غفلت مسئولین از نقش پسماندسوزی در آلودگی هوا

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما با بالا رفتن شاخص آلودگی هوای تهران در روزهای اخیر  برنامه پارک پردیسان رادیو تهران
 درباره آلاینده‌های هوا باخانم مهندس عبادتی معاون محیط انسانی اداره محیط زیست استان تهران گفتگو کرده است.شرح این گفتگو:

مجری: این روز‌ها که در اوج آلودگی هوا هستیم، مسائل مختلفی به آلودگی هوا دارد کمک می‌کند یکی از آن مسائل مهم، پسماندسوزی است چه در محله‌های مناطق مختلف شهرداری تهران و متاسفانه چه در جنوب تهران، حاشیه شهرمان، در این مورد چه کار باید کرد؟ چه سازمانی مسئول است و چه اقداماتی انجام شده است؟

خانم عبادتی: متاسفانه یکی از مسائل اصلی و مهمی که استان تهران را در بحث آلودگی هوا درگیر کرده و در سایه غفلت مسئولین امر این اتفاق دارد می‌افتد و نقش قابل توجهی هم در آلودگی هوا به ویژه در شرایطی که ما با پدیده اینورژن مواجه هستیم دارد، بحث پسماندسوزی‌ها و زباله سوزی‌ها است سال‌ها است که استان تهران با این موضوع درگیر است، پیگیری‌های بسیاری از سمت اداره کل محیط زیست انجام شده چه از طریق کارگروه پسماند استان و چه از طریق کارگروه‌های پسماندی که در شهرستان‌های استان تشکیل می‌شود، مطالبات بسیاری از دستگاه‌هایی که متولی این موضوع هستند شده، ولی باز شاهد این مسئله هستیم، اگر بخواهم عدد و رقمی خدمتتان بدهم در همین ۲۰ روز آذرماه که ما گشت پایش‌های شبانه داشتیم به دلیل بحث آلودگی هوا، شاید بیش از ۲۰۰ مورد پسماندسوزی را در سطح استان همکاران ما شناسایی کردند.
متاسفانه محیط زیست هم به لحاظ قانونی در این مورد وظیفه ندارد و نه امکاناتی در اختیارش است که بتواند با این پدیده مواجه شود و برخورد کند، براساس قانون مدیریت پسماند، در محدوده و حریم شهر‌ها، شهرداری‌ها متولی این موضوع هستند در محدوده روستا‌ها، دهیاری‌ها و در خارج از آن بخشداری ها، علیرغم مکاتبات و پیگیری‌های بسیاری که داشتیم متاسفانه دستگاه‌های متولی تا حدودی از این امر شانه خالی کردند و ما خیلی تقاضا کردیم که حداقل در همین فصل آلودگی هوا به هرحال این‌ها تیم‌های گشت و پایش‌هایی را تشکیل دهند و همراهی کنند در سطح استان که با این پدیده مقابله شود تا الان واقعا اتفاق جدی در سطح استان تهران در رابطه با مقابله با پدیده پسماندسوزی نیفتاده است.

 مجری: پس باید چه کرد؟

خانم عبادتی: خواهش ما این است که رسانه‌های جمعی از همه دستگاه‌هایی که مسئولیت دارند موضوع را مطالبه گری کنند.
مجری: مانند کدام دستگاه‌ها؟

خانم عبادتی: در محدوده و حریم شهر‌ها هرگونه پسماندسوزی، متولی نظارت و جلوگیری از تخلیه و جلوگیری از پسماند سوزی شهرداری‌ها هستند، در محدوده روستاها، دهیاری‌ها و در خارج از آن بخشداری‌ها، ما بیشترین مورد را هم در حریم شهر‌ها داریم و هم در محدوده بخش‌ها  
مجری: یعنی الان بیشترین سهم را برای رسیدگی، شهرداری‌ها دارند؟ بخشداری‌ها دارند؟

خانم عبادتی:شهرداری‌ها و بخشداری‌ها.
مجری: الان می‌توانید از آن ۲۰۰ نقطه که فرمودید چند نمونه را نام ببرید که ما از طریق این سازمان‌ها بتوانیم پیگیری کنیم؟

خانم عبادتی:در شهرستان ری موارد بسیاری داشتیم، در شهرستان اسلامشهر، در شهرستان بهارستان این‌ها سه تا از شهرستان‌هایی هستند که خیلی پدیده پسماندسوزی در آن‌ها شدید است.

مجری: در کدام محلات و نقاطشان؟

خانم عبادتی: بیشتر در مناطق جنوبی شهرستان ری این اتفاق می‌افتد، در اسلامشهر سمت چهاردانگه اسلامشهر و بهارستان هم در همان مسیر و جاده‌های اصلی، گشت‌هایی که داشتیم این اتفاق افتاده است. در شهر تهران منطقه خلازیر که معروف هم است که با مراجعاتی که داشتیم و در گشت و پایش‌هایی که داشتیم همچنان پدیده پسماندسوزی در شب به وفور مشاهده می‌شود.

مجری: ما قصد داریم این موضوع را در برنامه پارک پردیسان پیگیر باشیم یا از طریق ارگان‌هایی که شما فرمودید جواب بخواهیم. با توجه به پسماندسوزی که به آن اشاره کردید چه نوع آلودگی‌هایی بیشتر از این روش غلط امحا پسماند وارد هوا می‌شود و چه اثراتی می‌تواند روی سلامت مردم داشته باشد.

خانم عبادتی: بستگی دارد چه نوع پسماندی سوزانده شود، ولی گا‌ها پسماند‌های پلاستیکی که سوزانده می‌شود می‌تواند گاز‌های سرطان زا و خطرناک دی اکسین و فوران را منتشر کند بنابراین اثرات زیست محیطی این پدیده علاوه بر آلودگی هوا اثرات بسیار جدی است که روی سلامت و بهداشت ساکنین مناطقی دارد که پسماندسوزی در نزدیکی آن مناطق ما شاهدش هستیم.
مجری: چند وقت پیش پیگیری‌هایی صورت گرفت فکر می‌کنم برای پارسال یا پیارسال باشد از طریق استانداری تهران که نماینده استانداری، نماینده محترم سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان‌هایی که مرتبط بودند مثل شهرداری‌ها، این‌ها چند تا از این جا‌های جمع آوری زباله و جا‌هایی که پسماندسوزی صورت می‌گرفت را تعطیل کردند یا به نوعی محل را از بین بردند، ولی ما شاهد افزایش روزافزون این هستیم مگر این موضوع درآمد خاصی دارد که همینطور در حال افزایش است و متاسفانه آن برخورد لازم با آن انجام نمی‌شود.

خانم عبادتی: بحثی است که ما لاستیک سوزی‌ها را داریم که آن‌ها را می‌سوزانند که سیم‌های مسی داخلش را جمع آوری کنند و بفروشند که این یک مسئله است، ولی مشکل اصلی این است که معمولا در حریم شهر‌ها و در محدوده بخش‌ها خدماتی بابت جمع آوری پسماند توسط بخشداری و شهرداری انجام نمی‌شود، به همین خاطر است که پسماند این قسمت‌ها بلاتکلیف است و کسانی که در این نواحی تولید پسماند می‌کنند براحتی آن‌ها را در محیط‌های اطراف تخلیه می‌کنند و اقدام به سوزاندنش می‌کنند.
مجری: چرا خدماتی ارائه نمی‌شود؟

خانم عبادتی: پی گیری‌های بسیاری انجام شده و بعضا مواردی مانند زیرساخت و موارد دیگری مطرح می‌شود و ما هم دلیلش را دقیق نمی‌دانیم، چون چیزی است که قانون تکلیف کرده و مشخص است و باید این اتفاق بیفتد که هنوز نیفتاده است.
مجری: آیا سازمان بازرسی کل کشور یا پیگیری‌های قضایی هم در این مورد انجام شده است؟
خانم عبادتی: سازمان بازرسی کل کشور را فعلا من جایی ندیدم ورود پیدا کنند، ولی پیگیری‌های قضایی بسیار انجام شده حتی شکایت‌هایی از شهرداری‌ها شده بعضا در مواردی که به تکالیف قانونی شان عمل نکردند، ولی قانون گذار هم خیلی جرائم یا مجازات‌های سختگیرانه‌ای برای این موضوع در نظر نگرفته است و خیلی این موضوع منتج به نتیجه نشده است.
مجری: با توجه به این که راه قضایی را هم پیش گرفتید و جلو رفتید و یکی از اولویت‌های اصلی جمع آوری زباله است به دلیل آلودگی‌هایی که ایجاد می‌کند و مواردی که به وجود می‌آید که خیلی با سلامت شهروندان در ارتباط است فکر می‌کنید واقعا افق روشنی در این زمینه وجود دارد یعنی حتی اگر رسانه‌ای مثلا مثل رادیو تهران برنامه پارک پردیسان این موضوع را پیگیری کند این موضوع قابل حل است یا این که لاینحل می‌ماند و ما همه اش در دور باطل هستیم؟

خانم عبادتی: عمدتا مطالبه گری رسانه‌ها تاثیر بسیار زیادی دارد در اجرای قوانین، واقعا تاثیر قابل توجه است از دو جهت از یکی از این جهات که دستگاه‌های اجرایی به هرحال قوانین را مقداری جدی‌تر در نظر می‌گیرند و از طرف دیگر وقتی رسانه‌ها مطالبه گری می‌کنند دستگاه‌های نظارتی ورود پیدا می‌کنند و بیشتر در این قضیه کمک می‌کنند در بحث حل موضوعات.
مجری: گشت‌های پایش شما به صورت مستقیم نمی‌توانند وارد شوند مثل گشت‌های جهاد کشاورزی که خودشان حکم قلع و قمع دارند می‌توانند زمین‌های انفالی که غصب شده را فوری قلع و قمع کند و این‌ها را از دست غاصبین خارج کنند در مورد پسماند، گشت‌های سازمان محیط زیست استان تهران می‌تواند کاری انجام دهد یا خیر؟

خانم عبادتی: قانون گذار براساس تکالیف هر دستگاهی وظایفی را بر عهده اش می‌گذارد، سازمان حفاظت محیط زیست یک دستگاه نظارتی است یعنی نقش ما نقش اجرایی نیست و متناسب با آن هم امکانات اجرایی فرضا برای مثلا اطفاء حریق نداریم، اگر مواردی از تخلیه پسماند ببینیم یا واحد‌هایی را شناسایی کنیم که پسماندشان را در محل‌های غیرمجازی تخلیه کنند، چرا حتما همه آن‌ها به مراجع قضایی معرفی می‌شوند و برخورد‌های قانونی صورت می‌گیرد، کما این که ما در بحث مدیریت پسماند‌های ویژه و صنعتی استان که مشکلات جدی داشتیم با پیگیری‌های بسیاری که انجام شد، سال گذشته سایت امحاء پسماند‌های صنعتی و ویژه در استان به بهره برداری رسید.
مجری: در کدام مناطق استان؟

خانم عبادتی: در شهرستان ری. بخش فشافویه که ما بعد از افتتاح این سایت بسیاری از واحد‌های صنعتی که مشکلات مدیریت پسماند داشتند از طریق سامانه سازمان محیط زیست این پسماند‌ها را مدیریت کردند و الان پسماند‌ها بصورت اصولی با روش‌های علمی به آن جا منتقل می‌شود و همان جا مدیریت می‌شود و خوشبختانه ما خیلی نگرانی بابت پسماند‌های صنعتی و ویژه واحد‌های صنعتی مان در سطح استان نداریم و اقدام اقدام بسیار شاخص و خوبی بود که در مورد استان تهران افتاد. 
بیشترین مشکلی که داریم پسماند‌هایی است که عمدتا پسماند‌های آتی هستند یا ناشی از فعالیت‌های صنفی که در حریم شهر‌ها و محدوده بخش‌ها تخلیه می‌شوند و سوزانده می‌شوند.

مجری: خود مردم هم از مضرات این قضیه مطلع هستند منتها از بابت این که فرمودید سازمان محیط زیست نظارتی است، بعنوان مثال ما در بخش محیط طبیعی که محیط بانان عزیز را داریم این‌ها ضابطین قوه قضائیه هستند و مستقیما با شکارچیان متخلف یا از بین برنده‌ها یا تخریب کنندگان محیط زیست برخورد می‌کنند و این‌ها را به مراجع قضایی معرفی می‌کنند و دستگیرشان می‌کنند حتی درگیری‌های شدیدی وجود داشته و خیلی از این عزیزان هم در این رابطه شهید شدند، آیا نمی‌شود در خصوص مسائل شهری و محیط انسانی هم چنین قوانینی را لایحه‌ای بدهد هیات دولت به مجلس، تائید و تصویب شود که محیط بان‌ها یا افرادی که عزیزان پلیس محیط زیست هستند حالا من اسم جدید می‌دهم بتوانند در محیط انسانی چنین اقداماتی انجام دهند.

خانم عبادتی: در بحث مدیریت پسماند و مشخصا پسماندسوزی، قانون گذار تکالیف دستگاه‌ها را مشخص کرده و اصلا نیازی به اصلاح قانون وجود ندارد ضمن این که سازمان محیط زیست به استناد ماده ۲۳ قانون مدیریت پسماند‌ها ناظر بر حسن اجرای قانون است یعنی این که ما در واقع یکی از وظایفی که داریم این است که بر عملکرد دستگاه‌ها در اجرای قانون مدیریت پسماند نظارت می‌کنیم و الان هم این یکی از مواردی است که نظارت‌های ما، بررسی‌های ما نشان می‌دهد که در این بخش مشکل داریم، مغفول مانده و این دستگاه‌هایی که قانون گذار تکلیف را برعهده شان گذاشته تکالیفشان اجرایی نشده است و همین موضوع باعث شده ما این معضل را داشته باشیم هرچند که حدود ۲۰۰ مورد همکاران ما شناسایی کردند با حداقل امکانات نسبت به اطفا این‌ها اقدام کردند البته، چون این پسماند‌ها عمدتا تخلیه و رها می‌شود شناسایی عاملینش بسیار مشکل است و باید حتما بخش‌ها و بخشداری‌ها و شهرداری‌ها گشت‌های مستمری را در حوزه‌های خودشان که محدوده‌های کوچک تری است داشته باشند و اجازه تخلیه را ندهند.

مجری: این وظیفه خدمات شهری شهرداری است؟

خانم عبادتی: بله 

مجری: ما حتما این را پیگیر خواهیم شد.

خانم عبادتی: با این گشت‌های مستمر قطعا هم محیط برای متخلفین ناامن می‌شود و هم جلوگیری می‌شود از تخلیه این

مجری: انشاالله خداوند کمک کند ما بتوانیم پیگیر باشیم حداقل جواب‌های درستی برای مردم عزیز و در تعامل با سازمان محترم محیط زیست و ادارات تابعه اش و همه سازمان‌هایی که تلاش می‌کنند که محیط امن و بهداشتی بهتری را برای مردم برقرار کنند.

خانم عبادتی: اگر واقعا در بحث پسماندسوزی‌ها اتفاق خوبی در سطح استان تهران بیفتد و این پدیده تا حد قابل توجهی کنترل شود و کاهش پیدا کند خیلی تاثیر دارد موضوع در بحث کاهش آلودگی هوا.

مجری: یعنی الان ما این قدر متاثر هستیم از این موضوع در مورد آلودگی هوا؟

خانم عبادتی: بله، چون این یک آلایندگی مستقیم است که وارد محیط می‌شود.

مجری: این را براساس پایش‌های اداره محیط زیست می‌گویید؟
خانم عبادتی: بله در شرایط پایداری و اینورژن که ما هیچ وزش باد و جریانات جوی نداریم، تمام این آلودگی در سطوح پایین جو باقی می‌ماند و باعث آلودگی هوا می‌شود که کنترلش خیلی تاثیرگذار خواهد بود.