پخش زنده
امروز: -
اعتکاف؛ درس پیش نیاز دانشگاه رمضان
اعتكاف آغاز مسير رسيدن به ميهمانی خدا در رمضان است لذا از اين مراسم به‌عنوان درس پيش‌نياز دانشگاه رمضان ياد می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کهگیلویه و بویراحمد، در فضيلت اعتكاف اين بس كه معادل طواف كعبه و همتای ركوع و سجود است. خدای منان می‌فرمايد: «... وَ عَهَدنا اِلی ابراهيمَ وَ اِسمعيلَ اَن طَهّرا بَيتی لِلطّائِفينَ وَ العاكِفينَ وَ الرُكّعِ السُجود» (آيه ۱۲۵، سوره بقره)، «و ما به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه خانه مرا برای طواف‌كنندگان و معتكفان و ركوع‌كنندگان و سجده‌كنندگان از هرگونه آلودگی تطهير كنند».
اعتکاف، اقامت در مسجد برای مدتی مشخص (دست‌کم سه روز) همراه با روزه است.
ارکان این عبادت، ماندن در مسجد و روزه است و عبادت یا عمل خاص دیگری برای آن تعیین نشده است.
نحوه اقامت و یا خروج از مسجد، احکام و شرایطی دارد که در کتاب‌های فقهی بیان شده است.
اعتکاف زمان مخصوصی ندارد، اما در روایات بهترین زمان برای اعتکاف، ماه رمضان، به‌ویژه دهه سوم آن بیان شده است.
در ایران، از سال‌های نخست دهه هشتاد شمسی، اعتکاف در ماه رجب رایج شده و در ایام البیض (۱۳، ۱۴ و ۱۵) این ماه در مساجد بزرگ اکثر شهر‌های این کشور برگزار می‌شود.
با توجه به اهمیت اعتکاف، کتاب‌هایی نیز به صورت مستقل درباره آن نوشته شده است.
معنای لغوی و اصطلاحی
اعتکاف از ماده «عکف» در لغت به معنای اقبال و روی آوردن به چیزی و بزرگداشت آن است که در قرآن مجید نیز در مواردی در این مفهوم به کار رفته است.
همچنین از همین ماده در قرآن، «عاکف» به معنای ساکن و مقیم (حج،۲۵) و نیز «معکوف» در مفهوم ممنوع و بازداشته شده (فتح،۲۵) کاربرد یافته است.
اعتکاف در شرع
اعتکاف در شرع، التزام به توقف و درنگ در مسجد به قصد قربت است.
در فقه اسلامی به توقّف سه روز یا بیشتر در مسجد به قصد قربت و با اعمال و شرایط مخصوص، اعتکاف، و به شخص به جا آورنده آن مُعتَکِف گویند.
در اصطلاح متصوفه و بزرگان
ارکان این عبادت، ماندن در مسجد و روزه است و عبادت یا عمل خاص دیگری برای آن تعیین نشده است.
نحوه اقامت و یا خروج از مسجد، احکام و شرایطی دارد که در کتاب‌های فقهی بیان شده است.
اعتکاف زمان مخصوصی ندارد، اما در روایات بهترین زمان برای اعتکاف، ماه رمضان، به‌ویژه دهه سوم آن بیان شده است.
در ایران، از سال‌های نخست دهه هشتاد شمسی، اعتکاف در ماه رجب رایج شده و در ایام البیض (۱۳، ۱۴ و ۱۵) این ماه در مساجد بزرگ اکثر شهر‌های این کشور برگزار می‌شود.
با توجه به اهمیت اعتکاف، کتاب‌هایی نیز به صورت مستقل درباره آن نوشته شده است.
معنای لغوی و اصطلاحی
اعتکاف از ماده «عکف» در لغت به معنای اقبال و روی آوردن به چیزی و بزرگداشت آن است که در قرآن مجید نیز در مواردی در این مفهوم به کار رفته است.
همچنین از همین ماده در قرآن، «عاکف» به معنای ساکن و مقیم (حج،۲۵) و نیز «معکوف» در مفهوم ممنوع و بازداشته شده (فتح،۲۵) کاربرد یافته است.
اعتکاف در شرعاعتکاف در شرع، التزام به توقف و درنگ در مسجد به قصد قربت است.
در فقه اسلامی به توقّف سه روز یا بیشتر در مسجد به قصد قربت و با اعمال و شرایط مخصوص، اعتکاف، و به شخص به جا آورنده آن مُعتَکِف گویند.
در اصطلاح متصوفه و بزرگان
در اصطلاح سالکان و متصوفه، اعتکاف، فارغ و تهی ساختن دل از اشتغالات دنیوی و تسلیم کردن نفس به مولا است.
علامه مجلسی حقیقت اعتکاف را روی آوردن بنده به اطاعت از خدواند و پایبندی به مراقبت دانسته است.
وی همچنان کمال اعتکاف را در وقف کردن دل و عقل و اعضای بدن بر انجام عمل صالح و پرهیز از غفلت و مقید ساختن خویش به انجام دستورات الهی و تحقق اراده او و دور ساختن غیر خدا از همه وجود خویش دانسته است.
سابقه اعتکاف
با اینکه مسلمانان روش اعتکاف را از سنت پیامبر (ص) فراگرفتنداما پیش از اسلام و از جمله در میان عرب، آیینی نزدیک به اعتکاف وجود داشته است؛
از جمله می‌توان به روایتی با این مضمون اشاره کرد که خلیفه دوم به حضرت رسول (ص) گفت: در دوران جاهلیت نذر کرده بودم شبی را در مسجد الحرام اعتکاف کنم و حضرت فرمود تا به نذر خود وفا کند.
اعتکاف پیامبر
از اینکه پیامبر اکرم (ص) پیش از هجرت در مسجد الحرام اعتکاف کرده باشد اطلاعی در دست نیست، ولی در مدینه نخست در دهه اول رمضان، سال بعد در دهه دوم، و پس از آن در دهه سوم در مسجد معتکف می‌شدند و برای آن حضرت چادری در مسجد برپا می‌شد.
امروزه در مسجد النبی در سوی شرقی ستون توبه استوانه‌ای به نام سریر (تخت) قرار دارد که نخستین ستون از سوی قبله و پیوسته به دیواره غربی حجره پیامبر (ص) است وجه نامگذاری این ستون به سریر (تخت) از آن رو است که پیامبر (ص) در روز‌های اعتکاف، تختخواب یا بستر خود را (که از برگ و چوب نخل یا حصیر بود) کنار آن جای می‌داد و به اعتکاف می‌پرداخت و هنگام استراحت بر آن می‌آرمید.
جنگ بدر در ماه رمضان اتفاق افتاد و پیامبر اسلام در آن سال نتوانست اعتکاف برود، به همین جهت، ایشان در سال بعد، بیست روز از ماه رمضان را معتکف شد؛ ده روز برای همان سال و ده روز قضای سال پیش.
وی همچنان کمال اعتکاف را در وقف کردن دل و عقل و اعضای بدن بر انجام عمل صالح و پرهیز از غفلت و مقید ساختن خویش به انجام دستورات الهی و تحقق اراده او و دور ساختن غیر خدا از همه وجود خویش دانسته است.
سابقه اعتکاف
با اینکه مسلمانان روش اعتکاف را از سنت پیامبر (ص) فراگرفتنداما پیش از اسلام و از جمله در میان عرب، آیینی نزدیک به اعتکاف وجود داشته است؛
از جمله می‌توان به روایتی با این مضمون اشاره کرد که خلیفه دوم به حضرت رسول (ص) گفت: در دوران جاهلیت نذر کرده بودم شبی را در مسجد الحرام اعتکاف کنم و حضرت فرمود تا به نذر خود وفا کند.
اعتکاف پیامبر
از اینکه پیامبر اکرم (ص) پیش از هجرت در مسجد الحرام اعتکاف کرده باشد اطلاعی در دست نیست، ولی در مدینه نخست در دهه اول رمضان، سال بعد در دهه دوم، و پس از آن در دهه سوم در مسجد معتکف می‌شدند و برای آن حضرت چادری در مسجد برپا می‌شد.
امروزه در مسجد النبی در سوی شرقی ستون توبه استوانه‌ای به نام سریر (تخت) قرار دارد که نخستین ستون از سوی قبله و پیوسته به دیواره غربی حجره پیامبر (ص) است وجه نامگذاری این ستون به سریر (تخت) از آن رو است که پیامبر (ص) در روز‌های اعتکاف، تختخواب یا بستر خود را (که از برگ و چوب نخل یا حصیر بود) کنار آن جای می‌داد و به اعتکاف می‌پرداخت و هنگام استراحت بر آن می‌آرمید.
جنگ بدر در ماه رمضان اتفاق افتاد و پیامبر اسلام در آن سال نتوانست اعتکاف برود، به همین جهت، ایشان در سال بعد، بیست روز از ماه رمضان را معتکف شد؛ ده روز برای همان سال و ده روز قضای سال پیش.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
نظر شما