تلاش رسانه های بیگانه برای استحاله الگو زن مسلمان ایرانی
یک استاد دانشگاه و کارشناس ارتباطات و رسانه گفت: ما روایت گری جذابی از پیشرفت زنان در انقلاب اسلامی برای زنان و جوانان خود فراهم نکردیم، آن چیزی که دشمن به بهترین نحو از آن استفاده می کند همین خلا روایتگری است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، سارا طالبی، استاد دانشگاه و کارشناس ارتباطات و رسانه با اشاره به اینکه بعد از تحولاتی که در غرب رخ داد، دیدیم که نظام حاکم بر این کشورها در واقع نظامی سرمایه داری است که تمام اجزای آن در ساختارهای مختلف را محور سرمایه داری شکل میداد، گفت: در نظام سرمایه داری، زن جزئی از ابزارهای نظام غربی شناخته میشود که به چرخش اقتصاد کمک میکند، باتوجه به قدرت مرد در سودآوری، فضا ناخواسته به سمتی میرود که در تفکر سرمایه داری از زن به عنوان جنس دوم یاد شود.
وی در ادامه با بیان اینکه ما در جهان غرب شاهد گرایشی از نگرش اسلام به زن هستیم که غرب را بسیار مورد تهدید قرار میدهد، افزود: در کشورهایی مانند فرانسه که اوج ادعای آزادی بیان را دارند، کار به جایی میرسد که علی رغم همه سیاست گذاریهای رسانه ای، در مواجه با حجاب، موضع گیریهایی علنی علیه حضور با حجاب دارند. علت این تناقض رفتاری در غرب، چیزی جز این نیست که در اسلام هویت زن، هویتی باکرامت است که برمبنای جنسیت، ارزش گذاری نمیشود و زن، انسانی آزاد و صاحب اندیشه محسوب میشود.
طالبی افزود: علی رغم سناریو سازیهای دشمن علیه مقوله حجاب در فضای رسانهای و با وجود این که همه اذهان در غرب را این فرا گرفته که زن در اسلام موجود مورد ستم واقع شدهای است، هنوز مقولهای مانند حجاب یا احکام اسلام در روابط خانوادگی، برای زنان ارزشمند است و میبینیم که اقشار مختلف علاقهمند و متمایل به این نوع از تفکر هستند و به اسلام گرایش پیدا میکنند.
این استاد دانشگاه و کارشناس ارتباطات و رسانه با تاکید بر اینکه امروزه رسانه به عنوان ابزاری مهم برای توجیه بقا و مشروعیت دادن به نظام سرمایه گذاری غرب محسوب میشود، تصریح کرد: این رسانهها به دنبال این هستند تا با نقطه زنی، نقاط قوت ما را تضعیف کنند، غرب روی مقوله زنان به شدت سرمایه گذاری میکنند. علی رغم خلاهایی که ما در رسانههای داخلی با آن مواجه هستیم، میبینیم فریادی که آنها در دفاع از آزادی زنان میزنند به شدت مورد ابهام زنان حتی در غرب هست. نمونهای از این ابهامات را میتوان در شکل گیری جنبشهایی مانند woman to go و me too که در غرب در فضای مواجه با آسیبهایی که به جنس زن وارد میشود، دید.
وی در ادامه گفتگو با اشاره به اینکه ما در جریان رسانهای کاملا یک طرفهای قرار گرفتیم، گفت: علی رغم ادعای غربیها در آزادی بیان باز هم در حال مقابله با جریان فکری اسلامی هستند، طبق صحبتهای مقام معظم رهبری ما در حوزه زنان دفاعی نداریم! ما حملهای داریم، ما هجومی داریم! دفاع چیست؟ ما در زمینهی [زن]مدّعی هستیم.
با توجه به این که رسانه الان به جذابیتهای بصری تکیه دارد و با شانتازهای رسانهای خودش سعی میکند فضا را به نحوی شلوغ کند تا توهم افراد را درگیر کند و با توجه به احکام اسلامی که شاید ما محدودیتهایی در بعد رسانهای برای حضور زنان داریم آنها برای این که پیام خود را یک طرفه ابراز بکنند یک فضاهایی دارند و ما یک محدودیتهایی داریم نگاهی که اینها دارند در واقع الگوسازی از زنی است که در نظام سرمایه داری در چرخ دندههای نظام صنعتی و رسانهای آنها کمک به توجیه آن فضا کند این رسانهها درصدد استفاده از یک زن فریبنده هستند که سعی میکنند نشان دهند این زن صاحب قدرت عزت و جایگاه است، اما چیزی که در بحران خانواده در غرب میبینیم این است که موجودی که اینها ساختند موجودی سوم است، چون قدرت دست مرد است و فضا به سمت الگوسازی مرد پیش میرود زن را مساوی و مشابه مرد تلاش میکنند در رسانهها جهت دهی کنند و در عین حال به عنوان موجودی که دعاما به جنس مرد سرویس مس دهد است ما در رسانههای غرب دقیقا شاهد این هستیم که فضا کاملا مرد سالارانه است چرا که زن ابزار و سوژهای برای بهره برداری با نگاه مردانه از جهات متنوع است بنابراین دست روی نقطههای برانگیزاننده شخصیت زن میذارند به عنوان مثال روی بحث ظاهر زن و یا احساسات زنانه و از این فضا استفاده میکنند تا خلا خهای الگو سازی خود را در سرو صداهایی که ایجاد میکنند پنهان ککنند و مارپیچ سکوتی را رقم میزنند در دفاع از هویت زن مسلمان.
علیرضا محمدلو، کارشناس رسانه و پژوهشگر علوم اجتماعی در ادامه با تاکید بر اینکه دعوا صرفا یک دعوای فرهنگی نیست، گفت: دعوای اصلی با توجه به بستر جنگ شناختی، اگر بست پیدا کند دعوا و بزنگاه آن دعوای امروزی نیز مشخص میشود که اصلا جنبه صرفا فرهنگی ندارد یعنی یک دعوای ایدئولوژیک و تمدنی شده است دعوای دو تا تصویر است که اصطلاحا از آن با نام تصاویر استراتژیک یاد میشود.
وی افزود: سه لایه در مورد جنگ شناختی وجود دارد که خوب است نسبت به انها دقت داشته باشیم، جنگ شناختی آن طور که از واژگانش پیداست تمرکز و محورش مباحث شناختی است مباحث معرفتی است، اما نیاز به بست دارد، نیاز به این دارد که ما بدانیم جنس اطلاعات با جنس ارتکازات و معرفت سه دسته هستند و با یکدیگر فرق دارند.
محمدلو در ادامه خاطرنشان کرد: داده ها، اطلاعات سطح رویین نگرش و بینش ما را شکل میدهند که برپایه اینها افکار عمومی شکل میگیرد یعنی شما با اخبار، فکت ها، اطلاعات دیتاها و دادهها سطح اولیه شناختی خود را رقم میزنید که مبتنی بر این اخبار و خبرپایه بودن به صورت موقت اتمسفر اولیه به نام افکار عمومی شکل میگیرد. در لایه دوم که لایه بسیار مهمی است و دانشهای دینی از ان با نام ارتکازات و یا در روانشناسی با عنوان طرحواره از ان یاد میکنند.
نگاه لذت جویانه را ضربه اساسی غرب به زن
معصومه نصیری، کارشناس مسائل رسانه و مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه علاوه بر رسانههای بیگانه باید در بستر ذهنی زنان خودمان نقش شبکههای نمایش خانگی و آن چیزی که در لایههای سرگرمی و مهندسی در فضای رسانههای داخلی رخ میدهد توجه کنیم، گفت: آن چیزی که این رسانهها تولید میکنند باز تولید مجدد است و شاید با ادبیات بومی تری در داخل کشور برای زنان ما انگاره و کلیشه میسازد که متاسفانه ردپای آن را در لایههای مختلف فرهنگی میبینید.
وی افزود: مقام معظم رهبری در دیداری که با بانوان داشتند، بحث نگاه لذت جویانه را ضربه اساسی غرب به زن مطرح کردند. این منفعت و ارزش است که موجب شود یک زن رفتاری از خود بروز دهد یا انتخاب کند که جذابیتهای زنانش بر تواناییهای او در عرصههای اجتماعی و خانوادگی غلبه پیدا کند. رسانه نظام مطلوبیت زنان و دختران مسلمانان را دچار تغییر میکند، زنی که نظام مطلوبیتش دچار استحاله و جابه جایی ارزشی شده باشد، اساسا براساس انگاره و کلیشهای که در ذهنش ساخته شده است زن بدون تعهد را زنی موفق میداند.
نکته حائذ اهمیت این است که نظام مطلوبیت تغییراتی را در حوزه فکر زن و تعریف او از ابزار بودن خودش ایجاد میکند، آن چیزی که ما به آن به عنوان ابزار اشاره میکنیم مسئلهای است که ممکن است در نگاه این زنان تفاوتی را احساس کنیم. برطبق پژوهشی که در بستر شبکههای اجتماعی در راستای تفاوت مربوط به زن و ارائه نگاه ظاهرا علمی منبعث از کتابهای مختلف به زنان درباره خودشان بود که خروجی این پژوهش نشان داد، تاکید فراوان بر ابراز و بروز جنبههای زنانگی، زنی که آزاد است و هیچ مسئولیتی را قبول نمیکند، خروجی این پژوهش این بود که زن مدرن، زنی است که تعهدی نسبت به ارزشهای موجود جامعه ندارد و گونهای از خشونت طلبی یا جسارت خارج از قاعده برای خودش تصور میکند.
نصیری در ادامه خاطرنشان کرد: آن چیزی که امروز با آن مواجه هستیم نگاه تقلیل یافته در حوزه زنان است و زن ایده آل و تراز با الگو و انگاره اسلامی فاصله دارد به همین دلیل است که رهبری در دیدار با زنان تاکید بر این دارند که کار نخبگان، فعالان فرهنگی و کارشناسان تبیین این فضا از زاویه نگاه اسلام و شکستن نگاههای سرمایه داری به حوزه زنان است. نکتهای که وجود دارد این است که همه زنانی که نگاه هایشان متاثر از نگاههای انتقادی رسانه و مدرن سازی نگاه زنان است در درون مایه به جهت ویژگیهای ذاتی که دارد، آن چیزی که از خود ارائه میدهند مبتنی بر نگاههای نو یا نگاههای مبتنی بر سرمایه داری که غرب به آن دامن میزند، آنها هم در نهایت احساس رضایتمندی ندارند.
این کارشناس مسائل رسانه و مدرس دانشگاه گفت: آمار مراجعه به کلینیکهای روانشناسی به ما نشان میدهد زنانی که ارزشمند محسوب نمیشوند و نگاهی ابزاری به آنها میشود و استفاده ابزاری از ۀنها صورت میگیرد، این استفاده ابزاری به مفهوم فیزیکال نیست بلکه به مفهوم استفاده از ویژگیها و پتانسیلهای زنانه آنها برای بهره کشی کار سیستماتیک از آنها در عرصههای متفاوت است، احساس رضایتمندی ندارند.
عملکرد ضعیف رسانههای داخلی در روایتگری
طالبی با بیان اینکه برگشت به فضایی که به نحوی حاکمیت فضای مجازی را رقم زد و منجر به این شد که زنان و دختران ما با شدت بیش تری در این فضا قرار بگیرند امروزه حائذ اهمیت است، افزود: باید نگاه دیگری به فضایی که در ان بر ارزشهای خودنمایانه به شدت تاکید میشود انداخت، ما در فضایی قرار داریم که زنان ما دائما مجبور به خودنمایی هستند. به زنان ما الزام میشود، بگونهای که هویت زن ما با نگاهی مرد سالانه و رسانه زده تعریف میشود و خوده زن نیز کنشگر همین جریان میشود تا بتواند هویتی که رسانه برای او تعریف میکند را تامین بکند. جریانی که میخواهد زن ایرانی را در یک بن بست قرار دهد، تنها شعارش خودنمایی است که با چاشنی حس مبارزه و استفاده از نیاز زن برای مقابله با زندگی بی آرمان مطرح میشود.
وی در ادامه گفت: ما روایت گری جذابی از پیشرفت زنان در انقلاب اسلامی برای زنان و جوانان خود فراهم نکردیم، آن چیزی که دشمن به بهترین نحو از آن استفاده میکند همین خلا روایتگری است. زمانی که ما زن انقلابی یا به تعبیر رهبری الگو سوم را روایت نمیکنیم زن ایرانی از سبک زندگی سنتی وارد چاه سبک زندگی مدرن غربی میشود چرا که به دنبال یک هویت است و همین موجب تشتت میشود.
پیامد و فرامتن حجاب، حضور اجتماعی را فریاد میزند
محمدلو با بیان اینکه ما سه محور را باید در صدر قرار دهیم، گفت: یکی از این سه محور بحث رویکرد است، ما باید از حالت پدافندی و دفاعی به حالت تهاجمی برگردیم. محور دوم مربوط به بحث راهبردها است، در بسیاری از فیلمهایی که ساخته میشود زنی که به مخاطب نشان داده میشود با زن تراز جامعه اسلامی فاصله بسیاری دارد ما حتی یک مورد زن تراز را نمیتوانیم ببینیم، این ناخودآگاه در ریل موازی خودش را شکل میدهد و زمانی که نوجوان ما فردا در جامعه بخواهد حقوق خود را مطالبه کند به صورت رادیکالی این تقاضا را بیان میکند.
وی افزود: در فضای کنش گری ما یک نگاه سوم نیز باید داشته باشیم، حجاب مسئولیت است به این معنا که میبایست در میدان باشیم، ما را به مرزهای مبارزه میکشاند، پیامد و فرامتن حجاب، حضور اجتماعی را فریاد میزند.
این کارشناس رسانه و پژوهشگر علوم اجتماعی در ادامه خاطرنشان کرد: ما اگر بخواهیم فرهنگ سازی بکنیم سه محور ذائقه ها، بینشها و رفتارها را باید از ابتدا تا انتها رصد و ارزیابی کنیم، اگر ذائقههای ما مسموم شد خروجی اش را در فضای بینش خواهیم دید و در نتیجه اعوجاجهای رفتاری و کج رفتاریها ناشی از بینشها و ذائقههایی است که جای اشتباهی کاشتیم و الان برداشت میکنیم.
محمدلو با تاکید بر اینکه نگرش و تبیین و حضور اجتماعی ما میتواند برگه جدیدی از الگو زن موفق و زن مسلمان را به تصویر بکشد، افزود: ما در نظام مطلوبات خطبه فدک حضرت زهرا (س) که ۱۴۰۰ سال برایمان به یادگار مانده است را داریم، حضرت زینب، آسیه و مریم الگوی کاملی از کنشگران واقعی اجتماعی بودند. حضرت آسیه در زمان خودشان مارپیچ سکوت فرعونی را شکست یعنی در فضای درباری آن زمان کنش گری را شکل داد که تنها قهرمان آن کنش گری خودش بود.
برنامه «امواج شبهه» گفتگویی تخصصی با هدف روشنگری و افشای تکنیکهای رسانهای درخصوص ماهیتنه را برای آمریکا خواهد داشت و عملکرد رسانههای معاند ماهوارهای فارسی زبان علیه جمهوری اسلامی ایران است که پیرامون ماهیت شناسی و رفتارشناسی رسانههای معاند ماهوارهای فارسی زبان، روزهای یکشنبه و سهشنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج افام ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز پخش میشود.
علاقمندان میتوانند نظرات خود در خصوص این بخش از برنامه را از طریق شماره تماس ۲۷۸۶۱۰۳۵ و سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ به اشتراک بگذارند. این برنامه به سردبیری دکترعلیرضا داودی، نویسندگی و تهیه کنندگی سیده فاطمه شعار بر روی آنتن میرود؛ همچنین مجتبی جلال زاده کارشناس مجری، شیما قلی هماهنگی برنامه، فاطمه عبدالوند و احمد یوسفی به عنوان آیتم ساز در این برنامه حضور دارند.
انتهای پیام/