کشف یک کارگاه تولید ظروف و زیورآلات سنگی با قدمتی پنج هزار ساله

به گزارش خبر گزاری صدا و سیما و به نقل روابط عمومی دانشگاه تهران، کاوش و بررسی‌های باستان‌شناسی در محوطه باستانی حاجی‌آباد-ورامین شهر جیرفت (جنوب استان کرمان) منجر به کشف یک کارگاه تولید ظروف و زیورآلات سنگی مربوط به تمدن جیرفت با قدمتی پنج هزار ساله شد.

نتایج کاوش‌ها و پژوهش‌های نصیر اسکندری دامنه، عضو  هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در این محوطه باستانی، در نشریه معتبر بین‌المللی «ایران» توسط انتشارات راتلج و دو نشریه بین‌المللی «مجله باستان‌شناسی کمبریج» و «باستان» توسط انتشارات دانشگاه کمبریج به انتشار رسید.

به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، تمدن جیرفت در جنوب شرق ایران یکی از نخستین تمدن‌ها در دنیا به شمار می‌رود که در کنار تمدن عیلام (در جنوب غرب و جنوب ایران) و حوزه تمدنی رود هیرمند (سیستان) سبب شده‌اند تا فلات ایران به یکی از مراکز مهم و کانونی در زمینه شکل‌گیری نخستین تمدن‌ها و شهر‌ها تبدیل شود.

این باستان‌شناس درباره ویژگی یافته‌های باستانی از تمدن جیرفت گفت: «شاخص‌ترین آثار باستانی تمدن جیرفت، اشیا و ظروف سنگی ساخته شده از سنگ کلریت هستند. معادن این سنگ در جنوب استان کرمان قرار دارد و به همین دلیل در تمدن جیرفت استفاده از این سنگ برای ساخت اشیا بسیار رایج بوده است. بر روی این ظروف تصاویر متنوعی از انسان، حیوان و گیاهان نقش شده است. ظروف سنگی کلریت در هزاره سوم پیش از میلاد به تمدن‌های هم‌عصر نظیر بین‌النهرین و دره سند صادر می‌شده است. یکی از پرسش‌های مهم در خصوص این اشیا، شیوه و محل ساخت آنهاست.»

نصیر اسکندری دامنه افزود: «پژوهش‌های تازه ما در تمدن جیرفت منجر به شناسایی یک کارگاه تولید اشیا و زیورآلات سنگی در محوطه باستانی حاجی‌آباد جیرفت شد که قدمت آن به هزاره سوم پیش از میلاد باز می‌گردد. در این کارگاه تولیدی، قطعات کامل و شکسته ظروف سنگی و زیورآلات (نظیر مهره از جنس‌های عقیق، لاجورد، مرمر) بدست آمد. همچنین ادوات و ابزار‌هایی که با آن‌ها اشیا را تولید می‌کرده‌اند نیز بدست آمد که مهمترین آن‌ها مته‌های سنگی و فلزی هستند. کارگاه تولیدی جیرفت با وسعت نیم هکتار یکی از بزرگترین کارگاه‌های تولید اشیا سنگی است که تاکنون در دنیای باستان یافت شده است. نقاشی‌هایی از داخل آرامگاه‌های فراعنه مصر بدست آمده است که شیوه تولید ظروف سنگی را نشان می‌دهد. ادوات و ابزارآلات بدست‌آمده از کارگاه تولیدی جیرفت، از فنون مشابه با تمدن مصر در زمینه تولید اشیا حکایت دارد.»
اسکندری همچنین خاطرنشان کرد: «در کارگاه تولیدی جیرفت نوعی عملیات بازیافت صورت می‌گرفته است. به این شکل که ظروف و اشیا سنگی که توسط مردم استفاده و شکسته می‌شده‌اند، دور ریخته نمی‌شده بلکه قطعات شکسته آن‌ها به کارگاه تولید آورده می‌شده تا از آن‌ها ظروف و اشیا کوچک‌تر نظیر مهره‌ها و آویز‌ها ساخته شود.»
 نخستین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه باستانی حاجی‌آباد-ورامین شهر جیرفت (جنوب استان کرمان) از اسفند ماه ۱۳۹۵ آغاز شده است و پژوهش درباره  آثار کشف‌شده از این محوطه همچنان ادامه دارد. مقالات اخیر استخراج‌شده از پژوهش‌های این عضو  هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، از طریق پیوندهای زیر دست یافتنی است:

Drilling stone vessels in third-millennium BC Iran: new evidence from Hajjiabad-Varamin, Jiroft (Kerman Province)
Preliminary Report on the Survey of Hajjiabad-Varamin, a Site of the Konar Sandal Settlement Network (Jiroft, Kerman, Iran)
Animal Scavenging as Social Metaphor: A Carved Chlorite Vessel of the Halil Rud Civilization, Kerman, Iran, Mid Third Millennium B