قلم زنی، سوغات دیار نخل و نارنج

قلم زنی یکی از هنرهای جوانان طبسی است که بیش از ۱۵۰ سال قدمت دارد و گردشگران از این تولیدات به عنوان یکی از سوغات و هدایای ویژه طبس یاد می‌کنند.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز خراسان جنوبی، شیوه قلم زنی طبس که از شیوه‌های منحصر بفرد قلم زنی مس است با ریزه قلم قلم زنی سوغات دیار نخل و نارنج تا حدود زیادی مشابهت دارد و مهارت هنرمندان و صنعتگران طبسی در ایجاد نقوش ظریف با تقسیم سطح به واحد‌های هندسی منظم با کمک پرگار و قلم‌های فولادی و خراشیدن سطح مس و سپس پر کردن زمینه با نقوش هندسی و گل و گیاه ریز سرآمد هنر‌های دستی خراسان جنوبی و کشور است.

قلم زنی طبس به دو صورت سفید قلم و قرمز قلم رواج دارد که هر دو منحصر به فرد بوده و تنها در شهر طبس به این شیوه اجرا می‌شود و برخلاف قلم زنی سایر نواحی کشور که باید قلم به صورت عمود بر سطح فلز ضربه وارد شود، در این شیوه قلم با زوایای حدود ۳۵ تا ۴۰ درجه در قلم قرمز یا ۷۵ تا ۸۰ درجه در قلم سفید و ضربات مداوم و پیوسته و ریز چکش، به سطح فلز برخورد کرده و لایه‌های نازکی از سطح مس برداشته شده یا خطوط نقوش کمتر از چند دهم میلیمتر فرو می‌روند که زاویه قلم و نحوه چکش کاری در این شیوه تمیز دهنده مهارت استادکاران است.

بهره گیری از نقوشی مانند موتیف‌ها و نگاره‌های بومی از جمله درخت نخل و پلیکان و نوشته‌ها که عموما اسامی پنج تن، آیات مشهور قرآنی، دوازده امام و امثال آن‌ها است بسیار استفاده می‌شود و از اشعار مشهور حافظ و سعدی هم به ندرت کار‌هایی می‌توان یافت، همچنین نام قلم زن و سال ساخت نیز در برخی کار‌ها درون نقوش جاگذاری می‌شود.

مهارت قلم زنی ویژه شهر طبس ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ با شماره ۲۰۶۰ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است و حال در ژئوپارک طبس که جهانی شده است بعنوان یکی از شاخصه‌های مطرح این ژئو پارک شناخته میشود.