لزوم توجه به آثار علم در جامعه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، رییس فرهنگستان علوم در نشست علمی که با موضوع «سرآمدی علمی و چالش‌های احراز آن در نظامات سنجش و ارزیابی علم» که در فرهنگستان علوم برگزار شد، گفت: ما دانشمندان بزرگ و جهانی داریم، ولی یکی از کار‌هایی که باید انجام دهیم، این است که ببینیم این علم در جامعه چه اثری داشته است؛ جامعه چه اندازه علمی شده و چقدر به علم خو کرده و با علم انس گرفته است؟
دکتر رضا داوری اردکانی افزود: من معتقدم که در مراکز پژوهشی باید مسائل نظری مربوط به تاریخ و فلسفه علم نیز مطرح شود.
وی اظهار کرد: مسئله مهمی که ذهن من را مشغول می‌کند، وجود علم در هر جایی از عالم است. هرجایی اقتضائاتی دارد و باید آثار و تاثیر پژوهش‌ها را در نظر گرفت و دید.
رییس فرهنگستان علوم با بیان این‌که هیچ اختلافی در این موضوع که امروز علم سلطان است، وجود ندارد، ادامه داد: امروزه علم سلطان است؛ ولی در طول تاریخ همیشه به این صورت نبوده. علم از احترام برخوردار بوده، ولی همیشه سلطان نبوده است و به این صورت که تکلیف جامعه را مشخص کند، نبوده و شأنی از شئون جامعه بوده است.
استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشگاه تهران، خاطر نشان کرد: کلام «علم سلطان است» سخن مولا علی (ع) است که آن روزی که علم سلطان نبوده، آن بزرگوار درک کرد که علم در تاریخ سلطان است.
وی ادامه داد: معنای دیگر این کلام این است که علم باید دنیا را راه ببرد. البته ادعای این را ندارد که تکلیف را مشخص کند. علم دستور نمی‌دهد، پیشنهاد نمی‌دهد، با اخلاق کار ندارد، با این‌که چه باید کرد، کار ندارد؛ ولی علم قدرت است. یعنی جایی که علم است، نظم علمی و تکنینکی وجود دارد و این نظم علمی تکنیکی تکلیف جامعه را مشخص می‌کند.
داوری اردکانی خاطر نشان کرد: علم دستور نمی‌دهد، ولی ایجاد زمینه‌ها کار علم است. علم چارچوب و زمینه قدرت را مشخص می‌کند.
وی در خصوص سخنرانی رییس ایرانداک در مورد چالش‌های احراز سرآمدی، گفت: طرحی که مطرح شد، طرح خوبی است و طرحی از پیشرفت علم و سیر تاریخ بیان شد و وصف امروزی نیز گفته شد و نشان دهنده این است که علم از ابتدا به این صورت نبوده است.
رییس فرهنگستان علوم خاطر نشان کرد: این تکامل را که می‌بینیم، این توقع را ایجاد می‌کند که لااقل این علم و تکنولوژی در برخی از شئون جامعه و زندگی نیز اثر بگذارد. اگر علم کشوری پیشرفت می‌کند و می‌گوییم علم پیشرفت کرده، باید در معاش آن کشور و در روابط و مناسبات آن کشور نیز مؤثر باشد.
داوری اردکانی با بیان این‌که ما در این‌که دانشمندان بزرگی داریم، تردیدی نداریم، گفت: ۳۰۰-۴۰۰ نفر از آن‌ها با این مؤسسه بزرگ (فرهنگستان علوم) ارتباط دارند. ما دانشمندان بزرگ و جهانی داریم، ولی یکی از کار‌هایی که باید انجام دهیم، این است که باید ببینیم این علم که حتماً اثرگذار است و قدرت است، در جامعه چه اثری داشته است و جامعه چه اندازه علمی شده و با علم خو کرده و با علم انس گرفته است.
وی تاکید کرد: اگر علم در جامعه‌ای وجود دارد، ولی آن‌چنان که باید در کشاورزی، در صنعت و در آموزش و پرورش اثر مهمی نکرده است، باید فکر کنیم که چگونه می‌توانیم بین علم و آثاری که از آن توقع داریم، ارتباط بر قرار کنیم.