به گفته محققان، خلاقیت، توانایی کشف ایده ها، ارتباطات و راه حل های جدید و بدیع را در بر می گیرد. بخشی از انگیزه های ما به عنوان انسان شامل موارد زیر است: تقویت انعطاف پذیری، ایجاد شادی و ایجاد فرصت هایی برای خودشکوفایی.
خلاقیت، مفهومی پویا است که در مجموعه وسیعی از تلاش های انسان کاربرد دارد. اگرچه در نحوه تفکر افراد در مورد خلاقیت، تفاوت هایی وجود دارد، پژوهشگران این حوزه عموماً موافق هستند که تعیین خلاقیت بر اساس ترکیبی از دو ویژگی کلیدی است. بر این اساس، خلاقیت، ترکیبی از اصالت به معنای جدید بودن و تازگی و همچنین مفید بودن به معنای ارزشمندی و معناداربودن در یک زمینه خاص است.
با توجه به اهمیت بالای مفهوم خلاقیت در دانش آموزان، یک تیم پژوهشی چهار نفره از دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم اسلامی و انسانی سمت، پژوهشی را به انجام رسانده اند که در آن نقش عواملی چون سواد رایانه ای و سواد تحلیلی بر خلاقیت دانش آموزان مورد بررسی قرار گرفته است.
این تحقیق روی نزدیک به ۴۰۰ نفر از دانش آموزان دوره دوم متوسطه استان گیلان شامل ۱۹۱ دختر و ۱۹۳ پسر انجام شده است. ابزار جمع آوری داده ها نیز شامل آزمون خلاقیت و پرسش نامه سواد رایانه ای و سواد تحلیلی بوده اند. محققان پس از به دست آوردن داده های مورد نیاز، آن ها را با استفاده از روش های آماری و کامپیوتر، تجزیه و تحلیل کرده اند.
نتایج تحقیق فوق نشان می دهند که اثر سواد رایانه ای و سواد تحلیلی بر خلاقیت دانش آموزان مثبت و معنی دار است و در این میان، تاثیر سواد رایانه ای به واسطه جنسیت فرد نیز تاثیری خاص بر خلاقیت دارد. بر اساس این نتایج، میزان سواد رایانه ای و سواد تحلیلی دانش آموزان رامی توان در پیش بینی خلاقیت دانش آموزان به کار برد.
علیرضا عصاره، استاد و محقق گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی و همکارانش درباره نتایج فوق اظهار داشته اند که در جمع بندی می توان خلاقیت را چنین تعریف کرد: توانایی پژوهش یک انگاره یا اندیشة جدید و فرایند یافتن راه های جدید برای انجام دادن بهتر کارها و ارائه فکرها و طرح های نو برای تولیدات و خدمات جدید و استمرار آن ها.
آنها می گویند: بررسی و مطالعه تحولات گسترده دو دهه اخیر نشان می دهد که خلاقیت، جوهره اساسی کلیه فرایندهای اجتماعی، اقتصادی و فناورانه است که ارکان نظام های آموزشی را دگرگون کرده است. تغییر جهت نظام های آموزشی از ارائه برنامه های آموزشی به سوی برنامه های تربیت تفکر خلاق با تغییر محتوا و روش های آموزش همراه بوده است.
بر این اساس، برای نهادینه شدن این نوع آموزش در کشور ما، وجود مطالعات فراوان در زمینه خلاقیت و روش های عملی نمودن این روش، ضمن استفاده از تجریبات سایر کشورها در این زمینه بدون تکرار تجربیات هزینه برِ آنها بسیار مهم و ضروری است.
به اعتقاد عصاره و همکارانش، از طرفی با توسعه دانش و فناوری های جدید، لزوم وجود سواد رایانه ای و تحلیلی برای استفاده از این فناوری ها و توسعه هرچه بیشتر دانش های جدید بسیار مهم است. بنابراین وارد کردن تمامی اطلاعاتِ در حال تغییر، در برنامه های آموزشی غیرممکن است و به همین دلیل، پرورش خلاقیت به افراد کمک می کند تا خود بتوانند اطلاعات مورد نیاز را شخصاً کسب کنند و روش های اساسی درک این اطلاعات را نیز به دست آورند.
این یافته های ارزشمند در مقاله ای علمی پژوهشی در فصل نامه «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» وابسته به باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی منتشر شده است.
