تالاب دیر نخیلو در جزر و مد جهانی شدن

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ تابستان‌ها جزایر «ام‌الگرم» و «نخیلو»، میزبان هلهله پرستوها، کاکلی‌ها و سلیم‌های تابستان‌گذرانی هستند که برای زادآوری به آنجا می‌آیند، شمال شهرستان دیر، اسفند تا خرداد ماه میزبان لاکپشت‌های پوزه‌عقابی است که در این منطقه، مجال آسایشی برای تخم‌گذاری و رهیدن از خطر انقراض می‌یابند و محدوده دریایی این تالاب، خانه دلفین‌های گوژپشتی است که نسل‌شان در خطر قرار گرفته است.

جزر و مد مداوم خلیج فارس در منطقه بردخون دیر، محمل رشد حدود ۳۰ هکتار جنگل‌ حرای شگفت‌انگیز شده که آخرین پراکنش جنگل‌های جزر و مدی طبیعی در استان بوشهر به شمار می‌رود و نقش پررنگی در پایداری اکوسیستم این منطقه دارد.

جزایر «نخیلوظ، «ام الگرم» و «مهتادون» به همراه ۳۰ هکتار جنگل‌های حرای طبیعی و محدودی دریایی آن را به نام تالاب "دیر نخیلو" می‌شناسیم؛ تالابی که ۲۱ هزار و ۳۰۴ هکتار مساحت دارد و تنوع بالای زیستی گیاهی و جانوری و میزبانی از گونه‌های آبزی و کنارآبزی در معرض خطر انقراض، جایگاه ویژه‌ای به آن بخشیده و حفاظت ریزبینانه از آن را ضروری ساخته است.

این اکوسیستم حساس که امروز مأمن زادآوری گونه‌های در معرض خطر انقراض، مانند لاکپشت‌های پوزه عقابی و دلفین‌های گوژپشت و چند صد پرنده‌ تابستان‌گذران شده است، با چند چالش بزرگ روبرو است که رئیس اداره محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر آنرا برشمرد.

آقای جمادی، گفت: از چالش‌هایی که این تالاب دارد، کمبود نیرو و تجهیزات محیط‌بانی است که برای گشت‌های منظم باید تقویت شود.

وی افزود: ورود عمومی به جزایر تالاب «دیر نخیلو» به دلیل موقعیت حساسی که در زادآوری و جوجه‌آوری پرندگان و لاکپشت‌های در معرض خطر انقراض دارد، ممنوع است اما گاهی صیادان بومی شب‌ها در این جزیره‌ها اقامت می‌کنند.

وی افزود: با توجه به اینکه در برخی زمان‌های شرایط نامساعد جوی و طوفانی شدن دریا صیادان را ناگزیر به اسکان در این جزایر می‌کند، آموزش آنها موثرترین راهکار است و برگزاری این دوره‌های اموزشی آغاز شده و ادامه دارد.

رئیس اداره محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر، خشکسالی را مهم‌ترین چالش طبیعی این محدوده تالابی عنوان می‌کند و گفت: در زمان حاضر این مسئله، تهدیدی جدی برای دیر نخیلو به حساب نمی‌آید چرا که این منطقه از نظر مواد غذایی چنان غنی است که می‌تواند نیاز گونه‌های آبزی و پرندگان خود را تأمین کند و به همین سبب است که این گونه‌ها اینجا را برای جوجه‌آوری خود بر می‌گزینند.

جمادی از خطر دیگری سخن گفت که بیخ گوش دیر نخیلو لانه کرده؛ به گفته وی، توسعه منطقه صنعتی پارس شمالی در این منطقه، بخش دریایی و خشکی تالاب دیر نخیلو را احاطه می‌کند، بنابراین برای اجرای طرح‌های صنعتی در آن باید با ریزبینی ویژه‌ای برنامه‌رزی و عمل شود.

دیر نخیلو با عنوان پارک ملی از سال ۸۶ در فهرست مناطق تحت حفاظت محیط زیست بوشهر به ثبت رسیده و اقدامات شایسته‌ای برای نگهداری از آن انجام شده، اما اهمیت اکولوژیکی این منطقه در کنار چالش‌های طبیعی و انسانی تهدیدکننده، این تالاب را نیازمند حفاظتی موثرتر کرده است.

روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر به نقل از مدیرکل این مجموعه از تلاش‌هایی خبر داده که برای ثبت بین‌المللی تالاب دیر نخیلو آغاز شده است.

فرهاد قلی‌نژاد گفت: تالاب دیر نخیلو یکی از تالاب‌های ارزشمند و زیستگاه جنگل‌های حرا و انواع پرندگان مانند پرستوهای دریایی، کاکلی کوچک، کاکلی بزرگ و پشت تیره، سلیم خرچنگ خوار، اگرت ساحلی و سلیم کوچک، محل زادآوری لاکپشت‌های دریایی در خطر انقراض و دلفین‌ گوژپشت است و نقش ویژه‌ای در زندگی ساکنان و جامعه محلی دارد.

به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر، به دلیل اهمیت این تالاب و در راستای حفاظت موثر، پیگیری لازم برای ثبت دیر نخیلو در کنوانسیون بین‌المللی تالاب‌ها (معاهده رامسر) آغاز شده تا نخستین محدوده تالابی بوشهر ثبت جهانی می‌شود.

تنوع بالای زیستی، اهمیت تالاب در اکوسیستم منطقه، مناظر و میزبانی از گونه‌های در معرض خطر انقراض، بخشی از شرط‌های پذیرش تالاب‌های سراسر جهان در پیمان رامسر است.

رئیس اداره محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست بوشهر گفت: دیر نخیلو، محل زیست ۲ گونه آبزی در معرض خطر انقراض و محل زیست و کلونی، جوجه‌آوری صدها هزار پرنده تابستان‌گذران است.

به گفته جمادی اکنون فرم اطلاعات تالاب دیر نخیلو از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر تکمیل شده که پس از نهایی شدن به دبیرخانه کنوانسیون رامسر ارسال می‌شود تا پس از بررسی در کمیته مربوط، مراتب ثبت آن ابلاغ و به عنوان تالاب بین‌المللی معرفی شود.

پیمان بین‌المللی رامسر قدیمی‌ترین معاهده بین المللی حفاظت از طبیعت جهان است که ۱۳ بهمن ۱۳۴۹ در رامسر امضا شده؛ آنطور که در اهداف این معاهده بین‌المللی به صراحت بیان شده، کشورهای عضو برای استفاده خردمندانه از تالاب‌های خود تشویق می‌شوند.

اکنون ۱۷۱ کشور عضو این پیمان بین‌المللی هستند و ایران سال ۵۲ به آن پیوست و در زمان حاضر ۲۵ محدوده تالابی کشور در ابن پیمان ثبت جهانی شده است.

به گفته رییس اداره حقوقی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر، این کنوانسیون از ابتدا تاکنون بر حفاظت از پرندگان مهاجر کنارآبزی تأکید داشته، چراکه این پرندگان در سراسر جهان کوچ می‌کنند و تالاب دیر نخیلو در میزبانی از پرندگان مهاجر تابستان‌گذران جایگاه ویژه‌ای دارد.

سیروس کرمی، گفت: پیمان بین‌المللی رامسر ۱۲ ماده قانونی دارد که تکالیف و اختیاراتی را برای کشورهایی که به آن می‌پیوندند تعریف کرده است؛ بر این اساس کشورهای عضو، باید نقاط تالاب خود و محدوده آن را مشخص کنند و برای استفاده درست از آن برنامه‌ریزی کنند؛ شکار در این مناطق ممنوع است و استفاده از آب در این محدوده‌ها مدیریت شده و بر تأمین حق‌آبه تالاب‌ها تأکید می‌شود تا از این زیستگاه‌ها حفاظت شود.

به گفته وی، از مهمترین نکات ثبت جهانی تالاب‌ها در قالب این کنوانسیون، جذب تسهیلات و کمک‌های بین‌المللی مورد نیاز برای حفاظت از این زیستگاه‌ها و گونه‌های گیاهی و جانوری آن است.

رییس اداره حقوقی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر ادامه می‌دهد: با ثبت جهانی یک تالاب، وظایف برای نگهداری از آن در سطح ملی نیز مهمتر شده و در نتیجه امکانات بیشتری برای حفاظت از آن فراهم می‌شود.

امروز دیر نخیلوی بوشهر در مسیر ثبت جهانی قرار گرفته است تا بیش از ۲۱ هکتار از محدوده‌های تالابی این استان با ایستادگی در برابر چالش‌های طبیعی و انسانی، فرصتی بهتر برای تداوم زیستی پویا و شکوفا پیدا کند؛ تالابی که به گفته رئیس اداره محیط زیست طبیعی این استان گسترش محدوده آن در مسیر حرکت دلفین‌های گوژپشت نیز پیگیری می‌شود.