فضای بستن در تجارت، در بلندمدت به نفع هیچ کشوری نیست

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صبحانه ایرانی با حضور آقای استقلال کارشناس حوزه لوازم خانگی به موضوع کالای ایرانی پرداخت.

سوال : در طول هفته گذشته خانم شریفی مقدم در این برنامه درباره لوازم خانگی ، مسائل و مشکلاتش صحبت کردند ، مسئولینی حاضر شدند و آمدند در استودیو حاضر شدند پاسخگو بودند البته هر بخشی به گردن بخش دیگر انداخت تا این لحظه و دلایل مختلفی هم برای این موضوع برای این که بازار لوازم خانگی این قدر آشفته است یک ، دو چرا کالای ایرانی که باید به نوعی خودش هم ایرانی از کالای ایرانی حمایت کند هم کالای ایرانی و تولید کننده اش باید از مصرف کننده ایرانی حمایت کند چرا این اتفاق به درستی نمی افتد ؟ حتی روز گذشته ما قرار بود که میهمانانی داشته باشیم که تشریف بیاورند در برنامه پاسخگو باشند از مجلس که هیچ کس نیامد، از سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان هیچ کس نیامد که پاسخگو باشد بنابراین امروز به یک جمع بندی کلی خواهیم رسید در مورد شرایط لوازم خانگی در کشور ، آقای استقلال ، شما خودتان مصرف کننده لوازم خانگی برقی ایرانی هستید و اگر در منزل دارید از کدام محصولات استفاده می کنید ؟
استقلال : بله حتما در لوازم آشپزخانه که بیشتر لوازم تولید ایران است بعضی از سر اختیار و بعضی از سر اجبار.

سوال : چرا از سر اجبار ؟
استقلال : چون به عنوان یک مصرف کننده ، شاید بعضی جاها دستم آن قدر باز نبوده که قدرت انتخاب داشته باشم ، چه بسا اگر دستم باز می بود شاید ایرانی را انتخاب می کردم به نسبت عملکردی که به من می دهد و خدمتی که به من می دهد و سرویسی که در کنارش می دهد و لبته هزینه هایش و چه بسا که انتخاب هم نمی کردم ولی در حیطه لوازم آشپزخانه بیشتر است ، در مورد لوازم صوتی و تصویری علی الاصول ما که شاید از 10-20 سال قبل لوازم منزل را داشتیم آن چیزی که می خواستیم تهیه کنیم شاید کره ای یا غیره بوده است .
در بحث ظروف و چینی آلات که مشخصا تمرکز اصلی در خرید ، محصولاتی بوده که می شد ایرانی خرید چون انصافا در ظروف و چینی آلات هم ما خوب هستیم .

سوال : الان دو مبحث داریم در مورد لوازم خانگی ایرانی ، ویژه لوازم خانگی برقی که داریم و ویژه تر این که ما مصرف کننده اصلی محصولاتی بودیم که از کره وارد کشور می شد یا کره ای بود و در داخل کشور مونتاژ می شد . یک بحث قیمت را داریم در مورد کیفیت کالاهای موجود و دو بحث کیفیت و قیمت در کنار همدیگر ، اول راجع به کیفیت صحبت کنیم که گاهی کیفیت برخی محصولات ، مشتری را راضی نمی کند ، از جمله بعضی محصولات مثلا برخی از یخچال ها گلایه مند است و کارآیی لازم و آنچه که می خواهد را ندارد . تحلیل این را از زبان شما بشنویم .
استقلال : ببینید این که می فرمائید کیفیت ، بله واقعیت این است که شاید ما در برخی حیطه ها شاید آن کیفیتی را که می خواهیم نداریم ومن یک نکته ای که این جا جا دارد بگویم همیشه ما در مباحث آکادمیک و دانشگاهی هم می گوییم کیفیت اصلش ثبات است یعنی ممکن است که من در رنج تولیدات یک شرکت یا کارخانه ای را ببینیم که بعضی از مواردش است که مرغوبیت خیلی خوبی دارد ولی از آن طرف بعضی از محصولاتش مرغوبیت ندارد ، ما وقتی می گوییم کیفیت نداریم یعنی ثباتی در یک سطح خاصی از مرغوبیت را بعضا نمی توانیم فراهم کنیم .

سوال : یعنی محصولی را امروز تولید می کنیم کیفیتش خوب است مثلا من محصولی را امروز خریدم دیدم کیفیتش خوب است به شما هم توصیه می کنم که بخرید وقتی شما می خرید دیگر آن کیفیت را ندارد یا بالعکس.
استقلال : دقیقا ، مضاف بر این که وقتی ما عنوان کیفیت می کنیم امروز می دانید در بحث های بازاریابی در دنیا چیزی فراتر از کیفیت محصول را اشاره می کنند می گویند کیفیت تجربه مشتری باید بالا باشد ، تجربه مشتری هم فقط اتفاقا به صرف استفاده از محصول بسنده نمی شود وقتی می گوییم تجربه مشتری، تمام کارهایی که مشتری انجام می دهد از قبل از این که به صرافت خرید بیفتد ، مطالعاتی که می کند و بعد می رود سراغ این که گزینه های خودش را انتخاب کند و از بین این ها یکی را مشخص کند این ها همه چیزهایی است که جزو تجربه مشتری است خود فرآیند خرید و اتفاقاتی که می خواهد در حین خرید بیفتد ، پیش از خرید چقدر اطلاعات خوب به من خریدار بالقوه داده می شود ، در حین خرید چقدر به من کمک می شود تا از لحاظ پرداختش خیلی اذیت نشوم حتی از لحاظ تحویلش برایم مناسب باشد .

سوال : در واقع از لحظه ای که اعتماد می کنم چگونه این محصول را خریداری کنم ، چگونه تحویلم می شود و چگونه نصب می شود .
استقلال : بله حتی اجازه بدهید از قبل از آن ، حتی ممکن است من با یک محصول جدیدی مثلا بفهمم محصولی وجود دارد به اسم ماشین ظرفشویی ، اساسا این که یک ماشین ظرفشویی چه امکاناتی می تواند داشته باشد و عرضه کننده ها در بازار کدام برندها هستند و کدامشان چه سرویس هایی میدهد و چه محصولی را عرضه می کند ، همه این ها است ، خیلی از ما ها تجربه خرید نامناسبی را تجربه کردیم یعنی فروشنده نه در رفتار، رفتار حرفه ای دارد و نه اطلاعاتش اطلاعات کافی است و به تبع پس از خرید که پس از آن خود بحث محصول مطرح است و خود خدمات پس از فروش مطرح است و می دانید یک بسته کامل است وقتی می گوییم کیفیت فقط به خود محصول نباید نگاه کنیم خیلی چیزها در کنار این است که می تواند دل مشتری را گرم کند و حتی باعث شود خود مشتری بشود مبلغ ما برای سایر خریداران بالقوه .

سوال : زمانی که بحث ممنوعیت ورود کالاهای خارجی مطرح شد به ویژه سر آن اتفاقی که کره ای ها بعد از تحریم با ما کردند و به هر حال ما یک شریک تجاری خوبی برای کره ای ها بودیم اما به بهانه تحریم ها ما را کنار گذاشتند ما هم در یک نقطه ای تصمیم گرفتیم که با قاطعیت کره ای ها را کنار بگذاریم و لوازم خانگی هم از جاهای دیگر وارد نکردیم به این دلیل که میخواستیم از تولیدکننده داخلی حمایت کنیم اقدام خوبی بود اما خیلی ها هم انتقاد کردند و گفتند این می شود شبیه خودروسازی ما ، انحصار می تواند برای این صنعت آسیب زا شود و اگر قرار است این کار انجام شود باید با ملاحظاتی انجام شود ، به نظر شما این چقدر تاثیرگذاشت در این که تولیدکنندگان داخلی ما رشد کنند و کیفیت محصولات خودشان را ارتقا دهند ؟
استقلال : این که تولیدکنندگان ما انصافا دارند با همه محدودیت هایی که وجود دارد زحمت می کشند و من خودم تجربه مختلفی داشتم در این شرکت ها و دیدم انصافا چه حرکت هایی دارند می کنند که در آن حرفی نیست ، همه شان هم در یک سطح نیستند ولی به هر حال انصافا بعضی ها پرچم دارند و خوب هم پیش رفتند اما اساسا فضای بستن در تجارت ، فضایی نیست که در بلندمدت به نفع هیچ کشوری باشد ، ما زمانی که جلوی واردات را گرفتیم و اساسا در هر جایی که جلوی واردات را می گیریم به خصوص به دلیل خودکفایی که گفته می شود که خیلی با آن موافق نیستم باعث می شود تا به تولید بی مزیت گاهی اوقات پرداخته شود .

سوال : چرا ؟
استقلال : به خاطر این که هرکسی هر چیزی بخواهد تولید کند مورد تشویق قرار می گیرد اولا هر محصولی دوما آن محصول را با هر سطحی از مرغوبیت و آن چه که در عرف می گوییم کیفیت، چه اتفاقی افتاد ؟ ما وقتی جلوی واردات را بستیم بسیاری از شرکت هایی که تا دیروز عرضه می کردند با یک بخش تقاضای پاسخ داده نشده در بازار مواجه شدند و سعی کردند تیراژ تولید را بالا ببرند بعضی ها حتی شاید آمادگی اش را برای این قضیه دقیق نداشتندد چون مواد اولیه نبود و محدودیت های دیگری بعضا وجود داشت ، شاید خط تولید کامل آماده نبود و خود این باعث شد محصولاتی که عرضه می شود شاید یک مقدار سطح دقت در آن پایین بیاید و دومین بحث این که یک قاعده اقتصادی است و ما نمی توانیم قاعده اقتصاد را با دستور بخواهیم عوض کنیم ، وقتی در بازاری تقاضا ثابت است و عرضه کم می شود حتما قیمت بالا می رود این بحثی نیست که کسی بخواهد رویش اِن قُلتی بگذارد و این اتفاق هم افتاد .

سوال : این عرضه کم ، بخصوص الان عامدانه است یا خیر؟

استقلال : تا جایی که من می دانم قطعا عامدانه نیست ، این هم یکی از معضلاتی است که ما داریم ما در محصولات مختلف که فقط به لوازم خانگی هم منحصر نمی شود تعداد تولیدکنندگانمان روی هر محصول خیلی زیاد است و این باعث می شود هیچ کدامشان نتوانند تولید اقتصادی کنند، ما در اقتصاد مفهومی داریم به نام صرفه اقتصادی یعنی تولید باید هر چه می شود بالاتر رود تا قیمت تمام شده پایین بیاید که این هم به نفع تولید کننده و هم به نفع خریدار است ، این یکی از معضلاتی است که ما داریم.

سوال : یعنی ما افزایش تیراژ نمی توانیم بدهیم .

استقلال : افزایش تیراژ می توانیم دهیم ، امکانات ما عرض می کنم دسترسی ما به مواد اولیه و انچه که در تنظیمات خط تولید است می تواند مسئله ساز باشد ، در زنجیره تامین می تواند مسئله ساز باشد .

سوال : چیزی که مواد اولیه مثلا چگونه در اختیار تولید کننده ما قرار می گیرد با چه قیمتی ؟ از طریق بورس است ؟ از طریق بازار آزاد تامین می شود ؟
استقلال : به هرحال بله در لوازم خانگی وقتی می آییم ، ورق آهن ، فولاد است یا مواد پتروشیمی است که در اینها تولیدکنندگان معضلات زیادی دارند ، ضربه دیگری که این موضوع زد اتفاقا به صادرات ما بود با توجه به حوزه تخصصی خود من ، این باعث شد که تولیدکنندگان دیگر به صرافت صادرات هم نیفتند به این خاطر که بازار داخل خالی شده بود و وقتی بازا رداخل خالی شده طرف قید بازارهای سخت صادراتی را می زند و ترجیح می دهد بازار راحت داخلی را کار کند .

سوال : ما زمانی که محصولات کره ای را این جا در بازار لوازم خانگی فرمانروایی می کردند، ما صادرات لوازم خانگی داخلی مان را به خارج از کشور داشتیم ؟
استقلال : ما همیشه صادرات داشتیم ولی این که صادرات ما به چند قلم خاص معمولا متمرکز می شد حرفی در آن نیست .

سوال : کدام اقلام بودند ؟
استقلال : کولرآبی ، در بعضی از تجهیزات آشپزخانه بوده مثل یخچال ، سینک آشپزخانه ، هود و مواردی از این قبیل ، اساسا ما هرجا که می گوییم ، حقیقتا یکی از مسائلی که دارم جایی است که گفته می شود اگر محصولی تولید داخل می شود اجازه واردات ندارد ، این اتفاقا اول به خود تولید کننده ضربه می زند چون قدرت رقابت پذیری اش را پایین می آورد ما در هرچه که می خواهیم قوی شویم باید در فضای رقابت قرار بگیریم .

سوال : ما که این همه تولیدکننده داخلی داریم ، این ها با هم نمی توانند رقابت کنند بر سر مشتری این محصولات ؟
استقلال : رقبای در سطح ضعیف و پایین هستند و مسئله این است که بسیاری از تولیدکنندگان ما علت موفقیتشان لزوما به خاطر عملکرد خوب تجاری شان و کسب و کارشان نیست ، بحث تورم است ، افزایش قیمت ها است یعنی طرف مواد اولیه را پارسال خریده اگر امسال با آن محصولی تولید می کند و می فروشد خودش سود می برد ، بنابراین ما در صادرات هم ضربه خوردیم و رقابت پذیری ما پایین آمد و آمارها نشان می دهد در دوسال گذشته علیرغم این که صادرات افزایش پیدا کرد لوازم خانگی این اتفاق نیفتاد ، مضاف بر این که همیشه بستن مشوقی می شود برای قاچاق و این اتفاق را هم قطعا دیدیم .

سوال : من کالای تقلبی را هم به این قاچاق اضافه می کنم ، شما یک سر میدان امام حسین بزنید با یک سری یخچال های نو کره ای مواجه می شوید که در سایت خود کره ای چنین محصولی وجود ندارد ولی آن آرم و نشانی که وجود دارد کره ای است و بعد جالب است دولت می آید برای حمایت از تولیدکننده ایرانی واردات کالایی را ممنوع اعلام می کند قاعدتا باید تولیدکننده قدرشناس چنین موقعیتی باشد یعنی یک پاس گل خوبی دولت به او می دهد ، این پاس گل را اگر کسی خراب کند کدام تیم باخته است ؟
استقلال : حقیقتا من شک دارم که این پاس گل باشد ، ممکن است گل به خودی باشد ، چون وقتی جلوی رقابت بسته شود ، الان تیم هایی که در جام جهانی موفق هستند کدام ها هستند ؟ آنها که خودشان را در فضای رقابت زیاد قرار دادند و آنهایی که بازی های بین المللی زیاد کردند یعنی نترسیدند از این که جلوی خارجی ها بازی کنند ما نباید بترسیم از این که جلوی خارجی ها بازی کنیم و وقتی بازی می کنیم ممکن است یکی دوتا بازی ببازیم ولی در بلندمدت حتما خیر در این است . 

سوال : نشد آخه ، زمانی که محصولات رقیب خارجی این جا بودند هیچوقت محصولات ما هیچ ارتقایی پیدا نکرد .

استقلال : شاید در آن هایی که ارتقا پیدا نکردیم اصلا نباید ورود می کردیم .

سوال : که تا آخر واردکننده محض بمانیم ؟
استقلال : چرا که نه ، دنیای امروز همین است ، می گوید هر شخص و کشوری باید بر مبنای مزیت های خودش مثل این که ما در ورزش طرح آمایش سرزمینی را داریم می گوییم مثلا یک نفر برای فلان استان است خوب است که بیشتر تمرکز روی والیبال کند ، فلان استان خوب است تمرکز روی کشتی کند ، دنیا هم همین است هیچ اصل مقدس و شریفی نیست که ما بگوییم هرچیزی که بتوانیم خودمان تولید کنیم لزوما و حتما بهتر است ، نه ما بهتر است که بتوانیم در چیزهایی که خوب هستیم متمرکز شویم و بتوانیم در آن ها دنیا را بگیریم ، اتفاقا اگر این کار را ما بکنیم در شرایطی که محدودیت هایی از خارج هم بخواهد تحمیل شود راحت تر می توانیم مقاومت کنیم به خاطر این که توانستیم چیزی که دارای مزیت است را به دنیا عرضه کنیم پس آن ها خودشان خواهانش هستند ، نه اگر واقعا در چیزی ما نمی توانیم در اثر ساده ترین رقابت ها مقاومت کنیم خوب خوب است که اصلا به آن ادامه ندهیم ، مثلا در صنعت خودرو که شما در شروع صحبت گفتید ، کره ای ها برای ده سال واردات خودرو را بستند در کشور خودشان چند دهه قبل و یک شرط گذاشتند برای تولیدکنندگانشان حالا به قول معمول که تولید کننده های خودروی کره ای حق دارند ظرف ده سال خودشان را برسانند به سطح جهانی و بین المللی ، اگر رساندند ، رساندند ، اگر نرساندند در هر حال حکومت وقت کره محدودیت های واردات را برداشت منتها چون آن ها در آن ده سال تلاششان را کردند.

سوال : یعنی می توانسته ده سال برنامه ریزی صورت بگیرد و ده سال تلاش صورت بگیرد و بعد از ده سال نتیجه را ببینیم که چیست ؟
استقلال : قطعا ، بستن موقتی است دنیای امروز دنیای جهانی شدن است ، دنیایی است که من نباید اصرار کنم بگویم در همه چیز از همه بهترم که نیستم .

سوال : نه در همه زمینه ها نمی شود بهتر بود .
استقلال : ما باید بشناسیم به نظر من هنوز جایش خالی است ، ما یک طرح جامعی از شناخت تولیدات ، محصولات مزیت دارمان در کشور در کل صنایع و به خصوص در لوازم خانگی به نظر من جایش خالی است ، هرچند تلاش هایی شده طرح جامع تجارت با همکاری مرکز تجارت بین الملل آماده شد ولی واقعا به شکل تصریحی روی محصولات بخواهد اشاره کند وجود ندارد .

سوال : نمایشگاهی هم مثل این که هفته آینده است .
استقلال : بله با همه این اوصاف ما مثل هرسال نمایشگاه لوازم خانگی هفته آتی از بیست و هشتم ، نهم آذرماه انشاالله در پیش داریم که دعوت می کنم همه عزیزان را اگر فرصت دارند حتما بازدید کنند انصافا من هرسال که می روم بازدید از نمایشگاه ، با توانمندی هایی آشنا می شوم که برای خود من بعضا تعجب آور است و فکر می کنم این فرصت بسیار مغتنم است و این توانمندی ها را بسیار بهتر دوستان می توانند با آن آشنا شوند .

سوال : امیدوارم تولید کننده ما محصول درست و با کیفیت تولید کند و دولت ما هم حمایت کند به نحوی که واقعا بتواند شرایط برای تولید کننده فراهم باشد و هم بازار تک بعدی نشود و هم قیمت ها بالا نرود و خیلی چیزهای دیگر که در این هفته راجع به آن صحبت شده است .