زیر‌و‌بم لیزینگ خودرو 

لیزینگ خودرو چیست؟

لیزینگ (Leasing) یک کلمه انگلیسی به معنای اجاره کردن امتیاز یک دارایی است و آن را مترادف با اجاره کردن نیز می‌دانند. اما اصطلاح لیزینگ خودرو به معنای نوعی روش خرید اقساطی خودرو است که افرادی که معمولاً توانایی پرداخت هزینه خرید خودرو به‌صورت یکجا را ندارند، از آن استفاده می‌کنند. معمولاً تعداد اقساط در لیزینگ خودرو زیاد است و به همین دلیل سود زیادی هم روی اقساط کشیده می‌شود.
در لیزینگ خودرو نوعی قرارداد میان مالک و مستأجر منعقد می‌شود که در آن قیمت نهایی خودرو، تعداد، سررسید و نحوه پرداخت اقساط درج می‌شود. البته برای اینکه خودرو به تملک مستاجر درآید، شرط هایی نیز در قرارداد قید می‌شود که هر شرکت لیزینگ خودرو شرایط خاص خود را دارد.

تاریخچه لیزینگ خودرو در جهان و ایران چگونه است؟

بر اساس متون باستانی و تاریخی به دست آمده، اقوام ایلامی ها و سومری ها در حدود 2000 سال قبل از میلاد حضرت مسیح به نوعی اجاره اموال و زمین زراعی و یا حتی احشام و آب خود را به غیر داشته اند، اما به شکل مدرن و جدید لیزینگ در اوایل دهه 1950 در انگلستان شکل گرفت و پس از آن به ایالات متحده آمریکا راه یافت. در ایران برای اولین بار در سال 1354 توسط فرانسوی ها وارد شد، اما به صورت گسترده از سال 1380 به بعد فعالیت ها در این زمینه جدی تر و فراگیر تر شد بطوریکه هم اکنون در ایران 63 شرکت لیزینگ به ثبت رسیده است که بیش از 80 درصد آن مربوط به فعالیت هایی در حوزه خودرو می باشد.

لیزینگ خودرو از نظر فقهی چه جایگاهی دارد؟

لیزینگ خودرو از نظر خیلی از کارشناسان و متخصصان دینی در شرع اسلام پذیرفته شده است، اما نه همه ی انواع رایج آن که در سطح جهان انجام می گیرد. در نظر کارشناسان دینی عقد اجاره به شرط تملیک در فقه اسلام پذیرفته شده است و طبق ماده 57 آیین نامه قانون عملیات بانکی بدون ربا که در پایان آن مستاجر می توان تملک کالای خود را با پرداخت اقساط داشته باشد و در فقه اسلامی شرط نتیجه هبه، صلح و بیع در قرارداد اجاره، صحیح نیست و از این منظر به قراردادهای لیزینگ خودرو با شرط نتیجه ایراد وارد است.

تفاوت خرید اقساطی با لیزینگ خودرو چیست؟

درست است که لیزینگ خودرو یک روش خرید اقساطی است، اما در اصل با آنچه در عرف جامعه با عنوان خرید اقساطی شناخته می‌شود تفاوت دارد. در خرید اقساطی شما باید علاوه بر ارائه چک یا سفته هنگام خرید، یک یا چند ضامن معتبر نیز داشته باشید. همچنین پس از واریز پیش‌پرداخت خودرو به شما واگذار  و سند آن به نام خودتان ثبت خواهد شد. البته تعیین مبلغ پیش‌پرداخت در این روش به‌صورت منعطف انجام می‌شود.
در خرید خودروی لیزینگی شرایط متفاوت است و شما برای تحویل گرفتن خودرو نیازی به ارائه ضامن ندارید. از طرف دیگر ممکن است پس از واریز پیش‌پرداخت صاحب خودرو نشوید و خودرو تا زمان پرداخت آخرین قسط و عمل به تعهدات درج‌شده در قرارداد، در رهن شرکت لیزینگ خودرو باقی بماند. همچنین میزان سود اقساط در این دو روش با یکدیگر تفاوت دارد.

انواع روش‌های خرید خودرو لیزینگی چیست؟

لیزینگ خودرو در کشور ما به دو روش اجاره به شرط تملیک و سند زدن با اخذ چک و سفته انجام می‌شود که در هر دو روش معمولاً 50 درصد مبلغ خودرو به عنوان پیش‌پرداخت دریافت می‌شود. در ادامه با این روش‌ها بیشتر آشنا می‌شوید:

1. اجاره به شرط تملیک

رایج‌ترین روش خرید خودروی لیزینگی، اجاره به شرط تملیک است. یعنی در قرارداد لیزینگ خودرو قید می‌شود که سند خودرو پس از پایان پرداخت اقساط و عمل به شرایط قرارداد، به نام مستأجر می‌شود. علت محبوبیت این روش در میان شرکت‌های لیزینگ خودرو، کم بودن دردسرهای قانونی آن است؛ چراکه خودرو تا پایان اقساط در تملیک شرکت است و در صورت نپرداختن اقساط، شرکت لیزینگ می‌تواند خودرو را به‌راحتی توقیف کند.

2. سند زدن با چک و سفته

این روش در حقیقت ترکیبی از خرید اقساطی و دریافت وام است. همانند روش اجاره به شرط تملیک، شما باید نیمی از بهای خودروی لیزینگی را به عنوان پیش‌پرداخت بپردازید و مابقی مبلغ را به‌صورت اقساط بلندمدت و با سودی که شرکت لیزینگ تعیین می کند،  بپردازید. در این روش شما پس از واریز پیش‌پرداخت مالک خودرو می‌شوید؛ اما باید ضامن معتبر ارائه کنید.

 شرکت ‌های لیزینگ خودرو (دولتی و خصوصی)

شرکت‌های لیزینگ خودرو به دو دسته دولتی و خصوصی تقسیم می‌شوند که تمامی آن‌ها با نظارت بانک مرکزی فعالیت می‌کنند. براساس اطلاعیه های پلیس تنها مرجع معتبر برای استعلام شرکت های لیزینگی خودرو از بانک مرکزی یا شرکت های خودروساز امکانپذیر است. لازم است بدانید که تنها شماره ثبت شرکت در اداره ثبت شرکتها به عنوان مجوز استعلام لیزینگ خودرو نیست بلکه طبق قانون نیازمند مجوز مربوطه از بانک مرکزی است.

فهرست اسامی شرکت های مجاز لیزینگ در سایت بانک مرکزی آورده شده است که همواره در حال تمدید مجوز در صورت داشتن شرایط قانونی از طرف بانک مرکزی هستند.

شرکت‌های دولتی لیزینگ خودرو

شرکت‌های دولتی لیزینگ خودرو خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول شرکت‌هایی هستند که زیرمجموعه کارخانه‌های ایران‌خودرو و سایپا محسوب می‌شوند و دسته دوم را بانک‌ها اداره می‌کنند. لیست این شرکت‌ها را در ادامه می‌بینید:

لیزینگ ایران‌خودرو

یکی از نخستین شرکت‌های لیزینگ خودرو دولتی است که در سال 1382 تأسیس شده و قراردادهای لیزینگ آن به‌صورت اجاره به شرط تملیک منعقد می‌شوند. این شرکت علاوه بر خودروهای سواری صفر و کارکرده ‌ایران‌خودرو، خودروهای سنگین، املاک، تجهیزات، ماشین‌آلات تولیدی و کشاورزی، تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی، لوازم‌خانگی و انواع کالای دیجیتال را به‌صورت لیزینگی واگذار می‌کند.

لیزینگ رایان سایپا

این شرکت لیزینگ خودرو در سال 1380 و با هدف واگذاری محصولات گروه صنعتی سایپا به‌صورت لیزینگی، تأسیس شد. زمینه فعالیت شرکت لیزینگ رایان سایپا مشابه لیزینگ ایران‌خودرو است، با این تفاوت که خودروهای صفر و کارکرده‌ای که توسط آن واگذار می‌شوند، محصول سایپا هستند. این شرکت آپشن‌های خودرو، مواد اولیه صنعتی و قطعات یدکی خودرو را نیز به‌صورت لیزینگی واگذار می‌کند.

لیزینگ ملت

لیزینگ خودرو بانک ملت علاوه بر محصولات دو خودروساز داخلی، خودروهای خارجی مثل سانتافه را نیز به‌صورت لیزینگی واگذار می‌کند. تعداد اقساط در فروش لیزینگی خودرو توسط این شرکت، حداکثر معادل عمر مفید آن خواهد بود.

لیزینگ پارسیان

لیزینگ بانک پارسیان در سال 1379 تأسیس شده و علاوه بر خودروی لیزینگی، انواع کالای بادوام، محصولات حوزه بهداشت و سلامت، تجهیزات کامپیوتری و مخابراتی، محصولات ناوگان حمل‌ونقل و ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی را نیز در لیست محصولات لیزینگی خود دارد.

لیزینگ پاسارگاد

تأسیس لیزینگ بانک پاسارگاد به سال 1383 باز می‌گردد و زمینه فعالیت آن مشابه لیزینگ پارسیان است؛ با این تفاوت که این شرکت فروش لیزینگی خودرو، بیشتر بر لیزینگ ماشین‌آلات صنعتی، کشاورزی و تجهیزات صنعت نفت و گاز تمرکز دارد و امور پیمانکاری پروژه‌های عمرانی را نیز بر عهده می‌گیرد.

مدارک و شرایط خرید لیزینگی خودرو چیست؟

از جمله شرایطی که در میان اکثر شرکت‌های لیزینگ خودرو مشترک است، می‌توان به پرداخت حداقل 50 درصد مبلغ خودرو به‌صورت پیش‌پرداخت و قسط‌بندی 6 ماهه تا 5 ساله اشاره کرد. پرداخت هزینه‌های انتقال مالکیت، مالیات، بیمه بدنه، بیمه شخص ثالث و… توسط مشتری، در شرایط خرید لیزینگی خودرو بعضی از شرکت‌ها وجود دارد و برخی نیز این هزینه‌ها را روی مبلغ اقساط می‌کشند.
میزان سود اقساط در خرید لیزینگی خودرو معمولاً بین 15 تا 25 درصد است که باعث می‌شود قیمت نهایی خودرو پس از پایان اقساط، به مراتب بالاتر از قیمت خودرو در حالت عادی برای شما تمام شود.

مدارک خرید لیزینگی خودرو

پیش از عقد قرارداد لیزینگ خودرو در هر شرکت، لیستی از خودروها به شما ارائه می‌شود که معمولاً در این لیست مواردی مثل قیمت خرید خودرو، تعداد اقساط، نحوه قسط‌بندی (ماهانه یا چند ماه یک‌بار)، میزان سود و… نیز درج‌شده است.
بیشتر شرکت‌های لیزینگ خودرو از افرادی دارای مشاغل مختلف، مدارک متفاوتی را دریافت می‌کنند، اما معمولاً مدارکی مثل کپی کارت ملی و تمامی صفحات شناسنامه، پرینت گردش حساب سه‌ماهه، گواهی امضا و چک صیادی از همه افراد دریافت می‌شود.

آیا چیزی به نام لیزینگ خودروی کارکرده وجود دارد؟

ممکن است شما نیز جزء افرادی باشید که تصور می‌کنند لیزینگ خودرو به معنای لیزینگ خودروی صفر است. اما افزایش سرسام‌آور قیمت خودرو در سال‌های اخیر و کاهش قدرت خرید اکثریت جامعه، باعث شده تا علاوه بر لیزینگ ماشین صفر، شرکت‌های دولتی و خصوصی نسبت به لیزینگ ماشین کارکرده نیز اقدام کنند.
شرایط خرید خودروی لیزینگی کارکرده تقریباً همانند شرایط لیزینگ خودروی صفر است؛ با این تفاوت که ممکن است تعریف خودروی کارکرده از نظر شرکت‌های لیزینگی مختلف، تفاوت داشته باشد. معمولاً این شرکت‌ها خودروی کارکرده داخلی و خارجی را به‌صورت زیر تعریف می‌کنند:

• خودروهای داخلی: حداکثر عمر 7 سال یا کارکرد 150 هزار کیلومتر
• خودروهای خارجی: حداکثر عمر 10 سال یا کارکرد 200 هزار کیلومتر

خرید خودرو لیزینگی تمام قسط چگونه ممکن است؟

متأسفانه چیزی به نام خرید خودرو لیزینگی تمام قسط وجود ندارد و تمامی طرح‌هایی که شرکت‌های خصوصی با این نام ارائه می‌کنند، شامل یک مبلغ حداقل به عنوان پیش‌پرداخت می‌شوند و معمولاً این مبلغ کمتر از 40 درصد قیمت خودرو نیست.
در طرح‌های ازدم‌قسط لیزینگ خودرو شرکت‌های دولتی نیز شما باید قسط اول را برای تحویل گرفتن خودرو بپردازید. تعداد اقساط در چنین طرح‌هایی معمولاً کم (نهایتاً 6 قسط) است و خود قسط اول معادل بخش بزرگی از قیمت خودرو می‌شود. همچنین تحویل خودرو در این طرح‌های فروش لیزینگی بلندمدت است.

مهم‌ترین مزایا و معایب خودرو لیزینگی چیست؟

لیزینگ خودرو یک روش پر خطر برای خرید خودرو است که پیش از انتخاب آن، باید به‌خوبی در مورد آن تحقیق کنید و از توان مالی خود برای پرداخت اقساط در بلندمدت، مطمئن باشید. اطلاع از مزایا و معایب خرید اقساطی خودرو لیزینگی به شما کمک می‌کند تا برای انتخاب این روش بهتر تصمیم بگیرید:

مزایای لیزینگ خودرو

• بزرگ‌ترین مزیت این روش، خرید خودرو بدون داشتن نقدینگی زیاد و پرداخت تدریجی هزینه خودرو در بلندمدت است.
• با این روش، ناگهان بخش بزرگی از پس‌انداز خود را دست نمی‌دهید و می‌توانید منابع مالی خود را بهتر مدیریت کنید.
• شرایط قسط‌بندی اکثر شرکت‌های لیزینگ خودرو منعطف است و می‌توانید طرحی که با شرایط شما همخوانی دارد را انتخاب کنید.
• تحویل خودرو در این روش معمولاً در مدت کوتاهی انجام می‌شود. یعنی شما با پرداخت تنها نیمی از مبلغ خودرو، می‌توانید از آن استفاده کنید.
• افزایش ارزش خودرو در زمان پرداخت اقساط که در نهایت باعث می‌شود از خرید لیزینگی هم سود کنید.

معایب لیزینگ ماشین

• قیمت تمام‌شده خودرو لیزینگی پس از اتمام اقساط، به مراتب بیشتر از قیمت آن در حالت عادی است.
• تا قبل از پایان اقساط، مالک تمام و کمال خودرو نیستید.
• در خرید لیزینگی خودرو برخی از هزینه‌ها مثل بیمه بدنه اجباری به شما تحمیل می‌شود.

مهم‌ترین نکات در معامله ماشین لیزینگی چیست؟

درست است که اکثر قراردادهای خرید لیزینگی خودرو به‌صورت قرارداد اجاره به شرط تملیک منعقد می‌شوند، اما با قراردادهای اجازه املاک مسکونی و تجاری تفاوت دارند. به همین دلیل، بهتر است پیش از انعقاد این قرارداد، در مورد شرایط احتمالی مندرج و الزامات حقوقی مربوط به آن، به‌خوبی تحقیق کنید یا فردی که به این مسائل آگاهی دارد را هنگام عقد قرارداد همراه خود ببرید.
همچنین با توجه به برخی نکات ساده، می‌توانید شرکت‌های لیزینگ کلاه‌بردار را شناسایی کنید. پیش از هر چیز باید برای مشاهده لیست کامل شرکت‌های لیزینگ خودرو دارای مجوز، به سایت بانک مرکزی (www.cbi.ir) مراجعه کنید و ببینید که شرکت مدنظر شما در این لیست وجود دارد یا خیر. البته این تمام ماجرا نیست و باید در صورت مشاهده برخی از نشانه‌ها، از معامله با شرکت مذکور صرف‌نظر کنید. لیست این نکات را در ادامه می‌بینید:

• تحویل یک‌ساعته، یک‌روزه و …
• سود زیر 15 درصد
• قرعه‌کشی با دریافت پیش‌پرداخت اندک (مثلاً 100 هزار تومان)
• فروش خودرو زیر قیمت بازار

آیا ماشین لیزینگی را می‌توان فروخت؟

شاید پس از معامله ماشین لیزینگی ممکن است سنگین بودن اقساط شما را به این صرافت بیندازد که آن را بفروشید. از آنجایی‌که در قراردادهای لیزینگ خودرو قید می‌شود که سند تا پایان پرداخت اقساط نزد فروشنده باقی می‌ماند، معامله آن غیرقانونی است و باید از این کار صرف‌نظر کنید.

در صورت پرداخت نکردن اقساط خودروی لیزینگی چه اتفاقی می‌افتد؟

همانند پاسخ سؤال «آیا ماشین لیزینگی را می‌توان فروخت؟»، پاسخ این سؤال نیز شامل تشریح عواقب قانونی می‌شود. در صورت پرداخت نکردن اقساط، شرکت لیزینگ خودرو می‌تواند حکم توقیف خودرو را بگیرد، چراکه قانوناً مالک آن است.
توصیه ما به شما این است که حتماً اقساط لیزینگ ماشین را به‌موقع بپردازید، چراکه در صورت توقیف،اقدام به تشکیل پرونده در کارگزاری و … زمان زیادی از شما می‌گیرد و گاهی اوقات جرائم و هزینه‌های رفع توقیف از مبلغ یک قسط خیلی بیشتر می‌شود.

منابع:                                                                                                                                 hamrah-mechanic.co pjorm.mashhad

 irleasing