عملکردضعیف دستگاه ها در بهینه سازی مصرف انرژی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ آقای علوی نیا، مدیر شرکت بهینه سازی مصرف گاز میهمان برنامه صبح بخیر ایران شبکه یک سیما بود و درباره بهینه سازی مصرف گاز گفتگو کرد.
این گفتگو به شرح ذیل است:

سؤال: حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب را در بخش خانگی و تجاری تجربه کرده ایم که یک افزایش ۱۵۰ میلیون مترمکعبی را نسبت به سال گذشته دارد این شرایط سرما، هم در بحث توزیع تأثیر گذاشته است و هم در بحث افت فشار، منتها به بحث بهینه سازی بپردازیم که اصلاً ما یک منابع سرشار بدون حد داشتیم آیا درست مصرف می‌شود یا نه، ما مدام می‌گوییم که مردم رعایت کنند و قطعاً باید در این شرایط همه دست به دست هم بدهیم تا خدایی ناکرده جایی دچار قطعی گاز نشود. منتها درخصوص خود تجهیزات گرمایشی می‌خواهم بپرسم الان ما یک مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان داریم در بحث ضوابطی که باید رعایت شود این چقدر رعایت شده است از نظر شما بعنوان بهینه سازی شرکت گاز؟
علوی نیا: ۷۰۰ میلیون مترمکعب ما هر روز در بخش خانگی تجاری و صنایع غیر عمده مصرف داریم و نسبت به سال گذشته حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون مترمکعب افزایش پیدا کرده است، این رقم معادل ۵ تا ۶ فاز پارس جنوبی است. ولی برگردم به سؤال حضرتعالی، بله بحث بهینه سازی یک فرآیند تک متغیره نیست متغیر‌های زیادی تأثیرگذاراست. متغیر فرهنگ مصرف بهینه، تجهیزات خیلی مهم هستند، قوانین و مقررات، تجهیزات انرژی بر باید راندمان و بهره وری شان بالا باشد تا ما بتوانیم شاه مصرف بهینه باشیم، مقررات و قوانین مبحث نوزده که فرمودید خیلی مهم است. مبحث نوزده در ساخت و ساز‌ها حتماً باید رعایت شود.

سؤال: چند سالی است صحبت آن است چقدر رعایت شده است در عمل؟
علوی نیا: من فکر می‌کنم بیش از دوازده سال این مبحث نوزده مطرح شده است، ولی آن طور که باید و شاید اجرایی نشده است.
سؤال: برای اینکه مردم بهتر بدانند بفرمایید چه ضوابطی باید در ساخت و ساز جدید رعایت شود؟
علوی نیا: ساخت و سازی که می‌شود حتماً باید از نظر مصالح، نوع سازه، همه این‌ها باید بحث‌های بهینه سازی در آن دایر شود و ساختمانی که موارد بهینه سازی در بحث ساخت و سازش رعایت نشود ظاهراً برنامه این است که از سال ۱۴۰۲ در بحث پایان کار لحاظ شود. ما انتظار داریم و داشتیم که این موضوع توسط سازمان نظام مهندسی کشور، شهرداری‌ها و سازمان‌هایی که ذیربط این موضوع هستند پیگیری جدی شود، ولی زیاد به این موضوع دقت نشده است. وقتی سازه‌ای اتلاف انرژی دارد و عایق بندی درست ندارد، هدر رفت انرژی هم زیاد خواهد بود. شیشه‌های دوجداره یکی از مواردی است که حتماً باید لحاظ شود. مصالحی که در ساختمان استفاده می‌شود، عایق بندی دیوار‌ها وعایق بندی سقف، این‌ها مواردی است که باید لحاظ شود.
سؤال: شما نظارت می‌کنید یا خیر؟
علوی نیا: نه ما نظارت نمی‌کنیم. حوزه کاری ما و مأموریت کاری شرکت ملی گاز ایران، گازرسانی و خدمت به مردم است.
سؤال: مجموعه جنابعالی را می‌گویم بهینه سازی مصرف گاز یعنی شما نقش سیاستگذار دراین زمینه دارید؟
علوی نیا: ما در این زمینه اقدامی نمی‌کنیم.
سؤال: همه با خود نظام مهندسی است؟
سؤال: چه نمره‌ای به نظام مهندسی می‌دهید در این چند سال اخیر برای رعایت مبحث نوزده؟
علوی نیا: فقط نظام مهندسی نیست. سازمان‌های دیگر هم هستند شهرداری‌ها و اینها، واقعیت خیلی راحت و شفاف عرض کنم که من نمره قبولی به این موضوع نمی‌دهم.
سؤال: زیر ۱۰ منظورتان است؟
علوی نیا: بله، چون ساز‌های ما بحث ایمنی الان شما سازه‌ای بسازید وبا یک عدد کپسول آتش نشانی که خیلی مهم است، در گرفتن پایان کار به مشکل برمی خورد، درحالی که در بحث نظام مهندسی و سازه‌ای حتماً باید این موضوع درنظرگرفته شود. من نمره قابل قبولی به این موضوع نمی‌دهم.

سؤال: بحث موتورخانه‌ها خیلی بحث مهمی است و عرض کردم ما از مردم خواهش می‌کنیم که مصرف شان را بهینه انجام دهند صرفه جویی کنند، ولی یک جا‌هایی دست مردم شاید نباشد یعنی تجهیزات گرمایشی که الان به کارگیری شده است در منازل مردم به گونه‌ای است که این اختیار را بیشتر دراختیار شهروند قرار دهد یعنی الان راندمان موتورخانه‌هایی که در کشور داریم به طور میانگین اگر عدد باشد چه عددی است؟
علوی نیا: موتورخانه‌های فرسوده راندمان شان پایین است عمر تجهیزات سپری شده است لوله‌ها رسوب بسته اند.
سؤال: عمر مفید چقدر است؟
علوی نیا: موتورخانه تأسیساتی است که باید به آن رسیدگی شود، ما بگوییم موتورخانه ساخته شده است و بعد ۳۰ سال بعد باید رسیدگی کرد، نه اینجوری نیست، حتماً باید رسیدگی شود. تأمین و نگهداری و نگهداشت صحیح می‌خواهد. من متناسب با سوال شما عرض کنم، مصوبه‌ای داریم به نام مصوبه شورای اقتصاد درباره بهسازی موتورخانه ها، تعویض اتصالات مفصلی و تعویض بخاری‌های راندمان پایین با بخاری‌های راندمان بالا، دو مورد اولی که مخصوص موتورخانه‌ها و بهسازی آن‌ها و اتصالات مفصلی است مأموریت آن با شرکت ملی گاز ایران است. تقریباً می‌شود گفت از سال ۱۴۰۰ از بهار تابستان ۱۴۰۰ این موضوع به صورت جدی شروع شده است.
سؤال: چه تعداد موتورخانه در کل کشور داریم؟
علوی نیا: حدود ۶۶۰ هزار واحد موتورخانه در بخش مسکونی و اداری و دولتی ثبت نام کرده اند برای بهسازی موتورخانه ها.
سؤال: شاید آمار بیشتر از این‌ها است آمار کل کشور؟
علوی نیا: بیشترازاین‌ها است آمار دقیقی از تأسیسات گرمایشی به تفکیک که چقدر بخاری و چقدر موتورخانه و چقدر پکیج نداریم، از این نام نویسی‌ها بیش از ۵۰ هزار موتورخانه را ما بهسازی کرده ایم، این بهسازی شامل سه مورد است:
تنظیم مشعل که ساده‌ترین کاری که می‌شود انجام داد.
نصب رسوب گیر معمولاً رسوب در لوله‌ها پیدا می‌شود با مرور زمان، دستگاه‌های رسوب گیر این رسوب را می‌توانند برطرف کنند و بازدهی تأسیسات بالا برود.
کار سوم عایق کاری لوله‌ها و عایق کاری دیگ‌ها است. ما ۵۰ هزار موتورخانه را بهسازی کرده ایم.
سؤال: هزینه‌ای را شهروند می‌دهد یا با دولت است؟
علوی نیا: روند کار این است که شهروند می‌آید در سامانه‌ای به نام goc.nitc.ir نام نویسی می‌کنم برای شرکت ملی گاز است. شماره اشتراک را می‌دهند سامانه به صورت خودکار با توجه به مصرف موتورخانه می‌آید هزینه‌ای که تعلق می‌گیرد برای این کار این را محاسبه می‌کند، مجری هم می‌تواند در سامانه ثبت نام کند.
پس هم مجری و هم شهروند موتورخانه دار می‌تواند در سامانه ثبت نام کند، ناظر شرکت ملی گاز ایران است، مجری می‌آید برآورد قیمتی می‌کند با توجه به وضعیت موتورخانه که چقدر عایق لازم دارد و چقدر هزینه دارد، سپس ناظر از شرکت ملی گاز می‌رود و بررسی می‌کند اگر ناظر تأییدیه داد مجری کارش را انجام می‌دهد عایق کاری می‌کندو رسوب گیری، البته، چون تولیدکننده داخلی ما توانمندی نداشت، یکی دو ماه است هزینه رسوب گیر را فعال کردیم شهروند به هیچ عنوان هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند. ناظر دوم ما بعد از اتمام کار بازدید می‌کند از موتورخانه، اگر کار درست انجام شده باشد شرکت ملی گاز ایران هزینه را به مجری پرداخت می‌کند شهروند اینجا هیچگونه هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند.
سؤال: روند کندی است از ۱۴۰۰ شروع شده است در این حدود دو سال کمتر از ۱۰ درصد است که ثبت نام کرده اند.
علوی نیا: دو سه دلیل عمده دارد، یکی اینکه اوایل کار زیاد شهروندان مشترکینی که دارای موتورخانه بودند زیاد استقبال نمی‌کردند، آماری که داشتیم در دو سه ماه گذشته تعداد نام نویسی در حد ۱۵۰ هزار مورد بود.
سؤال: یک عددی هم می‌توانید بگویید که روی قبض یک آپارتمان ۴ واحدی چه تأثیری می‌گذارد روی قبض مردم عملاً می‌بینند؟
علوی نیا: موتورخانه‌هایی که بهسازی شده است حدود ۲۵ درصد مصرف گازشان پایین آمده است. ما موتورخانه‌ای داشتیم در شمال غربی کشور که مشترک خودش ادعا می‌کرد که من قبض واقعاً سرسام آوری داشتم مخصوصاً در فصل سرما، خیلی به او کمک کرده است و قبض اش خیلی پایین آمده است.
سؤال: از نظر اعتباری اعتبارات لازم دراختیارتان قرار دارد که تسریع کند؟
علوی نیا: اعتبارات لازم را داریم عرض کردم دو سه دلیل داشته است تا الان، یکی استقبال مشترکین در این چند ماه اخیر خوب شده است دوم بحث توانمندی مجری، ما به این تعداد مجری نداریم که بیاید ۶۵۰ هزار موتورخانه را بهسازی کند.
سؤال: پس هموطنان به آدرسی که اشاره کردید مراجعه ونام نویسی کنند. میانگین موتورخانه‌هایی که در منازل مسکونی فعال هستند راندمان شان چقدر است؟ چه درجه‌ای است؟
علوی نیا: مصرف بستگی به اقلیم دارد، از نظر اقلیم کشور را با توجه به داده‌هایی که از هواشناسی گرفته ایم در ۵ اقلیم تقسیم کرده ایم و ۱۲ پله مصرف داریم. ۵ سطح اقلیم است و ۱۲ ستون پله‌های مصرف. ۳ پله اول در هر ۵ اقلیم ما خوش مصرف می‌گوییم در اقلیم یک پله سوم من دقیق عددش را یادم نیست، ولی ۴۰۰ تا ۴۵۰ متر مکعب بعنوان خوش مصرف است از پله ۴ به بالا...
سؤال: پلکان را منظورم نیست. می‌خواهم بگویم الان یک آپارتمان ۴ واحدی یک موتورخانه‌ای دارد مثلاً عمر ساختمان ۱۰ ساله است الان بازدهی مصرف این چقدر است؟
علوی نیا: یک آپاتمان در اقلیم ناحیه سردسیر باید یک موتورخانه به ازای هر واحد حدود ۵۰۰ مترمکعب مصرف کند یک واحد این ساختمان نهایت می‌تواند ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ مترمکعب، ولی بستگی دارد به عمر موتورخانه و تجهیزاتی که استفاده شده است.
سؤال: ما تا چقدر مصرف داریم؟
علوی نیا: ما دو سه برابر این را هم داریم در موتورخانه قدیمی و آن‌هایی که عایق بندی درستی ندارند و رسوب دارند.
سؤال: درباره بخاری‌هایی که در منازل استفاده می‌شود آیا استاندارد اجباری داریم برای تولید بخاری در کشور الان میانگین بخواهید بگویید درجه مصرف این‌ها چقدر است؟
علوی نیا: بخاری‌ها استاندارد اجباری دارد، مصرف آن از رده a شروع می‌شود تا پایین، ما در کشور الان تقریباً بهترین حالت کارخانه‌هایی که تولید می‌کنند رده d را تولید می‌کنند.
سؤال: تعریف ردیف d چیست؟
علوی نیا: مثلاً نزدیک ۷۰ درصد است. این هم باید آن استانداردشود، متأسفانه من حضور ذهن ندارم دقیق بگویم. البته بخاری تولیدکننده راندمان a هم داریم که تعدادشان محدود است، ولی این هم جزء برنامه‌های مصوب شورای اقتصاد است که ما بیاییم بخاری‌های موجود را در تیراژ حدود نزدیک به ۶ میلیون بخاری را در کشور عوض کنیم و بخاری‌های راندمان a این مصوبه در دست اصلاح است و حتی بخاری راندمان d را هم یکی دو سال استفاده کنیم. این هم در دستور کار ما است.
سؤال: دولت چه تسهیلاتی پرداخت می‌کند؟
علوی نیا: بخاری را از مشترک تحویل می‌گیرند یارانه خوبی تعلق می‌گیرد به آن و با یک مبلغ جزئی بخاری می‌دهند.
سؤال: الان شروع شده است؟
علوی نیا: بله. این مصوبه شورای اقتصاد سه مورد دارد، یکی بخاری‌ها و اتصالات مفصلی که توضیح می‌دهم. بخاری‌ها تاکنون متولی کار شرکت بهینه سازی ملی مصرف سوخت است و شرکت ملی گاز ایران در این موضوع اقدام نکرده است، از نظر تفکیک وظایف با شرکت بهینه سازی مصرف سوخت است، ولی ما به دوستان مان کمک می‌کنیم تا این موضوع بخاری‌های با راندمان a در کشور توزیعش آغاز شود.
سؤال: الان اطلاع دارید که چه تعدادی توزیع شده است؟
علوی نیا: تعداد قابل توجهی نیست.
سؤال: مصوب چه زمانی است این موضوع تعویض بخاری ها؟
علوی نیا: کل این مصوبه تقریباً می‌شود گفت سال ۹۹، ۱۴۰۰ است.
سؤال: ما یکی دو سال است که پارتی بازی شده است انگار؟
سؤال: اتصالات مفصلی را می‌فرمایید؟
علوی نیا: اتصالات مفصلی از علمک گاز به رگلاتور بسته است این هم جزء برنامه‌های کاری شرکت ملی گاز ایران است و ما نزدیک به ۳۸۰ تا ۴۰۰ هزار علمک با اتصالات مفصلی جدید عوض کردیم. مزیت این است که جلوی نشتی گاز را در محل اتصالات می‌گیرد این کار هم انجام شده است.
سؤال: این عدد درخور توجهی می‌شود در سطح کشور؟
علوی نیا: بله
سؤال: چند درصد شبکه هدر رفت داریم؟
علوی نیا: اتصالات مفصلی ما جا‌هایی که همکاران ما گزارش می‌کنند براساس مورد‌هایی که گزارش می‌شود که ما نشتی داریم، چون اتصالاتی که نشتی ندارد چه لزومی دارد که هزینه کنیم و عوض کنیم هر جا که در کل کشور گزارش می‌شود که نشتی است به استان‌ها ابلاغ می‌کنیم که این اتصالات را عوض کنند حدود ۴۰۰ هزار اتصالات مفصلی را عوض کرده ایم.
سؤال: ما یک عقب افتادگی جدی در حوزه بهینه سازی مصرف داریم در حوزه گاز یعنی هم بحث موتورخانه‌ها و هم بحث بخاری‌ها و هم بحث اتصالاتی که فرمودید ما هدررفت داریم به نظرتان خیلی با تأخیر وارد نشدیم؟
علوی نیا: ما اگر بیاییم از دید کلان به موضوع نگاه کنیم متأسفانه وضعیت شدت انرژی در کشورمان خوب نیست نه تنها در حوزه گاز بلکه در کل بخش‌ها وضعیت شدت انرژی کشور!
سؤال: مصرف را می‌فرمایید؟
علوی نیا: بله اصلاً شدت انرژی یعنی ما چقدر انرژی مصرف می‌کنیم و به ازای آن چقدر تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا می‌کند. متأسفانه ما در این موضوع جزء کشور‌های خیلی ضعیف هستیم. اعتقاد بنده بعنوان یک کارشناس، بهترین منبع تولید انرژی امروزه بهینه سازی است، چون هم نسبت به تولید کم هزینه است فرض کنید ما بخواهیم منابع تولید را زیاد کنیم هزینه مالی زیادی دارد و وقت زیادی می‌برد درحالی که بهینه سازی هم کمترین هزینه را دارد و هم زمان کمتری را می‌طلبد.
سؤال: بحث شرکت ذخیره سازی گاز که اعلام شد منحل شد چیست؟ ین ماجرا چه است؟
علوی نیا: شرکت ذخیره سازی گاز، در دولت قبلی چند سال پیش، منحل شد، ولی مأموریت هایش یکی دو سال است با آمدن دولت سیزدهم درشرکت مهندسی توسعه شرکت ملی گاز ایران که یکی از شرکت‌های فرعی شرکت ملی گاز ایران است به جد دارد پیگیری می‌شود. درست است شرکت وجود ندارد، ولی مهندسین توسعه ما به جد دارد پیگیری می‌کند.
سؤال: یعنی هدفگذاری ذخیره سازی چقدر گاز بوده است برای زمستان؟
علوی نیا: این بخش جزء مأموریت‌های کاری بنده نیست.
سؤال: اطلاع ندارید که علت این انحلال چه بود؟
علوی نیا: در سال‌های گذشته صورت گرفته است یک سیاست بالادستی بود من نمی‌دانم معادل آن چه می‌تواند باشد اطلاعی ندارم، ولی این را در شرکت ملی گاز شاهد هستم و می‌بینم همکاران ما در مهندسی توسعه گاز به جد دارند پیگیری می‌کنند تا ذخیره سازی گاز میدان‌هایی را درنظر گرفته اند و کار می‌کنند و جزء سه دستور کار اصلی شرکت ملی گاز ایران است.