برنامه ریزی برای توسعه مراکز تجاری در آفریقا

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در این برنامه محمدصادق قنادزاده، مدیر دفتر آفریقای سازمان توسعه تجارت، مسعود برهمن، رئیس اتاق مشترک ایران و آفریقا و روح الله لطیفی، کارشناس مسائل تجاری آفریقا، حضور داشتند.

مجری: سازمان توسعه تجارت اعلام کرده که مراکز فعال تجاری ایران در قاره آفریقا به عدد 10 خواهد رسید. این مراکز تجاری که قرار است گسترش پیدا کند دقیقا قرار است چه خدماتی به تجار ما ارائه بدهند؟

قنادزاده (مدیر کل اداره کل آفریقای سازمان توسعه تجارت): یکی از مهمترین موانع ما برای ورود به بازار ها، شده بحث عدم شناخت از آن بازار و ریسک ها و عدم اطمینان هایی که در هر بازار نوظهوری وجود دارد. به همین جهت در سازمان توسعه و تجارت و به صورت کلان در دولت، تدبیری اندیشیده شده که مراکز تجاری توسط خود بخش خصوصی داشته باشیم که مجوزهایش از سازمان توسعه و تجارت اخذ می شود.

این مراکز طیف وسیعی از خدمات را از بحث تحقیقات بازار، بازاریابی، فروش، مذاکرات تجاری، موضوعات حقوقی، موضوعات مالی و برگشت پول و تداوم حضور محصولات و شرکت ها در بازار را در طیف وسیعی از این موضوعاتی که عرض کردم خدمات ارائه می کنند.

مجری: الان تعداد این مراکز چندتاست؟

قنادزاده : در دولت سیزدهم هیچ مرکز تجاری فعالی در قاره آفریقا نداشتیم اما امروز 7 مرکز تجاری ما مجوز گرفتند و فعال شدند.

مجری: یعنی الان دا حال فعالیت اند یا صرفا مجور گرفته شده؟

قنادزاده : وقتی که مجوز می گیرند بعد شروع می کنند به فعالیت. یک موافقت اصولی یک ساله ابتدا صادر می شود طی این مدت عملا آنها فعالیت شان شروع می کننند و خدماتشان را ارائه می کنند تا همزمان زیر ساخت هایشان را تکمیل کنند.

مجری: این مراکز در کدام کشورها است؟

قنادزاده : در شرق الان سه تا مرکز در کنیا، اوگاندا و تانزانیا داریم. در شمال در کشور الجزایر داریم در غرب در ساحل عاج، غنا، کامرون به زودی نیجریه و سنگال و در جنوب هم به زودی آفریقای جنوبی خواهیم داشت. 

مجری: تا پایان سال این عدد هفت به چند تا می رسد؟

قنادزاده : ما برنامه ریزی که کردیم که به ده عدد برسانیم.9 مرکز تقریبا تمام شده و یکی دیگر هم ایجاد می کنیم.

مجری: چقدر می توانیم آنجا صادرات بیشتری داشته باشیم؟ چقدر خود آنجا دارد تجارت می کند با کل دنیا و چه کشورهایی به این بازار ها ورود می کنند؟

برهمن (رئیس اتاق مشترک ایران و آفریقا): با حدود 54 کشور در قاره آفریقا تجارت داریم که حدود یک میلیارد و 300 میلیون جمعیت  دارد. این جمعیت یک ظرفیت بالای اقتصادی و 30 درصد معادن دنیا در این قاره است. از الماس گرفته که 90 درصد است از طلا گرفته 65 درصد است. پلاتین، تیتانیوم و ... .

میانگین رشد اقتصادی این کشورها الان از میانگین جهانی بالاتر است چون خیلی از کشورها الان روی زیر ساخت های آنها فعال شدند و دارند فعالیت می کنند.

مجری: حجم تجارت آنجا چقدر است؟

برهمن : حدود هزار میلیارد دلار حجم تجارتی است که آنجا انجام می شود.

مجری: سهم ما حدود یک میلیارد دلار است؟

برهمن : بله حدود یک هزارم آن را ما به خودمان اختصاص دادیم. از لحاظ این قاره برای ما یک اهمیت ویژه دارد 55 درصد جمعیت هم مسلمان در این قاره است.

مجری: این چقدر می تواند به عنوان بخش خصوصی کمک بکند.

برهمن : از بخش خصوصی افرادی هستند که در این قاره یا فعال بودند یا به هر شکل زمینه فعالیت در این مراکز را دارند. اگر دولت بیاید و به اصطلاح کارهایش را به بخش خصوصی توانمند کننده حرفه ایی و واگذار بکند در توسعه به رونق تجارت خیلی می تواند موثر باشد.

 مجری: این مراکز تجاری که ایجاد شده و به هدفش رسیده است؟

برهمن : مراکز تجاری از زمانی که تغییر و تحولات خوبی در سازمان توسعه ایجاد شده هم افزایی ما با این مجموعه ها به عنوان بخش خصوصی که اتاق به اصطلاح مشترکی ایران و آفریقا است و سازمان توسعه تجارت خیلی بهتر شده است. هدایت، حمایت و نظارت این باید وظیفه مجموعه دولتی ها قرار بگیرد دخالتش را بسپارند به بخش خصوصی.  

مجری: فاصله گذاری بین فعالیت ها دولت و بخش خصوصی شده است؟

برهمن : بحث ما این است که بخش خصوصی در زمینه فعالیت در قاره آفریقا یک چالش هایی را دارد. سرمایه گذار  جایی می رود که سرمایه اش در خطر نباشد. در هر چیزی ساختار وظیفه دولت است. اگر دولت به حمایت بخش خصوصی بیاید و زیر ساخت ها از جمله کشتی رانی پرواز مسائل مالی اینها بتواند بپردازند قاعدتا بخش خصوصی راه خودش را پیدا می کند.

مجری: آقای لطیفی، شما گلایه هایی که در رابطه با بعضی از این مراکز تجاری شاخص ها و معیارهای فعالیت های آنها وجود داشته حتما شنیده اید نظر شما را هم در خصوص جویا بشوم؟

لطیفی (کارشناس مسائل آفریقا) : از مشکلات اصلی عدم شناخت تجار آفریقایی و تجار ایرانی از بازارهای هم و عدم اتصال زیر ساخت های ارتباطی است که حالا از حمل و نقل گرفته تا موضوعات دیگر مثل موضوعات مالی. برای اینکه این موضوعات حل بشود برای تقسیم کار بین دولت ها و فعالان بخش خصوصی اتفاق بیافتد. باید کالاهای قابل عرضه دو طرف باید به هم نزدیک بشود ولی خیلی از این مراکز تجاری مثلا ما در الجزایر در سال گذشته و سال های گذشته ما اصلا تبادل تجاری نداشتیم. می شود به این نکته رسید که نحوه انتخاب چگونه بوده آیا فعالان تجاری که برای مراکز انتخاب شدند آیا در الجزایر بودند یا در جاهای دیگر!

ارتباط بین کسانی که بازار آفریقا را درک کردند و می توانند کمک بکنند و حمایت دولت می تواند این بازارهاب مهم را به هم نزدیک بکند و تجار ایران و کالاهای ایرانی در کنار کشور های مختلف آفریقایی یک ظرفیت اقتصادی خوب را به همراه داشته باشد.

مجری: شما بر این مراکز تجاری نظارت می کنید؟ انتخاب افراد و فعالان آنجا به چه صورت خواهد بود؟

قنادزاده : کمتر از یک سال است این مراکز در آفریقا فعال شدند. در فرآیند های انتخاب مراکز تجاری داریم یک دقتی ویژه ایی شده است. مثلا شرط حضور در بازار منطقه یکی از شروط اصلی ما است. شرط خوش نامی، شرط فعالیت موثر تجاری، شرط تأیید مرکز نمایندگی های ایران و ...

نکته بعدی که ما در فرآیند ارزشیابی اینها شاخص های متعددی گذاشتیم که این شاخص ها هم خود ما ارزیابی می کنیم. 33 و 34 شاخص ویژه گذاشتیم. شاخص هایی است که عمدتا مبتنی بر عملکرد و ارایه سرویس و ارائه خدمات اینها است. این کار گروه منظم تشکیل جلسه می دهد هم برای صدور مجوزهای جدید هم برای بررسی مجوزهای قبلی. کار گروه اختیار را دارد که در صورتی که تخلفاتی یا کم کاری هایی وجود داشته باشد تعلیق و بعدش مجوز را باطل کند.

مجری: چطور اینها شفاف می شوند و همه  تجار و همه مردم می توانند مطلع بشوند چه اتفاقی در آن می افتد و مراکز چطوری دارند کار می کنند اینها را چطور منتشر خواهید کرد؟

قنادزاده : فراخوان می زنیم و البته مشورت می گیریم از سفرا،  از مجموعه های مختلف اقتصادی سعی می کنیم در انتخاب مجموعه هایی که خوش نام هستند. در ادامه مجموعه بخش خصوصی هستند که باید با همدیگر منظم ارتباط بگیرند و اصلا در اختیار ما نیست ما بخواهیم چیزی را پنهان بکنیم خودشان با هم ارتباط می گیرند به عنوان ناظر بر عملکردشان پیگیری می کنند .

مجری: تجارت با آفریقا یک طرفه به نظر می رسد. ما بیشتر صادرکننده هستیم از ظرفیت هایی که می توانیم، استفاده نکردیم شما فکر میکنید دلیل اینکه این اتفاق نیافتده چیست ؟

لطیفی : آفریقا یک قاره ناشناخته ایی در حوزه تجارت ایران بوده و این عدم ارتباط مناسب حتی ارتباط اینکه در آن کشور چه کالاهایی تولید می شود در این موضوع موثر است. حمل و نقل گران باعث می شود بهای تمام شده کالا در مقصد افزایش پیدا کند. دولت ها باید ورودشان در این موارد باشد نه اینکه بیایند در موارد جزئی دخالت بکنند.

الان حدود 80 درصد صادرات مان به آفریقا مربوط به 5 کشور است.

مجری: چه کشورهایی هستند؟

لطیفی : آفریقای جنوبی با اینکه دورترین نقطه است 529 هزار تن به ارزش 282 میلیون دلار صادرات به آنجا بوده است ( در 9 ماه و ده روز ابتدای امسال). دومین مقصد موزامبیک بوده 349 تن به ارزش 189 میلیون دلار ، سوم غنا است 284 هزار تن با 144 میلیون دلار، سودان 365 هزار تن با 142 میلیون دلار و نیجریه با 223 هزار تن و 129 میلیون دلار است.

مجری: آقای برهمن شما چطور ارزیابی می کنید، مهم ترین چالش هایی که به عنوان نماینده بخش خصوصی در آفریقا دیدید چه بوده است؟
برهمن:  اگر مجموعه اقتصادی دولت بخواهد بازارگشایی کند و هدف گذاری کند ، به راحتی می تواند به اوسعه تجارت برسد. الان ما یک میلیارد تجارت با آفریقا داریم اگر کار کنیم می توانیم در 5 سال آینده به 10 میلیارد دلار راحت برسیم.
مجری: شما به عنوان بخش خصوصی چقدر توانستید مطالعات داشته و بتوانید بازاریابی و زمینه سازی کنید برای حضور بیشتر تجار؟
برهمن: الان اتاق برنامه هایی را پیش بینی کرده است که حمایت سازمان را در کنار خودش دارد و این ستاد آفریقا اگر تشکیل شود می تواند کمک کند.
سوال : ستاد آفریقا که ریاست با معاون اول رئیس جمهور هست ؟
برهمن: بله. اگر با اراده دولت و اطلاعات دقیق خیلی از مشکلات ستاد را حل کنیم می توانیم به حضور در این قاره می توانیم کمک کنیم. مشوق های خوبی در همین دوره و چند ماه گذشته سازمان توسعه تجارت گذاشت .
برای نمایشگاه ها 50 تا 70 درصد حضور در نمایشگاه ها یارانه ای گذاشت و هیئت های تجاری یارانه گذاشته است

مجری: الان چقدر می توانیم ظرفیت ایجاد کنیم و به چه بازه ای با ظرفیت بخش خصوصی برسیم ؟
برهمن : این فرصت های وجود دارد که به صورت منصفانه در اختیار بخش های خصوصی بگذارد و خیلی از ایرانیان خارج از کشور بیایند در قاره آفریقا فعالیت کنند. یکی از ظرفیت های آن جا گاز است و چند شرکت های ما مخزن گاز زدند و سیلندر گاز توزیع کردند، الان 12 کشور تقاضا دادند. تعدادی از پالایشگاه های آن جا خوابیده است و اگر این جا زمینه اش فراهم شود از جهت حمایت های جانبی و وام هایی که کمک کند به بخش خصوصی با بهره های کم فعالیت کنند.