پخش زنده
امروز: -
آزادی بیان زمانی معنا پیدا میکند که شما خطوط قرمز خودتان را رد کنید، رد کردن خطوط قرمز مسلمانان یا مردم دیگر آزادی بیان نیست.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، برنامه گفتگوی ویژه خبری به موضوع آزادی بیان در غرب از ادعا تا واقعیت پرداخته است و با حضور کارشناسان به پرسش ها در این زمینه پاسخ داده است.
مجری: نشریه فرانسوی شارلی ابدو به تازگی و در اقدامی هتاکانه مسابقهای را برای انتشار کاریکاتورهای موهن برگزار کرده است. سایت نشریه موهن شارلی ابدو هم هدف حمله هکری قرار گرفته و بر اساس گزارش شبکه رادیویی اروپا یک، روز چهارشنبه فروشگاه اینترنتی و صفحه اصلی این نشریه مورد حمله سایبری قرار گرفته است. مقامات کشورمان هم به این موضوعات واکنش داشته یعنی مسابقهای که قرار است برگزار بشود؛ و وزارت امور خارجه کشورمان چهارشنبه در واکنش به اقدام این نشریه در توهین به مرجعیت، مقدسات و همچنین ارزشهای دینی و ملی ایران، سفیر فرانسه را احضار کرده است. شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی هم با انتشار بیانیهای اقدام اهانت آمیز نشریه فرانسوی علیه مقدسات اسلام را محکوم کرده، با نگاهی به تاریخچه نشریه شارلی ابدو و اقداماتی که انجام داده در گفتگوی ویژه خبری امشب با حضور میهمانان حضوری و همچنین تلفنی این برنامه، به موضوع آزادی بیان در غرب از ادعا تا واقعیت خواهیم پرداخت. در استودیوی گفتگوی ویژه خبری امشب میزبان جناب آقای دکتر فواد ایزدی استاد دانشگاه و همچنین جناب آقای عباس سروستانی کارشناس اروپا هستیم و در طول گفتگو جناب آقای طباطبایی که از کاریکاتوریستهای کشورمان هستند، هم به صورت تلفنی به جمع ما اضافه خواهد شد.
سؤال: آقای دکتر فواد ایزدی از همین گزارش و آن چیزی که خبرنگاران در طول دوران کاری خودشان در مواجهه و در گفتگوهای خودشان اظهار کردند و بعد هم جزء فهرست اخراجیها شدند آن چیزی که عنوان میشود اگر با آنها باشد آزادی بیان است و اگر بر علیه آنها باشد تناقض حقوق بین الملل و آن چیزی است که آنها عنوان میکنند آیا واقعاً این آزادی بیان است یا به قول آن خبرنگار اخراجی آزادی بیان در غرب یک توهم است؟
ایزدی: آزادی بیان زمانی معنا پیدا میکند که شما خطوط قرمز خودتان را رد کنید اگر توانستید خطوط قرمز خودتان را رد کنید میتوانید بگویید ما آزادی بیان داریم رد کردن خطوط قرمز مسلمانها یا مردم دیگری و جمعیت دیگری این معنی آن آزادی بیان نیست، چون شما خطوط قرمز افراد دیگری را، جمعیت دیگری را، دین دیگری را، دارید رد میکنید یکی از خطوط قرمز در غرب همین نمونههایی است که در گزارش شما بود بحث رژیم صهیونیستی بحث هولوکاست است، حالا میدانید افرادی که در حوزه هولوکاست در غرب واقعاً مطالعه میکنند مثلاً یک ادعایی بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد که ۶۰۰ هزار نفر یهودی در جنگ جهانی دوم کشته شده بعضیها گفتند ۱ میلیون، بعضیها گفتند ۲ میلیون، یکی گفت ۵ میلیون، یکی گفت ۶ میلیون آن فردی که ۶ میلیون گفته بود یک حالت عجیب و غریبی داشت عددش، بعد آخر سر همان ۶ میلیونِ شده ملاک، بعضی از مورخین رفتند گفتند نه آن ۶۰۰ هزار تا درست بوده یا ۱ میلیون درست بوده یا کمتر بوده، همین در کشورهای غربی جرم است و با طرف برخورد میشود زندان میشود زندگی اش نابود میشود ما اساتید متعددی داشتیم در کشورهای مختلف که اینها واقعاً زندگی شان متوقف شده، زندگی کاری شان اخراج شدند از این جهت اگر کسی خط قرمز اروپاییها یا امریکاییها را رد بکند به شدت با او برخورد میشود. مجله شارلی ابدو خودش این کار را میکند و کرده حالا من دو تا نمونه اینجا برای شما یادداشت کردم.
سوال: و سه بار هم به وسیله دولت فرانسه توقیف میشود.
ایزدی: بله، ما در سال ۱۹۶۱، ۱۹۶۶، ۱۹۷۰ سه بار به خاطر رد کردن خطوط قرمز، این مجله توقیف میشود سال ۱۹۷۰ است که اسمش را عوض میکند بعد از اینکه توقیف شد در یک رد کردن توقیف، شارلی ابدو ۱۹۷۰ است اسم دیگری داشته هاراکِری بوده اسمش، اسم ابتدایی آن هاراکری بوده بعد سال ۱۹۷۰ در یک دور زدن توقیف میآیند اسمش را عوض میکنند که اسم جدیدش هستش شارلی ابدو آن دو موردی که در رابطه با بحث اسرائیل هست یکی از آن سال ۲۰۰۰ بوده خانم مُلا شُولت که انتقاد میکند از سردبیر شارلی ابدو، شارلی ابدو سردبیرش در آن سال فردی بوده به نام فلیپه وال سالها در آن ایام سردبیر این هفته نامه بوده ایشان یک متنی را مینویسد و میگوید فلسطینیها متمدن نیستند انسانهای متمدنی نیستند نسبت به فلسطینیها بعد اعتراض این خانم منجر به اخراجش میشود این مورد خود این مجله بوده یک مورد هم سال ۲۰۰۸ داشتند یکی از افرادی که در این مجله کار میکرده به اسم سینِه اس. آی. ان.ای این اسم قلمش بوده یک کلمه هستش ایشان یک متنی را منتشر میکند درباره احتمال اینکه پسر رئیس جمهور وقت فرانسه ممکن است یهودی بشود به خاطر اینکه با یک دختر یهودی ممکن است بخواهد ازدواج بکند بعد عدهای از یهودیها از این حالا به چه دلیل بوده نمیدانم ناراحت شدند و بعد این فرد توسط مجله اخراج میشود یعنی یک نقدی که واقعاً خیلی هم نقد نیست اخراج میشود و البته دادگاهی میشود و دادگاه میروند اینها داستانهای دیگر دارد از این جهت این آزادی بیانی که مطرح میشود کاملاً استانداردهای دوگانهای مطرح هستش حالا چرا اصل آزادی بیان مطرح شده عقبه تاریخی آن چه هست؟ این نکتهای هستش که من خدمتتان عرض میکنم.
سوال: آقای سروستانی همین صحبتهای آقای دکتر ایزدی را ادامه بدهیم ما میبینیم که در جایی که پای منافع دولت فرانسه پیش کشیده میشود موضوع توقیف این نشریه مطرح میشود و در جایی که توهین و اهانت به مقدسات دولتهای دیگر مطرح میشود نظام قضائی و دولت فرانسه در مقام حمایت با توجیه آزادی بیان از نشریه شارلی ابدو برمی آید راجع به این دوگانگی صحبت کنید در جایی که موضوع هولوکاست مطرح میشود مجازاتهای سنگین در نظر گرفته میشود یا حتی اهانت به یهودیت که بحثهایی را ما در طول تاریخ از ابتدای فعالیت این نشریه شاهدش بودیم.
عباس سروستانی کارشناس مسائل اروپا: نشریه شارلی ابدو از زمان تأسیسش دهه ۱۹۶۰ به دلیل رد کردن خطوط قرمز و توهین به ارزشهای ملی در زمان شارل دوگل چندین بار توقیف شده و حتی اسم جدیدش یک کنایهای به شارلی به شارل دوگل که در زمان شارل دوگل، چون محدودیتهای شدیدی روی نشریه اعمال شده بود این اسمش کنایهای به شارل دوگل هست کسانی که از این گونه اقدامات نشریه شارلی ابدو حمایت میکنند معمولاً استناد میکنند به بند ۱۹ اعلامیه حقوق بشر، اما نکتهای را که نادیده میگیرند این است که این آزادی بیانی که در ماده ۱۹ کنوانسیون حقوق بشر به آن اشاره شده آزادی بیان مطلق نیست در کنوانسیون بین المللی حقوق مدنی و سیاسی که پیوستی است بر اعلامیه حقوق بشر، ماده ۲۰ آن به صراحت توهین به مقدسات دیگران و هرگونه متن، بیانیه و نوشتهای را که منجر به تنفر، تنفر حالا عقیدتی یا تنفر مذهبی بشود را به شدت محدود کرده یعنی آزادی بیان در چارچوب تکالیف و مسئولیتهایی قرار دارد و مضاف بر این کنوانسیون اروپایی حقوق بشر و آزادیهای اساسی در ماده ۱۰ همین محدودیتها را بر آزادی بیان اعمال کرده، این اقدام نشریه شارلی ابدو ضمن اینکه کار غیر اخلاقی و غیر حرفهای بوده از منظر همان حقوق بین المللی که خود غربیها هم پایه گذارش بودند یک جرم بین المللی هم میتواند محسوب بشود.
سوال: راجع به حقوق بین الملل گفتند، ببینیم آزادی بیان طبق کنوانسیونها و معاهدات حقوق بین الملل چه جایگاهی دارد حالا جدا از آن چیزی که ما اشاره کردیم جایی که پای منافع مطرح باشد و خطوط قرمز خودشان، آنها توقیف میکنند و جای اهانت به دیگران باشد آنها در مقام و قامت حمایت برمی آیند در اندیشههای لیبرالی هم که نگاه میکنیم از جان مالک تا رالو و مثلاً بلرین میبینیم که آن اصل مهم وجود دارد که آزادی تا جایی محترم است که ناقض آزادی و حقوق دیگران نشود آیا از این جنبه هم به آن نگاه کنیم و ببینیم که این حمایت دولت فرانسه از اقدامات هتاکانه مجله شارلی ابدو آیا واقعاً این اصل را در آن اندیشهها رعایت کرده است؟
ایزدی: قطعاً این کار را نکرده ما در حقوق رسانه یک جمله مشهوری است میگویند در یک تئاتر پرجمعیت تئاتری که جمعیت زیادی است شما نباید داد بزنید که جایی آتش گرفته حتی اگر جایی آتش گرفته شما نباید داد بزنید، چون هجمه میشود و تعدادی ممکن است کشته بشوند اگر شما بروید آتش را به آرامی خاموش بکنید آن فاجعهای که ممکن است با سر و صدا کردن پیش بیاید پیش نمیآید پس حرف زدن چیزی را گفتن لزوماً بدون محدودیت نیست آزادی بیان در خود غرب محدودیت دارد که نمونه آن را عرض کردم منتهی اگر اجازه بدهید میخواهم یک کمی برگردم به عقبه این داستان آزادی بیان در غرب، چون در قرن ۱۹ و در اوایل قرن ۲۰ این گونه نبود، اصل آزادی بیان در رابطه با رسانهها برمی گردد به پروندههایی که در امریکا در دهه ۵۰ نسبت به مجلات مستهجن داشتیم، به دلیل سودی که این مجلات برای ناشرین تولید میکردند، دولت امریکا و سیستم قضائی امریکا به خاطر فشاری که این لابیهای تولید کننده این نوع محتوا چه در حوزه فیلم، چه در حوزه مجله و چه در حوزههای دیگر داشتند سیاستمدارهای امریکایی را میخریدند و بعد به عنوان اینکه این عکس مستهجن نوعی ابراز بیان است هیچ ربطی به ابراز بیان ندارد آمدند و عادی سازی کردند تولید اینها را قانونی کردند تولید این نوع محتوا را شما در دهه ۴۰، در دهه ۳۰ اگر نگاه بکنید محتوا در امریکا در کشورهای دیگر غربی غیر قانونی بود قانونی شدنش برمی گردد به آن عقبه مالی یعنی سیستم سرمایه داری که در کشورهای غربی داریم حرف اولی که به آن توجه میکند آن عقبه پولی هست که آن فردی که دارد حرف میزند دارد اگر عقبه پولی داشته باشد هرچی بخواهد میتواند بگوید، اگر عقبه پولی نداشته باشد میتوانند به راحتی با آن برخورد بکنند. از اینجا داستان آزادی بیان شروع شد که شما هر چیزی میتوانید بگویید چرا، چون بدترین چیزها را میخواستند بگویند و نمیخواستند جلویش را بگیرند به خاطر نفوذ پولی که در آن سیستم بود این یک دلیل است، در رابطه با این مجله، شما یک داستان ضدیت با دین هم دارید چرا، چون کشورهای غربی سال هاست در جاهای مختلف دنیا جنایت میکنند تنها جایی که مقابله کرده با این نوع جنایتها به صورت سیستماتیک و گسترده نهادهای دینی بودند و با زدن نهادهای دینی، سرمایه سالاران در کشورهای غربی میتوانند چه کار بکنند آن فعالیتهای ضد بشری خودشان را ادامه بدهند پس یک داستان پول هست و یک داستان تعرض به دین هست الآن اگر شما نگاه بکنید بین ادیان مختلف، علمای شیعه هستند که به صورت شبکهای با هجمهای که در حوزه دین اتفاق میافتد، مقابله میکنند الآن هنوز هم مسیحیت رتبه یک ادیان الهی هست اینها سه تا فرقه هستند فرقه کاتولیک بزرگترین فرقه هست که خودش مشکلات اخلاقی متعددی دارد پروتستانها تعدادشان زیاد است منتهی به صورت گسترده تکه تکه شدند صدها شعبه دارن صدها فرقه دارند آن کلیسای ارتودوکس که در دوره شوروی هم سرکوب شده بود الآن یک کمی دارد سر باز میکند که این داستان اوکراین یک بخشی از آن برمی گردد به زدن کلیسای ارتودوکس در جهان اسلام هم علمای اهل سنت بزرگوار ما زیاد داریم در وضعیت فعلی دنیا در حوزه فرهنگی یعنی ناراحت هستند منتهی شبکه نیستند شبکهای که در بین علمای سنت هست یا در رژیم سعودی یا در مصر جا دارد که به خاطر سرسپردگی این دو رژیم به کشورهای غربی این شبکههای منظمی که در جهان اهل سنت هست نمیتواند کاری بکند تنها جایی که در دنیا باقی مانده که میتواند مقابله بکند با این هجمه سرمایه سالار و ادبیاتی که ذیل آزادی بیان تولید میشود همین علمای شیعه هستند دلیل اینکه این مجله نسبت به علمای شیعه اخیراً دغدغه پیدا کرده همین است چیز دیگری نیست، چون تنها نهادی هست که در دنیا به عنوان یک سد باقی مانده و به نظر این برای ما یک فرصت است که تمام نهادهای مختلف پراکندهای که در دنیا نسبت به این محتوا ناراحت هستند ذیل پرچم علمای شیعه بتوانند از دین، اصول دین نه اسلام یا تشیع، از دین دفاع بکنند از آموزههای الهی دفاع بکنند از آموزههای فرهنگی صحیح دفاع بکنند به این جهت کاری که الآن میکنند به نظرم در درازمدت به ضرر خودشان خواهد بود.
سوال: راجع به همین جمله شما بیشتر صحبت میکنیم، چون کارشناسان هم معتقد هستند که دولت فرانسه و این نشریه با وجود این رویکرد یا ضد دین و همچنین به بهانه آزادی بیان نتیجه عکس خواهد گرفت از آن چیزی که در سیاستگذاریهای خودش دنبال میکند. صحبتهای پایانی آقای دکتر ایزدی را با آقای سروستانی ادامه بدهیم که آن چیزی که الآن دنبال میشود با یک نگاه آزادی بیان؛ در ادامه این سیاستگذاریها هزینههای سنگینی را متوجه دولت فرانسه، نشریه شارلی ابدو و حتی مجموعه کشورهای غربی و امریکا خواهد کرد.
سروستانی: بله مثل همه مفاهیم حقوق بشری در حوزه آزادی بیان ما شاهد استاندارد دوگانه در غرب هستیم در خصوص مبحثی مثل هولوکاست اساتیدی مثل پروفسور رابینسون، پروفسور روژه گارودی به خاطر اینکه دو تا سؤال اساسی را مطرح کردند اینکه در کتاب خودشان با عنوان بنیاد اسطورههای کشور اسرائیل دو تا سؤال را مطرح میکنند اولا ًاینکه بحث هولوکاست یک روایت سازی است برای بنیان اسرائیل و سؤال دومشان که خیلی اساسیتر است این است که اگر به فرض محال هم هولوکاست واقعی باشد چرا باید هزینه هایش را مردم فلسطین بدهند. به خاطر همین اظهار نظر ما شاهد بودیم که پروفسور روژه گارودی محاکمه میشود و در دهه ۱۹۹۷ حدود ۴۰ هزار دلار در این زمان به خاطر این اظهار نظرشان جریمه میشود. یا پروفسور رابینسون به خاطر مصاحبه خبری که با شبکه سحر ما داشتند و همین مسائل را مطرح میکنند به سه سال حبس محکوم میشوند باید عرض کنم که ما این استانداردهای دوگانه را داریم و حتی در سال ۲۰۰۹ که یک لطیفه یک آقای دکتر اشاره فرمودند که پسر سارکوزی میخواست با یک خانواده یهودی ازدواج کند آنجا خب یک لطیفهای مطرح کرده بودند که اینها به خاطر پول این خانواده ثروتمند میخواهند یهودی بشوند و به خاطر همین آن خبرنگار اخراج کردند محاکمه کردند و آن موقع سردبیر و مسئولین نشریه شارلی ابدو به بهانه آزادی بیان حاضر نشدند دفاع کنند این نشان میدهد که...
ایزدی: خودشان اخراج کردند.
سروستانی: خودشان اخراج کردند و حاضر نشدند از مواضع خبرنگارشان دفاع کنند. این نشان میدهد که بحث آزادی بیان یک ابزار در دست غرب و حالا جلوتر اشاره میکنم که از چه زمانی این بحث اسلام ستیزی از دهه ۱۹۹۰ چرا و بر چه اساسی وارد مشی نشریه شارلی ابدو شده و فرآیندش به چه شکلی بوده است.
سوال: یک گریزی آقای دکتر ایزدی به این سؤال حتماً راجع به این پیشینه هم با شما صحبت خواهم کرد، یک پیرزن ۹۷ ساله آلمانی محکوم میشود به زندان آن هم بدون جایگزین یعنی محکومیتش هیچ جایگزینی ندارد در حالی که مدعی آزادی بیان هستند و میبینیم این در فضای مجازی هم ما مصداقهایی را میبینیم شاهچراغ (ع)، سردار حاج قاسم سلیمانی را تصاویرش را در رسانههای خودشان در فضاهای مجازی خودشان ممنوع التصویر میکنند.
ایزدی: این کاری که مجله میکند عقبه دولتی فرانسه دارد در سال ۲۰۱۵ دولت فرانسه رسماً اعلام کرد ۱ میلیون یورو به این مجله کمک کرده، شرکت گوگل مشهور است ۲۵۰ هزار دلار کمک کرده، گاردین مدیا انگلیسی ۱۰۰ هزار پوند کمک کرده، نهادهای مختلف یعنی شما نگاه بکنید به صورت حسابهای مالی این مجله از جاهای مختلف غالباً صهیونیستی کمک دریافت میکند به این جهت یکی از بحثهایی که قاعدتاً باید به آن توجه بشود این هست که ما چه کار باید بکنیم؟ عینک ما شکسته بود یکی دو ماه پیش من رفته بودم برای تعویض عینک. آن فروشنده میگفت لنز فرانسوی میخواهی یا اسپانیایی؟ پرسیدم لنز ایرانی ندارید شما؟ ندارند حالا ایشان میگفت که ظاهراً ساخته نمیشود یا حالا شاید هم ساخته میشود ما خبر نداریم خلاصه ایشان میگفت ساخته نمیشود خب اینجا زمانی که به شما فرانسوی یک گزینه است یک کشور یک گزینه دیگر هست چه کار باید بکنیم باید گزینه دیگر را انتخاب بکنیم که یک موج متوقف کردن خرید کالاهای فرانسوی هم در جهان اسلام راه افتاده سال هاست که راه افتاده به خاطر همین فعالیتهایی که میکند، چون این یک مجله نیست این یک پروژه رسمی دولتی است که پول میگیرد.
سوال: میتوانیم بگوییم این در راستای همان جنگ ترکیبی هست که اشاره میکند و ما معیارها و مصداقها و ابعاد مختلفش را دائم بررسی میکنیم با توجه به تمرین مالی که اشاره کردید از سوی دستگاهها و نهادهای مختلف از شارلی ابدو انجام میدهد در این راستاست.
ایزدی: بله یعنی خود دولت فرانسه که نمیتواند بیاید مثلاً فلان کاریکاتور را بکشد، کار دولتها کاریکاتور کشیدن نیست منتهی یک جایی را درست میکنند حمایت مالی از آن میکنند بعد تعرضاتی که باید انجام بدهند را انجام میدهند بعد هم ادعا میکنند که این آزادی بیان است این حرف خنده داری که مثالهای متعددی داریم که چرا این حرف صحیح نیست. ما چکار باید بکنیم؟ در حوزه دیپلماتیک قطعاً کارهای غلیظ تری هم میشود کرد ممکن است یک حوزهای باشد که علمای دین بخواهند در حوزه فتوای دینی ورود پیدا بکنند این دیگر حوزه تخصصی ما نیست و بعد عموم مردم، الآن یک مشکلی که ما در کشور داریم وابستگی صنعت خودروی ایران هست به فرانسه چرا این طوری باید باشد؟ عدهای که هنوز منتظر امضای برجام هستند منتظرند توتال مثلاً دوباره بیاید اینجا کلاهی که قبلاً گذاشته سر کشور دوباره بگذارد، برای چی توتال باید بیاید در صنایع نفتی کشور حضور پیدا کند سودهای آنچنانی ببرد؟ به این جهت بحث فرانسه الآن پرچمدار این داستان فرانسه شده تعرض اسلام ستیزانه الآن پرچمدار آن در دنیا فرانسه هست باید برخورد جدی بشود و چون اصل داستان عقبه پول و سرمایه داری هست همان جا باید به طرف مقابل حمله بشود یعنی در حوزه مالی باید اینها ضرر بکنند متوجه بشوند هزینهای که دارند پرداخت میکنند هزینه جدی هست.
سوال: به نگاه و رویکرد اسلام ستیزی نشریه شارلی ابدو اشاره کردید و آن سیاستگذاریهایی که انجام میشود ضمن اینکه جناب آقای دکتر ایزدی اشاره کردند به اقداماتی که باید انجام بشود چه در حوزه دیپلماتیک، در حوزه مذهبی و حتی مردمی شما هم راجع به آن چیزی که باید به عنوان یک اقدام تعریف بشود در حوزههای مختلفی اشارههایی بفرمایید.
سروستانی: اقدام نشریه شارلی ابدو یک پروژه هست وقتی ما ریشه یابی میکنیم میرسیم به دهه ۱۹۹۷ زمانی که شوروی فرو می پاشد به عنوان غیریت غرب و آنجا اسلام سیاسی مطرح میشود آنجایی که ناتو با بحران هویت مواجه میشود و باید یک غیریتی ساخته بشود برای تداوم حضور ناتو در کشورهای غرب آسیا و آنجاست که نشریه شارلی ابدو شروع میکند به توهین به مقدسات اسلامی در راستای غیریت سازی برای غرب و اقدام اخیرش که در راستای جنگ ترکیبی است من میخواهم اشاره کنم که انگیزههای سیاسی دولت فرانسه چیست؟ دولت فرانسه بعد از جنگ جهانی اول که منطقه غرب آسیا را با بریتانیا بین خودشان تقسیم کردند منطقه سوریه، لبنان و شمال عراق که موصل امروزی میشود بین این دو تا کشور تقسیم شده بود، ولی امروز ما میبینیم که این به مرکز نفوذ ژئوپلتیک جمهوری اسلامی و مرکز جبهه مقاومت تبدیل شده در بحث جنگ اوکراین شما میبینید پهپادهای ایرانی سرنوشت جنگ را تغییر میدهند و این یک بحث امنیتی جدی هست برای اتحادیه اروپا وقتی ما اینها را ردیابی میکنیم متوجه عصبانیت فرانسویها و غربیها میشویم و دلایل حمایتشان از این چنین اقدامات در واقع هتاکانه بیشتر متوجه میشویم.
سوال: آقای دکتر ایزدی در موضوع آزادی بیان میرسیم به اینجا که مثل سایر موضوعات هم حقوق بشر، هم حتی حقوق زنان که در روزها و هفتههای اخیر مطرح بود فقط در غرب یک توهم است و از واقعیت تا آن چیزی که ادعا میکند فاصله بسیار است.
ایزدی: یک ثانیه لِهِیت اِسپیچ لاز دارند قوانین سخنان نفرت انگیز، این را دولت فرانسه اگر اجرا نکند معلوم است چه کاره است.