میزان سزارین در ایران بیش از ۳ برابر استاندارد جهانی

دکتر انیسیان مدیرکل اقتصاد و درمان مجموعه نظام پزشکی و دکتر صابر جباری رئیس اداره جوانی وزارت بهداشت در برنامه رادیو گفتگو  صبح و گفتگو  درباره مزایا و معایب و  آمار زایمان طبیعی و سزارین در ایران گفتگو کردند 

سوال: آقای انیسیان یک موضوعی که مطرح است البته موضوع جدیدی هم نیست طی سال‌های اخیر خیلی در این مورد صحبت شده درباره زایمان طبیعی و زایمان سزارین و در آخرین آمار‌هایی که اعلام شده این که در کشور ما بیش از سه برابر استاندارد جهانی هست، اولا استاندارد جهانی چقدر و چگونه است؟
انیسیان: استاندارد جهانی معمولا به این شکل است البته منطقه به منطقه متفاوت است، ولی نرخ سزارین نباید بیش از ۲۵ درصد کل زایمان‌ها باشد.

سوال: در کشور ما بر اساس همین که اشاره کردید بیش از سه برابر است. یعنی بیش از ۷۵ درصد؟

انیسیان: من آمار دقیق را در کشور خودمان ندارم ولی قطعا آقای دکتر جباری بهتر می‌توانند راهنمایی کنند.

سوال: اقای جباری شما آمار را دارید؟
جباری: زایمان سزارین ما حدود ۵۵ درصد است البته نرم جهانی ایده آلش ۱۵ درصد است فرمایش آقای دکتر درست است و نهایتا باید ۲۵ درصد باشد اگر ۱۵ درصد را بگیریم همان سه برابر می‌شود و باز هم درست می‌شود.

سوال: آقای انیسیان بفرمایید که چرا این استاندارد در نظر گرفته شده است و چرا نباید این آمار بالاتر از این استانداردی که اشاره کردید برود؟
انیسیان: بحث زایمان یک فرایند کاملا طبیعی است. اصطلاحا ما بعضا در نظام سلامت به شوخی می‌گوییم، می‌گوییم اگر ما دست در فرآیند‌های طبیعی نبریم شاید خیلی عوارض و مرگ و میر و مشکلاتی که ایجاد می‌شود کمتر باشد. زایمان یک فرآیند طبیعی است و تا قبل از این که در شرایط غیرضرور انسان ورود بکند به این فرآیند، مشکلی هم در زاد و ولد به آن شکل نبود. جز موارد خیلی خاص، که جان نوزاد یا جان مادر را به خطر می‌انداخت در بقیه موارد زایمان طبیعی بدون مشکل انجام می‌شد و بهرحال جز موارد ضروری که نیاز به مداخله پزشکی دارد نباید در این فرآیند مداخله کرد.
سوال: اقای جباری شما بفرمایید.

جباری: ما این اشتباه را دوباره داریم تکرار می کنیم درخصوص سزارین‌های اصطلاحا شکم اول یعنی مادری که اولین تجربه بارداری و زایمانش را دارد ما این آمار را هم در کشورمان متاسفانه بالاست و خودش دست آویزی می‌شود برای سزارین‌های بعدی، که باید این را حتما ما در نظام سلامت تبدیل کنیم و هم از فرهنگ سازی عمومی به کودک و به مادران جامعه ما کمک کنیم که تصمیم درست بگیرند و اصراری بر سزارین نداشته باشند مگر در مواردی که پزشک تشخیص می‌دهد که جان مادر یا فرزند در خطر است.
سوال: از منظر قانونی می‌شود این موضوع را دنبال کرد یا نه حتما و فقط از طریق فرهنگ سازی هست که این روند اصلاح می‌شود؟
جباری: نه این از قبل هم بوده است در قانون حمایت از جوانی جمعیت هم مجلس شورای اسلامی بر وزارت بهداشت تکلیف کرده که سالانه ۵ درصد میزان سزارین را کاهش بدهد و زایمان طبیعی را افزایش بدهد تا به میزان نرم جهانی برسد. حتما سیاستگزاری‌هایی که در این زمینه درست انجام بشود در نظام تعرفه گذاری بین زایمان طبیعی و سزارین بحث اعتباربخشی بیمارستان‌ها به ویژه در بخش خصوصی که بخش زیادی از سزارین‌ها، سزارین‌های شکم اول در آن‌ها انجام می‌شود حتما موثر است و تاثیرگذار است. منتها از نظر فرهنگ عمومی هم ما غالب مادرانمان مزایا و معایب مقایسه‌ای بین سزارین و زایمان طبیعی را نمی‌دانند و اگر بدانند این خودش خیلی کمک می‌کند که درخواست مادر و اصرارش برای سزارین کاهش پیدا کند.
سوال: اقای دکتر انیسیان اگر مرور سریعی بخواهیم داشته باشیم مزایا و معایب زایمان سزارین چه مواردی را بیان می کنید؟

انیسیان: اجازه بدهید قبل از این موضوع من اشاره کنم که چرا زایمان طبیعی در کشور ما کم شد؟ تا حدود ۳۰-۳۵ سال قبل ما غالب زایمان هایمان زایمان طبیعی بود از حدود ۳۰-۳۵ سال قبل که وزارت بهداشت بر اساس سیاست‌های درستی شروع کرد به پایش جدی سلامت جنین، مدیریت مرگ و میر حول و حوش زایمان و ساختار آموزش پزشکی ما، به سمتی رفت که ریسک کمتری را بپذیرد در حوزه زایمان، آرام آرام سزارین زیاد شد، کم کم مادران به دلیل این که درد زایمان درد زیادی هست، زندگی شهری بیشتر شد، یک مقداری توقع خانم‌ها از سلامت و زایمان بی درد بالا رفت در کشور ما تا شاید ده سال قبل پانزده سال قبل بی دردی زایمان چیز مرسومی نبود یعنی همه مادران باید درد زایمان را به طور کامل تحمل می‌کردند و این باعث شد که رغبت مادران هم به سمت زایمان طبیعی کمتر شود، از طرف دیگر این نگرانی و این تصور که زایمان طبیعی باعث آسیب به اندام‌های لگنی می‌شود باعث افتادگی مثانه اصطلاحا می‌شود و تمام این عوارضی که ایجاد می‌شد که حالا بعضا هم به دلیل تکنیک‌های نامناسب زایمان بود، چه توسط ماما‌های تجربی، چه توسط مجموعه کادر درمان، باعث شد که رغبت عمومی هم به سمت سزارین بیشتر شود. از طرف دیگر سیاست‌های تعرفه‌ای که تا تقریبا هفت هشت سال پیش وجود داشت، تعرفه زایمان طبیعی کمتر از زایمان سزارین بود، این هم به نوعی به نیاز القایی دامن زد و در نهایت مجموعه عوامل حالا عوامل دیگری هم بوده که الان فرصت پرداختن به آن‌ها نیست و مجموعه این عوامل باعث شد که رغبت به سزارین بیشتر شود. ریسک پذیری متخصصین زنان به سمت برای زایمان طبیعی کمتر شود، چون زایمان طبیعی فرآیند زمان بر و وقت گیر است و عرض کردم سیاست‌های تعرفه‌ای باعث می‌شد که پزشک حساب کند در طول این زمانی که می‌خواهد وقت سر زایمان طبیعی بگذارد می‌تواند تعداد بیماران بیشتری را ویزیت کند آن زمان هم کمبود پزشک همچنان در کشور بود و همه این‌ها دست به دست هم داد برای این که زایمان طبیعی ما کمتر شود. از طرفی تربیت ماما‌های ما و آموزش مامایی مان به شدت آسیب دیده در حدود سی سال اخیر به دلیل این که تعداد متخصصین زنان بیشتر بودند و زاد و ولدمان به دلیل سیاست‌های کنترل جمعیتی کم شد فرصتی برای آموزش ماما‌ها به آن شکل نبود به همین دلیل ماما‌هایی هم که ...
سوال: همزمان جمع بندی هم بکنید؟

انیسیان: این مسائل بسیار مهم است یعنی اگر درمورد این‌ها صحبت نکنیم اصلا بهتر است در مورد بحث سزارین و زایمان طبیعی صحبت نکنیم. بحث این جا این است که این اساسی‌ترین و کلیدی‌ترین مسائل است ما دائم می‌گوییم که عارضه این چیست و عارضه آن چیست. چرا اصلا این اتفاق افتاده و سیاست ما باید چه باشد. بحث ما اینجا این است که آموزش مامایی مان هم به شدت آسیب دید به همین دلیل ماما‌های ماهر تربیت نکردیم، عارضه زایمان‌های طبیعی مان بالاست چرا این را هیچ کس نم یگوید به نسبت نرم جهانی عوارض زایمان طبیعی در کشور ما بسیار بالاست و این را باید مدیریت کنیم. حالا بحث اینجا این است که زایمان طبیعی در برابر سزارین، سزارین تمام عوارض یک عمل جراحی اعم از عوارض بیهوشی، عوارض چسبندگی ارگان‌های داخلی شکم به دلیل دستکاری جراحی، خونریزی، همه این‌ها را دارد. زایمان طبیعی عرض کردیم یک فرآیند فیزیولوژیک است اگر ما مداخله نکنیم و مراقبت‌های دوران بارداری مناسبی داشته باشیم قطعا زایمان طبیعی ارجح است به سزارین منتها ساختار آموزش مامایی مان بسیار ضعیف است ساختار آموزش پزشکی مان به سمت سزارین است، بخشی از آن هم بر می‌گردد به مسائل قانونی، اگر یک جنینی در طول زایمان دچار آسیب شود بعضا تا یازده دیه ممکن است که متخصص زنان محکوم شود در برابر تعرفه‌ای که دریافت می‌کند ریسک نمی‌کند. این هم که می‌فرمایند در بخش خصوصی زایمان سزارین بیشتر است
بله علتش هم این است که در بخش دولتی سیاست‌های کنترلی بسیار شدید است کسانی که حتی افرادی که با بضاعت مالی پایین هستند اگر بخواهند و تمایل داشته باشد مادر به زایمان سزارین مجبور می‌شود بیاید در بخش خصوصی انجام بدهد که یک مقداری سخت گیری‌ها کمتر است. سوال: همزمان پیامک داشتیم که از نکات جنابعالی خیلی تشکر کردند شنوندگان و تایید کردند فرمایشات شما را.

جباری: ما یک فرهنگ سازی عمومی لازم داریم که مردم مزایا و معایب را بدانند یک قسمت هم فرهنگ سازی در نظام بهداشتی که وزارت بهداشت دارد بر اساس قانون جدید بحث تکالیفش را مرور می‌کند و اصلاح می‌کند. بالاخره ما مزایای زایمان طبیعی که مادر زودتر به زندگی بر می‌گردد به سایر فرزندانش به خانواده بر می‌گردد را باید مردم بدانند امکان شیردهی زودتر به کودک فراهم می‌شود و مدت کوتاه بستری در بیمارستان را دارد که در مقابلش واقعا سزارین هم مدت طولانی تری است درد حین زایمان کمتر است، ولی درد بیشتری را پس از زایمان حدود ۱۴ روز که بخواهد بخیه هایش را بکشد و اقای دکتر فرمودند یک عمل جراحی بزرگ تلقی می‌شود احتمال عفونت‌های بعدش بیشتر است و خطر احتمال جراحی بیشتر هست و احتمال بارداری‌های بعدی اش کمتر میشود و احتمال ناباروری پیدا میکند در مورد کودک هم همین است کودک خطر ابتلا به آسم وآلرژی طبق آخرین پژوهش‌ها نسبت به کسی که زایمان طبیعی می‌کند در سزارین بیشتر است .