افزایش قیمت‌ها در روز‌های تعطیل قابل تامل است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقایان توکلی معاون مرکز مبادله ارز و طلای ایران، سعید بیات کارشناس ارزی بانک مرکزی و آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در میز اقتصاد" شبکه خبر، موضوع قیمت ارز و همخوانی آن با شرایط اقتصادی را مورد بررسی قرار دادند.

مقدمه: در خبر‌ها داشتیم که تقریبا می‌توانیم بگوییم از چهارشنبه که بازار ارز بسته شده تا امروز که روز شنبه باشد، یک تفاوت قیمت ۴ هزار تومانی در زمان بسته بودن بازار داریم، یعنی بازار وقتی بسته شده، با رقمی بسته شده که وقتی روز شنبه باز شده ۴ هزار تومان افزایش قیمت داشتیم در روز‌هایی که بازار تعطیل بوده و اساسا انتظار می‌رفت که بازار تغییر نکند.
چقدر نرخ ارزی که امروز شاهد آن هستیم همخوانی دارد با واقعیت‌ها و متغیر‌های اقتصادی مثل تورم و نقدینگی، اساسا این رقم، رقم درستی هست یا نه باید کاهش پیدا کند و آیا باید در این حوزه سرمایه گذاری کرد یا نه و اگر این سرمایه گذاری رخ بدهد چه مخاطراتی می‌تواند برای فرد سرمایه گذار داشته باشد این را با هم بررسی خواهیم کرد.

سوال: با توجه به نکاتی که عرض کردم در این چندروزی که بازار بسته هم بود ما شاهد افزایش قیمت ارز بودیم مشخصا دلار، چرا این اتفاق افتاده است؟ ما چرا در این یکی دو ماه گذشته شاهد افزایش قیمت ارز هستیم؟
توکلی: همانطور که اشاره فرمودید و در گزارش اشاره شد که بازار‌ها تعطیل بودند و یک افزایش قیمت قابل توجهی را بازار مشاهده کرده است. فارغ از این که چه دلایلی می‌تواند داشته باشد، اما این را باید بپذیریم که در یک شرایط خاصی هست کشور که دشمن در این فضا به دنبال سوءاستفاده از فضا‌هایی هست که بتواند از آن فضا‌ها لطمه‌ای را وارد کند.

یک بخشی از آن فعالیت رسانه‌ها و فعالیت‌های فضای مجازی است که انتظارات تورمی که در کشور وجود دارد و انتظاراتی که مردم از فضای حوزه اقتصادی دارند، نمی‌شود چشم پوشی کرد از آن و این بهرحال یک عامل بسیار موثری است.

اما این که در روز‌های تعطیل این افزایش نرخ‌ها را ما شاهد هستیم یک اتفاقات نادری در فضای اقتصادی کشور است که جای تامل دارد یعنی می‌طلبد که ما یک برنامه‌های مفصلی را در حوزه ارتباطات برویم، در حوزه‌های اقتصاد برویم در موردش صحبت کنیم که این‌ها همه نقش قابل توجهی را دارد رسانه‌ها دارند، البته که چیزی نیست که بخواهیم از آن حرجی داشته باشیم، اما این انتظارات تورمی و انتظاراتی که بعضا القا می‌شود بیش از آنچه که وجود دارد و این اتفاقات خودش یک عامل موثری بوده در این روز‌ها.

سوال: چقدر فکر می‌کنید با فضای حقیقی اقتصاد این رقم‌هایی که امروز شاهدش هستیم فاصله دارد؟
توکلی: واقعیت این است که مراکز مختلفی در خصوص این که نرخ واقعی ارز چقدر هست، نرخ واقعی تورم چقدر هست، مراکز مختلفی در کشور چه مراکز رسمی مثل بانک مرکزی و مرکز آمار و چه مراکز مطالعاتی، آمار‌هایی را ارائه می‌کنند و اعداد و ارقامی را از رشد اقتصادی و نرخ تورم و ... عرضه می‌کنند، با همه این‌هایی که مطالعه می‌شود دانشگاه‌ها دارند کار می‌کنند و حساب می‌کنند، با همه این‌ها یک چیزی دور از واقعیت هست، این نرخ واقعی ارز.

حتی در بازار هم شما وقتی که مراجعه می‌کنید به فعالان واقعی بازار که سال‌های سال است در این حوزه کار می‌کنند وقتی شما نظر از ایشان می‌خواهید همه شان انگشت حیرت به دهان دارند، اما چرا این اتفاق دارد می‌افتد جای تامل دارد که یک بخش قابل توجهی از آن به انتظارات بر می‌گردد و این هیجانی که ناخودآگاه در بازار ایجاد می‌کند خودش یک نقطه مهمی است.

سوال: آقای بیات کارشناس ارزی بانک مرکزی بفرمایید که از نظر شما و بانک مرکزی علت این افزایش قیمتی که تا الان داشتیم بحث آن را می‌کردیم مشخصا همین آخر هفته‌ای که بازار‌ها تعطیل بودند و این که از نظر شما چقدر این رقم با واقعیت‌های اقتصادی و متغیر‌های اقتصادی فاصله دارد؟
بیات: بنده چند سال است که به صورت تخصصی در حوزه نرخ ارز تعادلی مطالعه می‌کنم، متغیر‌های اقتصاد کلان، متغیر‌های کلیدی که روند نرخ ارز را تعیین می‌کنند یعنی نرخ تورم، نرخ رشد اقتصادی، نرخ رشد نقدینگی، و حتی شدت تحریم‌ها، آن طور که به صور واقعی روی اقتصاد ما اثرگذاشته اگر تمام این عوامل را در مدل‌های نرخ ارز تعادلی شما وارد بکنید عددی که برای نرخ ارز به آن می‌رسید شکاف جدی دارد با آنچه که ما الان در بازار‌ها مشاهده می‌کنیم.

سوال: حدودا چقدر؟
بیات: شکاف جدی دارد، عدد قابل توجهی پایین‌تر از آن چیزی هست که ما ...

سوال: پنج هزار تومان، ده هزار تومان؟
بیات: حتی بیشتر از این رقم نرخ تعادلی باید باشد منتها دکتر توکلی هم به درستی اشاره کردند آن چیزی که سبب شده نرخ بالا برود مسئله انتظاراتی هست که وجود دارد و مردم شریف ایران باز مستحضر باشند که اگر بهرحال فضا تغییر بکند یعنی انتظارات مثبت بشود یک مرتبه، یک تغییر جدی فرضا اتفاق بیفتد.

به طور قطع ریزش نرخ ارز را شاهد خواهیم بود و نرخ ارز به طور طبیعی به سمت همان نرخ تعادلی خودش که منباث از نیرو‌های عرضه و تقاضاست و آن هم منباث از تحولات متغیر‌های کلان موثر بر نرخ ارز هست، متغیرهاییکه به آن‌ها اشاره کردم قطعا نرخ ارز را به سمت نرخ تعادلی خودش حرکت خواهد کرد.

پس باید بدانیم که سرمایه گذاری در فضای نااطمینانی سرمایه گذاری ریسکی است و وقتی ریسکی را ما بپذیریم یعنی ریسک بسیار بالایی را بپذیریم که ناشی از وقایع سیاسی و آن چیز‌هایی است که الان ما با آن شاهدیم، اگر آن شرایط تغییر بکند قطعا تعدیل جدی در نرخ ارز اتفاق خواهد افتاد و بهرحال من توصیه ام به مردم شریف ایران این است که توجه به این داشته باشند که عوامل بنیادین اقتصاد به هیچ عنوان از این عدد‌های فعلی حمایت نمی‌کند و این عدد‌ها نتیجه هیجان و نتیجه فضای نااطمینانی هست که وجود دارد وگرنه تحولات متغیر‌های اقتصاد کلان حتی در بدبینانه‌ترین سناریو‌ها پیش بینی که برای نرخ ارز می‌دهند شکاف جدی دارد با آنچه که ما الان مشاهده می‌کنیم.

سوال: چشم انداز بانک مرکزی شما به عنوان یکی از کارشناسان بانک مرکزی برای این که برسیم به آن نقطه تعادلی که به آن اشاره می‌کنید چه بازه زمانی هست یعنی این هیجانی که می‌فرمایید پیش بینی می‌کنید تا کی ادامه دار باشد و فکر می‌کنید اگر بازیگر‌های این عرصه که یک سمت آن مردم باشند بخواهند کمکی بکنند به این که متوقف بشود این رشد هیجانی که شما به آن اشاره می‌کنید باید چه کاری انجام شود؟
بیات: بهرحال بازار ارز ما بخش عمده اش بازار حواله است که الان با همان مکانیسم عرضه و تقاضا شروع به فعالیت کرده در مرکز مبادلات ارز و طلا و یکسری از کالا‌ها هم که با نرخ حمایتی برای تامین کالای اساسی مردم و دارو‌ها و تجهیزات پزشکی دارد تامین ارز می‌شود با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان مرکز مبادلات ارز و طلا اصلا بر مبنای مکانیسم عرضه و تقاضا کار می‌کند و خود به خود حرکتش به سمت نرخش به سمت نرخ تعادلی است و چون عمده جریان واردات ما در بازار حواله دارد تسویه می‌شود، در نتیجه نرخی که در آن بازار شکل می‌گیرد می‌تواند نماینده خوبی باشد از اتفاقات آتی که در بازار ارز ما ممکن است بیفتد.

مردم باید توجه به آن نرخ‌ها داشته باشند و بدانند که اگر فضا باثبات بشود نرخ‌هایی که در بازار مرکز مبادلات ارز و طلا برای حواله کشف می‌شود نرخ‌هایی است که به تعادل اقتصاد نزدیک است.

سوال: نرخی که آنجا الان دارد اعلام می شود الان مثلا ما چهارشنبه و پنج شنبه بنا داشتیم در این خصوص، نرخی که آنجا اعلام می‌شود با نرخی که در بازار غیررسمی شاهد آن هستیم اختلاف معناداری دارد، این‌ها چطور است و چرا اینقدر فاصله شان زیاد است؟
بیات: بهرحال در بازار آزاد یا بازار غیررسمی که عموما وظیفه اش تامین ارز است، سوداگری است و مردم گا‌ها برای حفظ قدرت خریدشان به آن بازار مراجعه می‌کنند یا حالا ... قاچاق یا خروج سرمایه که آنجا تامین مالی اتفاق می‌افتد، در آن بازار‌ها حجم اثری که نااطمینانی‌ها می‌گذارد خیلی بالاست و گاهی هم جوسازی‌ها و خبرسازی‌های بازیگران آن بازار است که سبب می‌شود نرخ به صورت غیرمنطقی بالا برود.

اما مرکز مبادلات ارز و طلا، فضایی است که در آن صادر کننده‌های ما ارزشان را می‌آورند و وارد کننده‌ها هم نیاز وارداتی شان را آنجا تامین ارز می‌کنند و با مکانیسم بازار نرخ بین شان شکل می‌گیرد و عمده جریان نیاز ارزی کشور ما همان قسمت حواله است که دارد با مکانیسم عرضه و تقاضا در مرکز مبادلات کار می‌کند و نرخش هم شکاف جدی دارد با نرخ بازار آزاد.

اسکناس هم که به همین ترتیب در بازار متشکل ارزی که البته الان دیگر یک جزئی از مرکز مبادله است خودش، مبادله می‌شود و آنجا‌ها هم نرخ‌ها شکاف جدی دارد و من تقاضایم این است که مردم به این نکات توجه داشته باشند.

سوال: آقای آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه بفرمایید که نظر شما چیست فکر میکنید که این رقم چقدر می‌تواند آسیب زا باشد برای اقتصاد کشور و سوالی که از اقای بیات پرسیدم چقدر بازیگر‌های این عرصه می‌توانند کمک کننده باشند برای این که این هیجانات کنترل شود و ما به نرخ تعادلی نزدیک‌تر بشویم؟
بغزیان: شما چند تا سوال مطرح کردید که واقعا جای کلی بحث دارد، اشاره شد به بحث انتظارات تورمی؛ من قبول دارم که انتظارات تورمی را خود دولت ایجاد می‌کند، یعنی ما اگر اقدامات مان اقدامات ضد تورمی باشد این انتظارات شکل نمی‌گیرد، این که ما بگوییم انتظار تورمی در خصوص با نرخ ارز فزاینده است، این خود شروع کننده اش تورم بوده است.

اگر شما حساب کنید شاید تا حالا، حمل بر سوء تفاهم نشود، الان ارزان‌ترین چیز شده ارز و طلا، گران‌ترین چیز شده ماشین‌های لوکس و آنچنانی که اگر با واردات بخواهیم این را حساب کنیم این ماشین‌ها زیر یک میلیارد نیست بنابراین اقدامات بحث بازرگانی ما ایجاد کرده انتظارات تورمی را که این باعث بشود که افراد برای اینکه از این تورم خودشان را نجات بدهند یا در ظاهر یک پوششی بدهند به این قضیه و جبران کنند می‌روند سراغ بازار‌های دیگری که می‌تواند سهل الوصول باشد.

می‌تواند به آن مبلغ پایین خودش را یک جوری پوشش بدهد مثل فرض کنید، بار‌ها از من سوال بشود من ده میلیون تومان دارم چه کار کنم؟ یکی می‌گوید صد میلیون دارم چه کار کنم این مستاصل بودن فرد نشان میدهد که ارزش پول دارد کم می‌شود با این تورم، این که ما بگوییم مردم این بازار‌ها خطرناک هست و این سرمایه گذاری اگر اسمش را بگذاریم که این نیست سوداگری است در این بازار‌ها ریسک دارد، ما هرچه هم که بگوییم کم گفتیم، مردم ما باید بدانند تنها بازاری که می‌تواند یک روزه طرف را به خاک سیاه بنشاند و یا برعکس، ارز و طلاست. ارز و طلا تقریبا با هم دارند پیش می‌روند.

سوال: شما معتقدید که این اتفاق ممکن است بیفتد؟
بغزیان: من توصیه می‌کنم که خیلی محتاطانه عمل کنند آن‌هایی که سرمایه ناچیزشان است و با این تغییر اگر افزایش پیدا کند آنقدر پولدار نمی‌شوند تا وقتی که اگر کاهش پیدا کند، خانمان برانداز می‌شود، من توصیه می‌کنم مثل بحثی که ما زمان بورس را می‌توانیم یک بار تجربه کردیم در رشد بورس، خیلی شاخص‌ها نشان دهنده این بود که بورس عقب افتاده از سایر بازارها، ولی دیدیم که چگونه این ورق برگشت و الان هم همچنین وضعیتی را ما نتوانستیم بهبود ببخشیم.

این است که من توصیه ام واقعا به همه دوستانمم بوده چه برسد به این که به مردم شریف کشور می‌گویم، با سرمایه‌های خودتان در بازار ارز ورود پیدا نکنید یا محتاط باشید، این که فرضا این ارز بشود ایکس تومان بالاتر یا پایین‌تر، فرضا اگر هم بغزیان گفت این مثلا کاهش پیدا می‌کند مابرعکسش عمل می‌کردیم بهتر بود.

ولی احتیاط شرط عقل است با سرمایه کوچک آن چیزی که زندگی تان را ممکن است بهم بریزد وارد چنین بازار‌هایی نشوید، بروید بازار مسکن، بازار زمین، بازار‌هایی نیست که وقتی که راکد باشد قیمتش صعود کند، این‌ها مقاومت می‌کند، ولی شما هر روز نرخ ارز را روی تابلو می‌بینید نرخ طلا را می‌بینید قیمت سهم تان را هم می‌بینید، سریع می‌تواند حساب کند که چقدر سود برده یا زیان کرده و افرادی که توانایی چنین تحمل چنین زیانی را ندارند توصیه می‌کنند یک زیرزبونی همیشه کنار خودشان باشد که خدایی نکرده قلبشان مشکل پیدا نکند.

ولی باز جای بحث دارد دوستان اشاره کردند در بحث نرخ ارز واقعی، ما یک نرخ ارز تعادلی داریم یک وقتی نرخ ارز واقعی داریم، این کلمه واقعی گمراه کننده است، باید این را حتما مسئولین اقتصادی وقتی صحبت می‌کنند خیلی با احتیاط باشد این را اقتصاددان‌ها و دانشگاهیان می‌فهمند آن‌هایی که سیاستگزارند می‌فهمند.

ما نرخ ارز تعادلی را باید پیدا کنیم، تعادل اقتصاد ما با نرخ ارز ۴ هزار تومان هست یا ۵۰ تومان هست یا کم و زیاد، این نرخ باید ثبات قیمت ایجاد کند یعنی آن انتظار تورمی را به صفر برساند باید رشد اشتغال ایجاد کند، باید رشد درآمد ملی ایجاد کند.

ما فکر نکنیم که اگر این را رها کنیم که به یک عددی برسد می‌شود تعادل، نه تعادلی که ما از رشته فیزیک درس گرفتیم فرق می‌کند با این تعادلی که ما در اقتصاد داریم استفاده می‌کنیم این است که من توصیه ام این است که حتما با توجه به این که مرکز مبادله طلا و ارز ایران برای اولین بار ایجاد شده ما بازار متشکل و این‌ها را داشتیم.

ولی شخصا قبول ندارم که آن‌ها متعادل کننده این نرخ یا نوسان گیر بودند، ولی مرکز مبادله ما لازم داشتیم برای این که نیاز‌های واقعی بیاید اینجا، وقتی که لیست عرضه و تقاضای ارز یا طلا در این مرکز منعکس می‌شود، بحث قاچاق و این‌ها خارج از این قضیه است، چون هر آن کسی که نیاز دارد می‌تواند وارد این بازار بشود و اعلام خرید کند و عرضه کننده اش هم به همین صورت قیمتی را اعلام می‌کند چطور ممکن است یک نرخی روی ۴۱-۴۲ بسته شود بازار آزادش بشود ۵۵ تومان؟ این برای خودم جواب پیدا کردم، بازار ساز‌ها، جریان ساز‌ها آن‌هایی که می‌خواهند وضعیت را وخیم نشان بدهند این را چگونه باید مقابله کرد؟ به نظر من بانک مرکزی ما می‌داند واقعا اخلال گران ارزی چه کسانی هستند.

سوال: آقای توکلی الان جریان عرضه و تقاضا در مرکز مبادله ارز و طلا به چه صورت است تقریبا قیمت‌هایی که من الان داشتم نگاه می کردم آن چنان تفاوتی با روز اولی که سامانه بالا آمد و کارش را انجام می‌داد خیلی ندارد. آخرین نرخ الان ۴۱ و ۷۵۹ تومان است و چیزی هم که شروع شده بود ۴۱ و ۵۰۰ بود خیلی زیاد رشد نکرده است و حواله هم ۳۶ و ۳۰۰ است و باز شده بود ۳۶ و صد بود. چرا اینجا رشد اندک است و ما در بازار‌های غیررسمی رشد عجیب و غریب را شاهدش هستیم؟
توکلی: آقای دکتر به آن اشاره کردند مبنی بر اینکه بهرحال فعالینی که در بازار حواله مرکز مبادله دارند فعالیت می‌کنند، تولید کنندگان بزرگ و صادر کنندگان بزرگ هستند، یک بخش قابل توجهی از صادر کنندگان از نیما خارج شدند مثل فولادی‌ها، پتروشیمی‌ها، معدنی‌ها و منتقل شدند به تالار حواله مرکز مبادله، ارزی که آنجا دارد عرضه می‌شود توسط صادر کنندگان بزرگ کشور است که بخش قابل توجهی از آن‌ها خصوصی و بخشی از آن‌ها خصولتی‌ها هستند.

ارزی که آنجا عرضه می‌شود بر مبنای مکانیسم عرضه و تقاضا دارد تامین می‌شود از روز اولی هم که افتتاح شد این تالار، به همین شکل انجام شد، من عددی هم که امروز ساعت دو از همکاران گرفتم از تالار حواله، ۱۳۴ و ۴ دهم میلیون دلار میزان عرضه ما در تالار دو بوده است، در تالار حواله مرکز مبادله بوده است و ۳۸ و ۴ میلیون میزان معامله شده است و به نوعی می‌توانیم بگوییم که میزان تقاضا بوده است.

یعنی یک اختلاف بسیار فاحشی این جا اتفاقا به واسطه بعضا شاید گفتگو‌هایی که انجام می‌شود می‌فرمایند که در نیما بعضا امکان دارد که عرضه ارزی که دارد آنجا اتفاق می‌افتد، شاید ارزی باشد که یک کم شاید در دسترس نباشد.

سوال: اصطلاحا کم کیفیت؟
توکلی: بله اصطلاحا این طور در بازار می‌گویند، این در صورتی است که ارز‌هایی که در حوزه فولادی، پتروشیمی و این‌ها دارد اتفاقا حاصل می‌شود و در کشور عرضه می‌شود اتفاقا ارز‌های بسیار باکیفیتی هستند و بسیار در دسترس هستند، ولی واقعیت هست می‌بینیم که یک اختلاف بسیار سنگینی را بین عرضه و تقاضا داریم که اتفاق خیلی مثبتی که افتاد همین انتقالی بود که این‌ها تالار دو حواله و به نوعی یک اصلاح قیمتی که اتفاق افتاد.

بهرحال وارد کننده یک عددی را حاضر است برای کالایی که می‌خواهد وارد کند حاضر است پول بدهد و حاضر است برایش ریال خرج کند، بواسطه همین است که مبنایی که قرار گرفت برای نرخ گذاری دلار مرکز مبادله همین تالار حواله باشد، تالار حواله مرکز مبادله پایه و اساس قرار گرفت و قرار بر این شد که هر عددی که اینجا کشف بشود، یک درصدی بالای آن نرخ اسکناس مرکز مبادله باشد که تالار ارز خدماتی که غالبا متقاضیان طالب اسکناس هستند، با این نرخ اسکناس از آن خارج بشویم.

سوال: این درصدی که می‌گویید مشخص است یا نه؟
توکلی: بله حدود ۱۵ درصد و روی تابلو می‌شود این‌ها را یک ضرب و تقسیمی بکنیم عدد ۱۵ درصد تقریبا حاصل میشود علت این اختلاف قیمت کمی هم که حاصل شده و وجود دارد علتش همین بوده است یعنی واقعیت این است که تقریبا به فرمایش آقای دکتر یک نرخ تعادلی که در بازار حواله ایجاد شد، در واقع در تالار حواله مرکز مبادله ایجاد شد، این عددی بود که تقریبا فیکس هست و دارد معامله می‌شود بین صادر کننده و وارد کننده.

سوال: ما مشکلی نداشتیم یعنی ما در این که از نیما آمدیم به مرکز مبادله ارز و طلا، بهرحال الان نیما شد برای ۲۸ و ۵۰۰‌ی ها و ارز‌های برای نفت و میعانات و این‌ها الان صادر کننده‌های بزرگ ما آمدند در مرکز مبادله ارز و طلا، الان آنجا خللی در روند بازگشت ارز در محل عرضه و تقاضا هیچ مشکلی وجود ندارد؟
توکلی: خداراشکر من داده‌ای که گرفتم در واقع برای ساعت دو برای شما عرض شد ما در تالار نیما هم ۲۶۵ میلیون دلار عرضه داشتیم که ۱۲۲ میلیون دلار آنجا هم معامله شده است که کالا‌های اساسی، مقرر شد در تالار یک بمانند، در واقع در نیما بمانند با ۲۸ هزا رو ۵۰۰ تومان یعنی خداراشکر این اتفاقی که افتاده این اصلاح قیمتی و هر کدام از گروه‌ها در تالار مربوطه با خودشان ارزشان را دریافت کنند باعث شد که مخصوصا امروز که نشانه اش را روی شاخص بازار بورس هم دیدیم، یک عرضه‌های خیلی زیادی را از سمت حوزه عرضه کننده‌هایی که مقرر شد در تالار ارز حواله مرکز مبادله انجام بدهند آنجا یک افزایش عرضه بسیار چشمگیری را ما شاهدش بودیم.

سوال: سوال من این بود که بهرحال گفته شد ما چیزی حدود ۶۲ خدمت ارزی را در مرکز مبادله ارز و طلا به مردم خدمت می‌دهیم، آن ۶۲ تا الان دارد همه کارهایش انجام میشود؟ مثلا اگر برای مسافرت است یا سفر دانشجویی است یا درمان؟ این‌ها انجام می‌شود؟ خللی در این‌ها نیست؟
توکلی: نه خداراشکر این اتفاق بعضا گفته شد که فرآیندش به چه شکلی هست و چرا ما با بانک ملی آغاز کردیم ... کارگزاران مرکز مبادله ارز و طلای ایران، تمامی صرافی‌های تضامینی و بانکی و بانک‌ها هستند، بواسطه این که ما کار را شروع بکنیم و خلل و فرج کار را در بیاوریم، بتوانیم یک کار را محکم کنیم و کار روی روال خودش بیفتد با بانک ملی شروع کردیم و بانک ملی همیشه این کمک را به ما می‌کرد. با بانک ملی شروع کردیم که اتفاقا از امروز ما تمام کد‌هایی که ما در سامانه، مجوز‌هایی که صادر کردیم امروز قبل از همین که خدمت شما برسم، دوستان بانک اعلام کردند که ما تقریبا تمام متقاضیانی که به ما مراجعه کرده بودند را ارزشان را پرداخت کردیم.

سوال: چقدر ارز بوده؟
توکلی: تقریبا عددی نزدیک به ۵ میلیون دلار، ما ارز خدماتی نیاز داشتیم که تماس‌هایی که گرفته می‌شود از شرکت‌های مختلف داریم این مسیر را داریم دنبال می‌کنیم، فرمودید که حدودشصت و خورده‌ای سرفصل مشخص شد که واقعیت داستان این بود که ما تلاش کردیم با بررسی‌هایی که حدود تقریبا دو ماه، سه ماه است واقعیت هست که کف بازار دوستان من، همکاران من در مرکز مبادله خیلی تلاش کردیم به دستور آقای رییس کل که برویم نیاز‌های واقعی ارزی کشور را در بیاوریم.

سوال: الان مثلا مسافرتی هیچ مشکلی ندارد برای فرودگاه و گیت و...
توکلی: الحمدالله نه، اتفاقا ما روز پنج شنبه هم بانک ملی پشت گیت ارز فروخت و امروز هم به من اعلام کردند که تعداد قابل توجه حدود ۳۵ تا ۴۰ تا تقریبا ارز مسافری فروختند، من سرفصل‌ها را خدمت شما عرض کنم و بعد بپردازیم به بحث ارز مسافری و این که مکانیسم و مسیرش به چه شکلی است این ابلاغیه و این درخواست را اقای رئیس کل بانک مرکزی به تمام دستگاه‌ها صادر کردند، یک مقرره‌ای را هم اتفاقا از دفتر معاون اول به تمام دستگاه‌ها ابلاغ شد مبنی بر این که ما شصت و خورده‌ای سرفصل را احصا کردیم اگر دستگاهی متوجه می‌شود که یک ذینفعی دارد که یک نیاز ارزی واقعی وجود دارد و ما در این لیست شصت و خورده‌ای سرفصل ندیدیم.

سوال: مثلا به جز وزارت بهداشت و وزارت علوم ...
توکلی: تمام این وزارتخانه‌ها تقریبا در این شصت و خورده‌ای صفحه است درگیرند و ذینفعانشان را ما دیدیم، اما به طور مشخص مثلا فرض کنید خود وزارت علوم که بالغ بر هفت هشت سرفصل مربوط به حوزه وزارت علوم هست یک بررسی انجام می‌دهد می‌بیند که یک موضوعی وجود دارد که ذینفعی از یا دانشجویان یا اعضای هیئت علمی هستند، یک سرفصلی یک بخشی هست که یک نیاز واقعی است که در این شصت و خورده‌ای وجود ندارد یک مکاتبه‌ای با بانک مرکزی انجام می‌دهند بلافاصله موضوع در کمیسیون ارز بانک مرکزی مطرح یم شود و این سرفصل به سرفصل‌های مجاز اضافه می‌شود. این یک بخش بود که دستگاه‌ها به ما کمک می‌کنند امروز هم من این درخواست را از مردم داشتم گفتم امور مشتریان بانک مرکزی هم پاسخگوی نیاز‌های مردم هستند.

سوال: شماره شما چیست؟
توکلی: ۲۷۰۶ اگر از تهران تماس می‌گیرند، و اگر از شهرستان تماس می‌گیرند با ۰۲۱ و با پیش شماره تهران تماس بگیرند اگر مردم خودشان به صورت عمومی تماس بگیرند بفرمایند که اقا من این نیاز ارزی را دارم و در سرفصل‌ها که ما منتشرش کردیم نیست، آنجا هم سی آر ام لیستی را دارد آماده می‌کند که به کمیسیون ارز ارجاعش بدهد.

سوال: به مردم با کارت ملی هم ارز تعلق می‌گرفت و این اتفاق دیگر نمی‌افتد، اما به نظر می‌رسد که مجددا ارائه ارز با کارت ملی آغاز شده و این اتفاق دارد صورت می‌گیرد درست است؟
توکلی: بله، از ابتدا به ساکن، ما در کد ۵۶ بانک مرکزی خودش ارز می‌فروخت، یعنی در گذشته این طور بود که بازارگردانی می‌کرد و بعضا نیاز ارزی صراف‌ها را بازارگردان تامین می‌کرد به طور مستقیم، کد ۵۶ بسته نشد و فقط این عنوان شد که صراف‌ها می‌توانند خودشان خرید و فروش ارز را انجام بدهند در همان.

یعنی از مردم کسی که ارز مازاد دارد خرید بکنند و به کسی که احساس می‌کند نیاز ارزی دارد که در آن سرفصل‌ها پوشش داده نشده یا در آن سقف نیاز بیشتری دارد مثلا یک دانشجویی است بیش از آن چیزی که در سقف مشخص شده نیازی را دارد می‌تواند در آن سرفصل به صراف مراجعه کند و ارزش را بگیرد.

سوال: چقدر است الان با این تغییراتی که فرمودید؟
توکلی: الان مجددا به صراف‌ها اعلام شد که، صراف‌ها یک کم وقتی که بازارگردان به نوعی حضور خودش را یک کم کمرنگ‌تر کرد در آن سرفصل، صراف‌ها بعضا این احساس را کردند که شاید حتما ممنوعیتی ایجاد شده که امروز اطلاعیه هم صادر شد به صراف‌ها که شما به قوت قبل می‌توانید به کار خودتان ادامه بدهید.

سوال: چند هزار دلار یا یورو؟
توکلی: ۵ هزار همان سرفصل ۵۶ بوده است.

سوال:، ولی دیگر بانک مرکزی فروشنده نیست خود صراف‌ها این کار را انجام میدهند.
توکلی: بله به صورت پررنگ مثل گذشته که بوده خود صراف تامین ارز می‌کند از مازاد ارز مردم را می‌خرد و همان کار ویژه خودش یعنی به نوعی صراف دارد انجام می‌دهد.

سوال: یعنی سقف دارد و سقفش هم همان ۵ هزار دلار است؟
توکلی: بله

سوال: با همه این نکاتی که فرمودید که الان مرکز مبادله ارز و طلا کار خودش را انجام می‌دهد، همه نیاز‌های خدماتی را داریم پوشش می‌دهیم ارز با کارت ملی هم داریم می‌دهیم فکر می‌کنید که آن زمانی که می‌شود انتظار داشت و بشود به یک ثباتی رسید در خصوص نرخ ارز، چقدر از ما فاصله دارد؟
توکلی: دوستان و میهمانان برنامه به آن اشاره کردند یعنی این پیش بینی کردن یک شاید کار کارشناسی نباشد و زمان اعلام کردن. اما آن چیزی که اذعان همه کارشناسان است یعنی چه آن‌هایی که بعضا بهرحال محیط دانشگاه یک محیط تضارب آرا است، تقریبا می‌توان گفت که یک تفوقی بین تمام آرای کارشناسان اقتصادی برقرار است این است که نرخی که الان دارد تعیین می‌شود در بازار یک نرخی است که بر مبنای هیجانات دارد تعیین می‌شود.

یعنی این را تقریبا می‌توانیم بگوییم که همه به آن اذعان دارند یعنی این رشد فزاینده‌ای که هر روز بعضا در آن بخش کلیپی هم که شما پخش کردید که مثلا بنده خدا داشت اشاره می‌کرد که تا یک ساعت آینده عدد مشخص نیست، پر واضح است که یک بخش قابل توجهی از آن بخش هیجانی است و لذا این مسئله نمی‌توانیم برایش تایم بگذاریم که بگوییم این هیجان چه زمانی تخلیه می‌شود و چه زمانی خالی می‌شود.

اما همه اشاره دارند و همه به آن اذعان دارند که فضای هیجانی یک فضایی برای سرمایه گذاری و ریسک زیادی را دارد که بخواهیم در این فضا شروع کنیم و سرمایه گذاری کنیم، لذا کسی که سرمایه‌ای را دارد بخواهد وارد این فضا بشود یک ریسک بسیار زیادی را برای خودش برداشته و این ریسک را پذیرفته و وارد این سرمایه گذاری شده است و لذا اگر بخواهیم یک دقیقی را مشخص کنیم برای آن، شاید شدنی نیست و اصلا غیر کارشناسی است.

سوال: به جز این که همه این سرفصل‌هایی که به آن اشاره کردید دارد انجام می‌شود بانک مرکزی در حوزه بازارسازی کار‌های دیگری هم دارد انجام می‌دهد فارغ از این اتفاقاتی که امروز شاهدش هستیم و شما به آن اشاره کردید که بتواند این هیجانات را کنترل کند و ثبات را به بازار برگرداند یا خیر؟
توکلی: این موضوع، موضوع کارویژه تخصص من نیست و من در این فضا مسئولیت بازار ارز خدماتی را دارم و تالار ارز خدماتی را دارم، همکاران دیگر بانک می‌بایست در این موضوع نظر بدهند، ولی آن چیزی که پرواضح است کارویژه بانک مرکزی و این که تولیت مدیریت بازار ارز بعهده بانک مرکزی است قاعدتا حتما حتما چیزی واقعیت است که بایستی حضور داشته باشد و این که حالا به طور مشخص در چه فضایی و چگونه دارد حضور پیدا می‌کند واقعیت است که بخش‌های دیگر همکاران بانک مرکزی باید در این خصوص صحبت کنند.

سوال: فکر می‌کنید همین مرکز مبادله ارز و طلا چقدر می‌تواند کمک کننده باشد بهرحال یک نهاد جدید ارزی تشکیل شده در کشور، سابقه نداشته این شکلی فعالیت کند، چقدر این می‌تواند کمک کند به این که مدیریت شود.
توکلی: ما تقریبا آن ارزیابی‌هایی که عرض کردم در چند ماه گذشته انجام دادیم ما یک بخش قابل توجهی از تقاضای بازار غیر رسمی، یک بخش قابل توجهی از آن مربوط به ارز‌هایی بود که تقاضا‌هایی بود که ما در لیست سرفصل‌ها و اصلا قانونی بود و ما این‌ها را می‌دیدیم بعنوان مثال همین ارز دانشجویی و بعضا ارز درمانی یا مسیر دریافت ارز بسیار مطول بود یا این که بعضا حتی دیده نمی‌شد یعنی این سرفصل را نمی‌توانستیم و آنجا ندیده بودیم.

همین پاسخ به نیاز‌های واقعی که کف بازار قبلا بودند، خودش یک عاملی می‌تواند باشد که تقاضا را در بازار غیررسمی کاهش بدهد که عرض کردم با توجه به رویکرد پوشش حداکثری نیاز‌هایی که حداقل به عهده مرکز مبادله گذاشته شده و کارشناسان ما و همکاران من در مرکز مبادله این مسیر را پویا دارند می‌بینند و همچنان در حال افزایش هستیم، همین امروز به طور مشخص یک مراجعه‌ای داشتیم به مرکز مبادله که تماس حاصل شده بود، در لیستی بود که اقای دکتر هامونی دستور دادند در مکاتبه‌ای که با رئیس کل دارید این هم اضافه بشود که بتوانیم انشاالله پوشش حداکثری را ...

سوال: چه بود؟
توکلی: یک موضوعی بود در حوزه بحث حمل و نقل بود و هزینه‌های حمل کالا بود که ما در سرفصل‌ها نیاورده بودیم.

سوال: آقای بیات بفرمایید که بانک مرکزی بجز این مواردی که در برنامه راجع به آن صحبت کردیم، چه اقداماتی را انجام می‌دهد برای این که بازارسازی کند و قیمت‌ها را متعادل کند؟
بیات: بانک مرکزی هم در حوزه بازار حواله یعنی قسمت حواله مرکز مبادلات حضور جدی دارد و در صورت لزوم کم وکسری اگر باشد را سعی می‌کند فراهم کند، در بازار اسکناس حضوردارد و به صرافی‌ها کمک می‌کند و بازار را مدیریت می‌کند، این‌ها در حوزه ارز است.

سوال: مصداقی و دقیق‌تر بگویید که ورود و مداخله اش چگونه خواهد بود و به چه میزان؟
بیات: بانک مرکزی در حوزه حواله در زمان‌هایی که بازار با کمبود عرضه مواجه می‌شود ارزی مثل درهم یا یوآن اگر در بازار کم وکسری وجود داشته باشد بانک مرکزی تامین می‌کند، از طرف دیگر با صادر کننده‌ها صحبت می‌کند تا رفع تعهد صادراتی شان را حداکثر بکنند که عرضه ارز در بازار حداکثر بشود و این چه در بازار حواله و چه در بازار اسکناس بانک مرکزی حضور موثر دارد و در حوزه حکمرانی ریالی و ارزی هم بانک مرکزی دارد جدی کار می کند.