‌کردید آن دپارتمان مربوطه یا حوزه وزارت بهداشت آن کشور اعلام می‌کند بیایید جایگزین آموکسی سیلین این دارو را بدهید یا به محض این که احساس می‌کند یک اپیدمی ایجاد می‌شود می‌آید مدیریت می‌کند و یک گایدلاین یا دستورالعمل یا راهنمایی بالینی می‌نویسند و مدیریت می‌کنند مصرف را. می‌گویند امروز بیایید میزان مصرفتان را بر اساس این گایدلاین مدیریت کنید که کمبود...

 محمدی: ما حداقل ۲۸۰ دستورالعمل را معاونت درمان مان ابلاغ کردند در سراسر کشور، من تجربه کرونا را که داشتم جا‌هایی که این دستورالعمل‌ها اجرا می‌شود توسط همکاران ما در مراکز درمانی و پزشکان عزیزمان مشکلی نداشتیم. یکی از جا‌هایی که مشکل خوردیم، تغییر الگوی مصرف بعضی از دارو‌ها بعد از کرونا بود. ما به هر حال یک سری از داروهایمان که مصرف شان خیلی کم شد مثل همین آنتی بیوتیک ها، یک دفعه بعد از کرونا هجمه ایجاد شد. بعضی از دارو‌ها مثل دارو‌های بیهوشی به خاطر عدم مراجعه مردم به مراکز درمانی مصرفش کم شد. بعد از کرونا به ویژه در شش ماهه دوم سال جاری به شدت افزایش پیدا کرد. این‌ها اتفاقاتی هستند که طبیعی است، بعد از کرونا...

 محمدی: بله، این معمولاً ممکن است به درخواست بیماران انجام شود. 

مجری: نه، خود پزشک‌ها انگار فکر می‌کنند بعضی وقت‌ها اگر من سرم ندهم به این بیمار، این بیمار از این جا راضی نمی‌رود بیرون، بعد که می‌روید ته آن را نگاه می‌کنید می‌بینید اصلاً سرم خاصی نبود، یک چیز خیلی طبیعی. 

 محمدی: اثر روانی هم ایجاد شده، این که می‌فرمایید شما بحثی تحت عنوان سرم تراپی ایجاد شده که من اعتقادم این است معمولاً بعضی از مریض‌ها خودشان وقتی احساس بی حالی می‌کنند مراجعه می‌کنند و می‌گویند. 

محمدی: دستورالعمل‌ها باید اجرا شود. 

مجری: الآن دیگر نسخه‌های الکترونیک هم اضافه شده و سامانه‌ها تکمیل‌تر می‌شود و نظارت پذیرتر است این قصه. 

 محمدی: عرض کردم اگر پزشکان به دستورالعمل‌هایی که معاونت درمان ابلاغ می‌کند عمل کنند، این مشکل...

محمدی: طبیعتاً آن جا نیاز به نظارت کامل حوزه نظام پزشکی است. 

 محمدی: یکی از اقداماتی که ما انجام می‌دهیم سامانه تی تک است، سامانه تی تک ما ابعاد مختلفی دارد؛ داشبورد‌های مختلفی دارد، یکی از داشبوردهایش رصد کمبود‌ها است، ما با رصدی که داریم از میزان فروش یک دارو الگوی مصرفش را می‌توانیم پیدا کنیم، فارغ از این که ممکن است در یک سری عوامل دیگر هم تأثیر داشته باشد یعنی ممکن است در داروخانه مانده باشد، ممکن است در منزل بعضی از مریض‌ها و افراد هستند دارو را در منزلشان نگهداری می‌کنند. اگر این عوامل را بگذاریم کنار می‌توانیم به یک الگوی نسبی مصرف برسیم. این را اعلام می‌کنیم، مکاتبه می‌کنیم با معاونت درمان، اعلام می‌کنیم این مصرفش دارد می‌رود بالا یا این دارو ممکن است کمبود شود لطفاً جایگزین معرفی کنید یا اگر گایدلاین و دستورالعمل دارد ابلاغ کنید که موظف باشند رعایت کنند، اگر ندارد لطفاً بنویسید. 

محمدی: سامانه تی تک یکی از قابلیت‌های خوبی که دارد امروز ما از طریق سامانه تی تک و رصد آن می‌توانیم متوجه شویم چه دارویی در ماه‌های آینده به کمبود می‌خورد، پیش بینی می‌کنیم.

 محمدی: تی تک کامل اجرا نه این که بگویم نشده بود، چون سال گذشته الگوی مصرف ما خیلی تغییر کرده بود، سال گذشته بسیار... اگر بخواهیم آنتی بیوتیک‌ها را امسال با دوره مشابه سال گذشته که کرونا بود و بیماری آنفلوآنزا خیلی خیلی کم بود به دلیل مغلوب شدن در مقابل کرونا، بعضی از آنتی بیوتیک‌های خوراکی ما بین ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر تولید و عرضه شدند. پس این جا سامانه تی تک هم ممکن است به مشکل بخورد، چون الگوی مصرف را به شما می‌دهد، نمی‌تواند پیش گویی کند، پیش بینی می‌کند می‌گوید بر اساس مصرف ماهانه سرم یا آنتی بیوتیک یا داروی بیهوشی شما این قدر نیاز داری. این عوض شد این آمار و ارقام.

 محمدی: باید بگویم لزومی ندارد همه دارو‌ها در داروخانه استعلام نهایی، همه دارو‌ها در تی تک ثبت می‌شوند، ولی این که لازم باشد که همه دارو‌ها را در آخر زنجیره استعلام بگیرند، این نیازی نیست. دارو‌هایی که قیمت بالایی دارند حساسیت بیشتری دارند الآن رسیدند به ۹۷۰ قلم، این روز به روز زیاد می‌شود، ان شاء الله بتوانیم به حداکثر برسانیم.