پخش زنده
امروز: -
معاونت اول قضائی دستگاه قضا با اشاره به اینکه از سال ۹۷ عفو معیاری نداشتیم گفت : این عفوشامل محکومان و متهمان حوادث اخیر است .
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، صادق رحیمی، معاونت اول قضائی دستگاه قضا در برنامه صبح بخیر ایران شبکه یک سیما درباره عفو موردی و عفو معیاری گفتگو کرد .
سؤال: چون دو نوع عفو عنوان شد که عفو موردی داشتید و عفو معیاری، منتها عفو معیاری که خیلی درباره اش صحبت شده است از دیروز تا امروز، اینکه ما از سال ۹۷ تا الان عفو معیاری نداشته ایم و امسال مجدد به موضوع عفو معیاری پرداخته شده است، چرا امسال به این موضوع توجه شده است و تفاوت آن با عفو موردی چه است؟
رحیمی: من قبل از اینکه به این سؤال حضرتعالی پاسخ دهم، مناسب میدانم به یکی دو فراز از فرمایشات مقام معظم رهبری که درخصوص همین حوادث اخیر داشتند اشاره کنم. مقام معظم رهبری در یک جا میفرمایند که ظاهر قضیه این است که مثلاً یک مشت جوان یا نوجوان در میدان هستند، خب این جوان و نوجوان بچههای خود ما هستند ما با اینها بحثی نداریم اینها هیجان است احساسات است بحث سر آنهایی است که دارند میگردانند قضایا را آنها کسانی هستند که با نقشه وارد میدان شدند. در یک فراز دیگر حضرت آقا میفرمایند که مهمترین شیوه دشمن جلب و دروغ پردازی است. دشمن به دنبال تسلط بر مغزها است. تنها راه مقابله با تبلیغ و وسوسه دشمن، جهاد تبیین است. خود مقام معظم رهبری در این حوادث اخیر در مناسبهای مختلف فرمایشاتی داشتند که برای همه مسئولین و دستگاههای قضا بسیار راهگشا و نقشه راه بود. مکرر فرمودند ما در این جریان باید تفکیک قائل شویم بین کسانی که از عوامل اصلی این حوادث بودند و جوانانی که بر اثر القائات دشمن فریب و گول خورده اند با نظام عناد ندارند و دشمن تلقی نمیشوند دستگاه قضا هم باید بین این دو دسته فرق قائل شود. ریاست محترم قوه قضائیه هم بعنوان یک حقوقدان باتجربه و یک قاضی دلسوز و حکیم که همواره نسبت به مسائل کلان کشور و قوه قضائیه نگاه کارشناسانه و هوشمندانه دارند، به کرات در جلسات متعدد به تأسی از مقام معظم رهبری، ایشان هم فرمودند باید بین عوامل اصلی این جریان و کسانی که دشمنی با نظام ندارند، عناد ندارند، اینها تحت تأثیر القائات دشمن قرار گرفته اند. فریب خورده اند و الان هم پشیمان هستند. ما باید بین اینها فرق قائل شویم. عرض کنم، پس از اینکه اینها دستگیر شدند و دستگاه قضایی کار تعقیب را شروع کرد، تقریباً باید عرض کنم که قالب دستگیرشدگان از این صنف دوم بودند. ما در این جریان افرادی را که از عوامل اصلی باشند یعنی بعنوان کسانی باشند که با نظام مشکل داشته باشند عناد داشته باشند دشمن تلقی شوند ما خیلی کم داشته ایم معترض بودند. غالب اینها پس از دستگیری متوجه اشتباه شان شدند. شما دیشب یک قسمتی از اظهارات اینها را در سیمای جمهوری اسلامی پخش شد. غالب اینها کسانی بودند که متوجه اشتباه شدند. اظهار داشتند ما فریب خورده ایم. ما با پاره کردن قرآن، با آتش زدن مسجد موافق نیستیم. اینها بعضی کسانی هستند که از خانوادههای مذهبی هستند. تحت یک شرایطی قرار گرفتند به هر حال مرتکب جرم شده اند نه اینکه مرتکب هیچ چیز نشده اند. اگر هیچ چیز بود که دستگاه قضائی اینها را دستگیر نمیکرد، مرتکب جرم شده اند، ولی مرتکب جنایت به آن معنا نشده اند. اینها بعد از دستگیری واقعاً برایشان قضایا روشن شد که دشمن با چه هدفی اینها را تحریک کرده است. اینها اظهار ندامت کردند اظهار پشیمانی کرده اند و به کرات هم گفته اند که ما از مسئولین قوه قضائیه میخواهیم که به ما لطف و کمک کند ما مشمول عفو قرار بگیریم که واقعاً اشتباه کرده ایم. من حدود فکر میکنم ۲۰ روز یا ۲۵ روز قبل بود بعنوان معاون قضائی رئیس قوه که متولی عفو و بخشودگی کشور را هم برعهده دارم، خدمت ریاست محترم قوه رسیدم برای بحث عفو ۲۲ بهمن، که همانطور که شما فرمودید ما از سال ۹۷ عفو معیاری دیگر نداشتیم. حالا فرق آنها را عرض میکنم، ما عفوهایی که از سال ۹۷ تا الان داشته ایم همه عفوهای موردی بوده اند. خدمت ایشان رسیدم و میخواستم راجب به موضوع عفو ۲۲ بهمن با ایشان صحبت کنم به هر حال کمیسیون عفو به هر نتیجهای که برسد نتیجه را خدمت ریاست محترم قوه اعلام میدارد ایشان اگر نظر موافق داشته باشد ایشان هم به مقام معظم رهبری منعکس میکند و در نهایت تصمیم نهایی براساس قانون اساسی، من خدمت ایشان رسیدم یک چیزی در ذهن بنده بود. یک نامهای هم نوشته بودم در جیب ام بود. عرض کردم که حاج آقا به نظر من در شرایط فعلی که الحمدلله اقتدار نظام به منصه ظهور رسید. کید دشمنان خلاصه به خودشان برگشت و یک شرایط نسبی آرامی در کشور حاکم شد. ما مناسب است که همانطوری که خود حضرتعالی فرمودید همانطوری که مقام معظم رهبری به کرات فرمودند که باید تفکیک قائل شویم بین کسانی که جوانهایی که گول خورده اند و فریب خورده اند و الان نادم هستند با کسانی که مزدور هستند باید بین اینها فرق قائل شویم، الان وقت مناسبی است که راجب به اینها یک عفو معیاری داشته باشیم و پیشنهادی از طرف شما داده شود و اگر مقام معظم رهبری صلاح بدانند بخشی از اینها مشمول عفو قرار بگیرند. بعد از اینکه بنده طرح موضوع کردم احساس کردم که ریاست محترم قوه این برای ایشان یک دغدغه است. ایشان همانطوری که درخصوص مسائل قضائی جایی که لازم باشد با صلابت و اقتدار تمام نظر دارند، ولی در جایی هم که لازم باشد رفعت اسلامی اقتضاء کند یک روحیه پدرانهای دارند و بسیار دلسوز هستند. بنده وقتی طرح مسئله کردم دیدم ایشان چند قدم از بنده جلوتر فکر میکنند. ایشان فرمودند فلانی من در ذهنم است و دنبال یک فرصتی هستم که این بحث را مطرح کنم و اینهایی که واقعاً گول خورده اند و از عوامل اصلی نیستند به اینها کمک شود این به نفع نظام است و به نفع خودشان.
سؤال: پس تا آنجا این موضوع معیاری به نتیجه رسید.
رحیمی : فرمودند فلانی شما محکومان را پیشنهاد دادید در این نامه، من نظرم این است که متهمان را یعنی کسانی که در دستگاه قضائی برای آنها پرونده تشکیل شد و هنوز حکم صادر نشده است و تحت تعقیب هستند. ایشان فرمودند من نظرم این است که این قشر هم اگر مشکل خاصی ندارند و استحقاق کمک دارند به ایشان کمک شود. در نهایت ایشان مشورتهایی را با بعضی از مقامات امنیتی و مقامات قضائی داشتند و به نظرم میرسد من آنطور که از فرمایشات ایشان و جلساتی که خدمت ایشان بودیم استفاده کردم به نظر میرسد که یک اذن شفاهی هم از مقام معظم رهبری گرفتند. بعد چندین جلسه کارشناسی در حضور ایشان داشتیم تا در نهایت منجر شد به این درخواست مورخ ۱۴۰۱/۱۱/۴ که ایشان نامهای را خدمت مقام معظم رهبری ارسال فرمودند و مقام معظم رهبری هم که همواره مش کریمانه و روحیه پدرانه دارند و نسبت به جوانان بسیار رئوف و دلسوز و مهربان است، ایشان هم محبت کردند و با این عفو موافقت کردند. درخصوص عفو معیاری و عفو موردی که فرمودید فرق شان چیست، عفوهای موردی یعنی افراد خاص، اشخاص خاص، تک تک برای آنان پرونده تشکیل میشود پرونده در کمیسیون قضائی قوه بررسی میشود، نتیجه به ریاست محترم قوه اعلام میشود یعنی اسامی اعلام میشود و ریاست محترم قوه هم یک جرح و تعدیلی دارد اینطور نیست که هرچه کمیسیون موافقت کند، ایشان عیناً به مقام رهبری منعکس میکند، نه، ایشان همانطوری که عرض کردم بعنوان یک قاضی کارکشته و یک مسئولی که بسیار نگاه کارشناسانه دارد، این موارد را میبیند بعد خدمت مقام معظم رهبری اسامی را اعلام میدارد. در عفو موردی افرادی که مشمول عفو قرار میگیرند محدود هستند. نهایتاً مثلاً ۲ یا ۳ هزارتا یا یک مقداری کمتر یا بیشتر، ولی در بحث عفو معیاری اصلاً بحث روی افراد و اشخاص نداریم، یک معیارهایی را ریاست محترم قوه با جلب نظر کارشناسان و با رعایت مصالح نظام یک معیارهایی را خدمت مقام معظم رهبری اعلام میدارند که حضرت آقا اگر قبول فرمودند براساس آن معیارها که به محاکم قضائی و دادگاه دادگستریها و سازمان قضائی نیروهای مسلح به اینها اعلام میشود و اینها پروندههای افراد را در یک فرجه زمانی مشخص با این معیارها تطبیق میدهند و اسامی کسانی که مشمول این عفو قرار میگیرند .
ریاست محترم قوه فرمودند که درخصوص حوادث اخیر که عدهای از جوانها برای آنان مشکلات قضائی درست شده است، اینها ولو متهم هستند هنوز جرم شان شاید ثابت نشده باشد شاید در دادسرا هم منجر به کیفرخواست نشده باشد یا دادسرا کیفرخواست صادر کرده است و با قرار تأمین آزاد و بیرون هستند اینها باید منتظر میبودند که دادگاه اینها را احضار کند و مسیر قضائی شان به طور کامل طی شود. این عفو معیاری شامل دو بخش است، بخش اول شامل محکومان و متهمان حوادث اخیر است یعنی درخصوص حوادث اخیر کسانی که این شرایطی را که اینجا بیان شد این شرایط را داشته باشند که غالباً این شرایط را دارند یعنی مشمول عفو قرار میگیرند. کسانی که شامل این شرایط را داشته باشند اینها مشمول عفو قرار میگیرند. ما در قسمت اول فرق آن این است که در قسمت اول شامل متهمان هم میشود در قسمت اول ما تخفیف مجازات نداریم یعنی کسانی که مجازات شان تخفیف بگیرد، نه کلاً پرونده تمام میشود.
سؤال: پرونده مختومه میشود؟
رحیمی : یعنی عفو تمام. چه حکم صادر شده باشد چه حکم صادر نشده باشد با این عفو مقام معظم رهبری پرونده آنها مختومه میشود. در قسمت دوم راجب به محکومان و راجب به محکومان محاکم عمومی انقلاب و سازمان قضائی نیروهای مسلح است که این بخش دوم هم شامل دو بخش است یکی کسانی که محکوم به مجازات حبس شده اند والان بخاطر حبس در زندان به سر میبرند؛ و یکی هم کسانی که صرفاً بخاطر جزای نقدی در زندان هستند یا محکوم به جزای نقدی سِر شده اند یا مجازات شان هم حبس بود و هم جزای نقدی که الان مجازات حبس شان تمام شد بخاطر جزای نقدی الان در زندان به سر میبرند و قادر به پرداخت جزای نقدی نیستند.
سؤال: یک استثناء دارد که شاکی خصوصی نداشته باشند.
رحیمی : : ما در همه قسمتها حتی در قسمت اول که عرض کردم یک شرایطی دارد یکی از شرایط آن این است که شاکی خصوصی نداشته باشد یا اگر داشته رضایت داده باشد یا بعضی از موارد ما داریم شاید شاکی خصوصی رضایت هم نداده باشد، ولی ضرر و زیان آن تأمین شده باشد اگر ضرر و زیان آن هم تأمین شده باشد در بعضی از موارد مشمول عفو قرار میگیرد.
سؤال: این روند بررسی و تطبیق، از چه زمانی شروع میشود و چقدر زمانبر است و افرد چه زمانی آزاد میشوند و عددی را میشود گفت از افرادی که آزاد میشوند. بعضیها گمانه زنی کرده اند چند هزار نفر قرار است آزاد شوند. عددی را الان میشود اعلام کرد و یا باید صبر کرد این بررسی و تطبیق اتفاق بیفتد و بعداً اعلام کنیم.
رحیمی : ما بعد از اینکه دیروز مطلع شده ایم که مقام معظم رهبری با این پیشنهاد ریاست محترم قوه موافقت کرده اند، از حوزه ریاست به ما اعلام شد که این موافقت به شما ابلاغ خواهد شد. ما همان دیروز بعدازظهر با مشورتی که با ریاست محترم قوه داشتم، ما یک نامهای را تنظیم کردیم به رؤسای دادگستریهای سراسر کشور، سازمان قضائی نیروهای مسلح و سازمان زندانهای کل کشور، ما در این نامه که تنظیم کردیم به آنها پیشنهاد دادیم یعنی اعلام کردیم که از همین امروز باید یک کارگروهی را تشکیل بدهند این کارگروه تقریباً معاون قضائی رئیس کل است معاون دادستان مرکز استان در اجرای احکام، و مدیر زندان، در استان مدیرکل و در شهرستانها هم همینطور، معاون دادگستری، معاون دادستان و رئیس زندان. اینها موظف هستند از همین امروز این معیارهایی که اعلام شد، با این پروندههایی که دراختیار دارند چه محکوم و چه متهم در قسمت اول اینها را باید تطبیق دهند و هر روز تا پایان وقت اداری اعلام کرده ایم موظف هستند که اسامی اینها را به تفکیک که چه تعداد شامل بخش اول میشود و چه تعداد شامل بخش دوم میشود. بخش دوم چه تعدادی آزاد میشود و تمام میشود سایر محکومان و چه تعدادی مجازات آنها تخفیف مییابد. از امروز تا پایان وقت اداری هر روز افراد را باید اعلام کنند و در نهایت اعلام کردیم ظرف ۱۵ روز مکلف هستند که نتیجه نهایی را به ما اعلام کنند. ما احتمالاً بتوانیم تا پایان بهمن امسال یک مصاحبه دیگری داشته باشیم به طور رسمی اعلام کنیم که این عفو شامل چه تعدادی از محکومان شده است.
سؤال: این هیئتی که اشاره کردید تشخیص دهند به منزله آزادی فرد خواهد بود.
رحیمی : تشخیص همان مواردی است که، اینها فقط کارشان تطبیق است. یعنی تطبیق مصادیق با این معیارها، ما یک جلسهای هم احتمالاً از کنفرانس با استانها خواهیم داشت مواردی که شبهه باشد و برای آنها سؤال برانگیز باشد اینها را مطرح میکنند و ما هم پاسخ میدهیم.
سؤال: دیگر نیازی به تأیید رئیس دستگاه قضا نخواهد داشت؟
رحیمی : تمام شد فقط تطبیق است.
سؤال: خود دستگاه قضا روزانه قرار است اعلام اسامی داشته باشد یا اینکه یکجا در پایان؟
رحیمی : نه ما یکجا در پایان اعلام میکنیم، ولی پیش بینی ما این است که به هر حال طبق سنوات قبل هم که عفوهای معیاری داشته ایم جمعیت زیادی مشمول عفو
سؤال: پیش بینی عددی دارید؟
رحیمی : فعلاً نمیتوانم عدد ذکر کنم عدد را اجازه دهید بعد از پایان کار.
سؤال: در مورد خود مصادیق هم بفرمایید هم بخش اول و هم بخش دوم، بخش اول شامل چه کسانی میشود؟
رحیمی : بخش اول اصل بر این است که شامل حال همه افراد بشود. مگر کسانی که فرضاً عمل ارتکابی آنها تطبیق کند با جرم محاربه، افساد فی الارض، بقع، یا کسانی که با گروههای معاند با شبکههای خارجی ارتباط داشته باشند. یا مرتکب قتل یا جرح شده باشند یا کسانی که دارای شاکی خصوصی داشته باشند. به هر حال کسانی که این شرایط را داشته باشند بخش اول شامل حال همه میشود. یعنی احتمالاً همینهایی که عرض کردم؛ عدم ارتکاب جاسوسی به نفع اجانب، عدم ارتباط مستقیم با عوامل و سرویسهای اطلاعاتی خارجی، عدم ارتکاب قتل و جرح عمدی، عدم ارتکاب تخریب و احراق عمده، این عمده مهم است، حالا یک کسی در یک گوشهای رفته است کاری انجام داده است و بعد هم آمده خسارت را جبران کرده است. من در یکی از شهرستانها که هفته قبل که مأموریت رفته بودم، با یک موردی برخورد کردم، دو جوان آمدند یک گوشهای را یک خرابکاری انجام دادند. پدران شان داوطلبانه اولاً بسیار ناراحت شدند و آمدند آن خسارت را ترمیم کردند و آنجا را که یک مسجد بود بازسازی کردند و از حالت قبلی هم خیلی بهتر درآوردند. اینجا هم اگر تخریب یا احراق عمده تأسیسات دولتی نظامی و عمومی اگر اینها نباشد بخش اول شامل همه میشود. بخش دوم هم عرض کردم که یک عدهای با این عفو آزاد میشوند. من بعنوان مثال عرض کنم، مثلاً حبس تا یکسال، کسانی که مجازات شان حبس تا یکسال است در صورتی که یکماه از حبس را تحمل کرده باشند مابقی مشمول عفو قرار میگیرد. یا جرائم غیرعمدی، کسانی که بخاطر جرائم غیرعمدی در زندان به سر میبرند، مثلاً مثل تصادفات منجر به فوت یا این حوادث ناشی از مسائل کار و اینها اگر بخاطر این در زندان به سر میبرند با این عفو با آن شرایطی که شاکی خصوصی و اینها نداشته باشند آزاد میشوند.
سؤال: یعنی اگر جزای نقدی صرفاً باشد؟
رحیمی : حبس است. یا در این عفو یک نگاه ویژه به زنان و کسانی که از کهولت سنی برخوردار هستند مردهای بالای ۷۰ سال و زنان بالای ۶۰ سال یک نگاه ویژه به آنها شد. مثلاً زنانی که سرپرست یا حضانت فرزندان را برعهده دارند در صورتی که ۳ سال حبس را تحمل کرده باشند ما الان زنهایی داریم که شاید بالای ۲۰ سال هم محکوم به زندان شده اند بخاطر جرائم مواد مخدر، اینها اگر ۳ سال حبس را تحمل کرده باشند، اینها مشمول عفو قرار میگیرند. یا ما افرادی را در زندان داریم که دارای بیماری هستند، مثلاً بیماری صعب العلاج که همیشه اینها در مسیر بیمارستان هستند هم خودشان با مشکل مواجه هستند هم مسئولین زندانها اگر پزشکی قانونی تأیید کند بیماری اینها را هر مقداری که اینها در زندان ماندند بقیه شان مشمول عفو قرار میگیرد یا در قسمت جزای نقدی تا ۵۰ میلیون تومان جزای نقدی هر مقداری که پرداخت کردند یا هر مقداری که بخاطر آن در زندان به سر برده اند بقیه کلاً مشمول عفو قرار میگیرد و درخصوص بحث جزای نقدی هم عرض کردم که یک قسمت هایش هم تخفیف داده میشود یعنی مجازات کم میشود. مثلاً درخصوص حبس ما داریم که حبسهای بالای ۵ یا ۱۰ سال یا جزای نقدی هم همینطور اینها در مجازات شان تخفیف داده میشود.
سؤال: اشاره کردید به بحث محکومان مواد مخدر که بعضی هایشان چنین شرایطی را دارند یک سؤال پیش میآید که آیا قوه قضائیه این افراد را با این شرایط قرار است آزاد کند آیا قرار است نظارت کند بر رفتار آنها بعد از آزادی؟
رحیمی : سؤال خوبی فرمودید. من اولاً باید خدمت شما عرض کنم که این عفو یک حق نبود، یعنی عفو یک حق برای مجرم محکوم یا متهم نیست. یک عنایت از طرف نظام و یک محبت و لطف از طرف مقام معظم رهبری است که همواره ایشان نسبت به جوانها محبت دارند و با روحیه پدرانه برخورد میکنند و تأکید دارند به زندانیها و خانواده زندانی ها، تا جایی که امکان دارد کمک شود. ریاست محترم قوه به کرات در تمام جلسات میفرماید، تا جایی که امکان دارد غیر از این عفو از نهادهای ارفاقی مثل آزادی مشروط استفاده شود که اینها کمک شود آزاد شوند. نکتهای که میخواهم عرض کنم این است که شکر این نعمت به این است که خود این افراد در مرحله اول و خانوادههای آنها هم در مرحله دوم مراقبت کنند که این حوادث برای آنان پیش نیاید. طبیعی است اگر این جرم تکرار شود یعنی اینها بیرون بیایند و این جرم تکرار شود اینبار دیگر دایره عفو برای اینها خیلی ذیق و تنگ میشود و مجازات هم به لحاظ تکرار در جرم شدت مییابد. خود این افراد و خانواده آنها باید مراقب باشند دستگاه قضایی هم اگر مراقبت میکند..
سؤال: در بخش دوم که حالا بحث محکومان است سر جرائم مختلف.
رحیمی : فرقی ندارد بخش اول یا دوم همه آنها باید مراقبت خودشان کنند و خانواده هایشان کنند که دیگر این حوادث پیش نیاید عملاً نشان داد مخصوصاً در قسمت بخش اول من اعتقادم بر این است که خیلی کم پیش میآید که این مشکل برای آنها تکرار شود.
سؤال: من این مورد ۱۱ را داشتم بحث جزای نقدی را میدیدم با این دیوار تصویری مان فکر کنم عدد ۵۰۰ میلیون تومان درست باشد فکر کنم شما عدد ۵۰ میلیون تومان را گفتید در بحث جزای نقدی ..
رحیمی : نه نگاه کنید باقی مانده جزای نقدی سه بند دارد، باقی مانده محکومیت جزای نقدی تا ۵۰۰ میلیون ریال، یعنی میشود تا ۵۰ میلیون تومان باقی مانده هرچه باشد یعنی طرف یک روز هم در زندان باشد آزاد میشود. بند دوم باقی مانده محکومیت جزای نقدی از ۵۰۰ میلیون ریال تا ۵ میلیارد ریال در صورتی که تا تاریخ ۱۴۰۱/۱۱/۲۲ حداقل بخاطر جزای نقدی سه ماه تحمل حبس کرده باشد.
این عفو قطعاً دارای آثار مثبت و برکات فراوانی برای نظام خواهد بود و در عرصه بین المللی دشمنان نظام آنهایی که عناد دارند آنها را خلع سلاح خواهد کرد و امیدواریم که مردم و کسانی که این روزها با این مسائل و جریانها مشکلات ایجاد شده باشد اینها انشاالله قطعاً مسرور و خوشحال میشوند و انشاالله خانوادهها مراوادت کنند که این مسائل دیگر تکرار نشود از شما هم تشکر میکنم.
پایان