بازسازی مغز قدیمی‌ترین دایناسور‌های ماهی‌خوار

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، تیغ‌سور‌ها که در شمال آفریقای کنونی در مراحل سنومانین تا اوایل تورونین در دوره کرتاسه پسین، یعنی حدود ۹۹ تا ۹۳.۵ میلیون سال پیش زندگی می‌کردند، گروهی غیرعادی از دایناسور‌های ددپا هستند که مجهز به آرواره‌های بلند و تمساح‌مانند و دندان‌های مخروطی هستند.

تیغ‌سور یا اِسپینوسورس (Spinosaurus) یک سرده از دایناسور‌های ددپای گوشت‌خوار و عظیم الجثه‌ترین گوشتخواری که بر روی زمین پا گذاشته متعلق به خانواده تیغه‌پشتان است. تیغ‌سور در ردیف بزرگترین دایناسور‌های گوشتخوار تاریخ است. این دایناسور حتی از جیگانوتوسور و تیرانوسور نیز بزرگ‌تر بوده و طول آن به حدود ۱۷ تا ۱۹ متر و وزن آن نیز ۱۳ تا ۱۸ تن بوده است.

تیغ‌سور ماهی‌خوار بوده و این موضوع را می‌توان از پوزه بلند و تمساح‌مانند و نیز دندان‌های مخروطی آن دریافت. این دایناسور در زیستگاه خود با دایناسور گوشت‌خوار بزرگ دیگری به نام کارکارودونتوسور هم‌زیستی داشته است. البته این موضوع کمی عجیب است، زیرا در یک جامعه زیستی معمولاً تنها یک شکارچی رأس هرم غذایی وجود دارد، در حالی که این دو دایناسور گوشت‌خوار بزرگ در یک زمان و در یک مکان می‌زیسته‌اند.

این موضوع اینطور توجیه می‌شود که شکار‌های تیغ‌سور با شکار‌های کارکارودونتوسور کاملاً متفاوت بوده و اسپینوسور بیشتر از ماهی‌ها و پتروسور‌ها تغذیه می‌کرده است. البته این به این معنی نیست که نمی‌توانسته روی زمین شکار کند، بلکه در زمان خشکسالی از خزنده‌پایان بزرگ هم تغذیه می‌کرده است.

تیغ‌سور در دو گونه مصری و مراکشی میزیسته است. گونه مصری روی دو پا راه می‌رفته و گونه مراکشی چهار دست و پا راه می‌رفته است.

اکنون پژوهشگران دانشگاه ساوتهمپتون و اُهایو، مغز و گوش داخلی دو تیغ‌سور بریتانیایی را بازسازی کرده‌اند تا نحوه تعامل آن‌ها با محیط اطرافشان را درک کنند.

آن‌ها فسیل‌های باریونیکس را از منطقه ساری (Surrey) و سراتوسوچوپس را از جزیره وایت (Isle of Wight) اسکن کردند. به گفته پژوهشگران دانشگاه ساوتهمپتون، این دو نمونه، قدیمی‌ترین تیغ‌سور‌هایی هستند که مواد کاسه مغز برای آن‌ها شناخته شده‌اند.

این جانوران عظیم الجثه در حدود ۱۲۵ میلیون سال پیش در زمین می‌زیسته‌اند. جمجمه و کاسه مغز هر دو نمونه در وضعیت خوبی قرار دارد و دانشمندان از بازسازی دیجیتالی برای بازسازی بافت‌های نرم داخلی آن که مدت‌ها پیش از بین رفته بودند، استفاده کردند.

به گفته متخصصان، پیاز‌هایی بویایی که بو‌ها را پردازش می‌کنند، به خوبی تکامل نیافته‌اند و احتمالاً گوش این موجود روی صدا‌های با فرکانس پایین تنظیم شده است. نواحی مغز که مسئول حفظ تعادل و نگاه ثابت به طعمه هستند، ممکن است نسبت به تیغ‌سور‌های تخصصی‌تر نسل‌های بعدی کمتر توسعه یافته باشند.

کریس بارکر دانشجوی دکترا در دانشگاه ساوتهمپتون که این مطالعه را رهبری کرده است، می‌گوید: با وجود اکولوژی غیرعادی آنها، به نظر می‌رسد که مغز و حواس این تیغ‌سور اولیه بسیاری از جنبه‌های مشترک با سایر ددپایان دارای جثه بزرگ را حفظ کرده است. ضمن اینکه هیچ مدرکی وجود ندارد که سبک زندگی نیمه آبی آن‌ها در نحوه سازماندهی مغز آن‌ها منعکس شده باشد.

نیاز به تکامل

یکی از تفسیر‌های این داده‌ها این است که اجداد تیغ‌سور قبلاً دارای مغز و سازگاری‌های حسی مناسب برای صید گاه به گاه ماهی بوده‌اند و تیغ‌سور فقط نیاز به تکامل پوزه و دندان‌های غیر معمول داشته تا به عنوان یک موجود نیمه آبزی تخصصی شود.

دکتر دارن نیش از اعضای گروه پژوهش این مطالعه گفت: از آنجایی که جمجمه همه تیغ‌سور‌ها برای صید ماهی بسیار تخصصی شده است، دیدن چنین مغز‌های «غیر تخصصی» شگفت آور است. اما نتایج هنوز قابل توجه است. دریافت اطلاعات بسیار در مورد توانایی‌های حسی - شنوایی، بویایی، تعادل و ... - از دایناسور‌های بریتانیایی هیجان انگیز است.

وی افزود: ما با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، اساساً تمام اطلاعات مربوط به مغز این موجودات را که می‌توانستیم، از این فسیل‌ها به دست آوردیم.

به نقل از وبگاه اینترستینگ اینجینیرینگ، این مطالعه در مجله Anatomy منتشر شده است.