بررسی بحران خاک در ایران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، آقای دکتر ارسلان قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران در برنامه مجله کشاورزی رادیو اقتصاد به بررسی بحران خاک در ایران  پرداخت.

مجری : مواردی که باعث ایجاد بحران خاک در کشور ما شده در دیگر کشورهای جهان هم وجود دارد ، برخورد حاکمیت در کشورهای دیگر و در کشور ما به چه صورتی بوده؟ در ابتدا درباره بحران خاک از زبان شما بشنویم آیا واقعاً ما بحرانی را داریم؟ چون خیلی ها هنوز این بحران را باور نکردند .

قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران: همانطور که شما هم به درستی اشاره کردید ما با دو بحران مهم در کشاورزی روبرو هستیم بحران آب و بحران خاک . بحران آب از منظری قابل جبران است ولی در سطح خاک خیلی زمان بر و غیر قابل جبران است اگر قرار باشد به بحث بحران خاک بپردازیم یکی فرسایش آبی خاکی یخچالی و مشخصا فرسایشی و یکی هم مشخصاً درباره بحث فرسایش خاک در بحث کشاورزی است. گفته شده ما سالانه ۱۵۰۰۰ تن در هکتار خاک را از دست میدهیم بعضی از منابع ۳۶ تن هم گفته شده اما متوسط فرسایش خاک در دنیا حدود شش تن در هکتار است یعنی ما عملاً داریم خاک را از بین می بریم. یک نکته ای که قابل توجه است این است که برای هر یک میلیمتر خاک کشاورزی که دچار فرسایش می شود طبیعت ۳۰ تا ۳۵ سال نیاز دارد که جایگزین کند. پس یعنی به این ترتیب ما داریم زمین های حاصلخیز مان را از دست میدهیم. اما می خواهیم علت را بررسی کنیم که چرا که این اتفاق دارد می افتد سه تا چهار تا عامل بسیار مهم است. اولین عامل تخریب مراکز کشاورزی ما است . شخم زدن خودش باعث فرسایش خاک می شود دوم مراتع ما به دلیل شرایط خشکسالی مراتع ضعیفی است در نتیجه بیش از حد مراتع را از بین میبریم. بهره برداری بیش از حد ما از منابع آبی این جالب است که چه ربطی به خاک دارد وقتی که ما آب را بهره برداری زیادی را از آن می کنیم بر اساس یک سری آمارهای گفته شده ما در سال حدود ۵۰ هزار میلیارد مکعب آب زیرزمینی  و بعضاً منابع غیرقابل تجدید پذیر مان را داریم برداشت می‌کنیم و این سبب شوری خاک میشود اینجا هم ما داریم به خاک آسیب میزنیم یک نکته‌ای که شاید خیلی ها بهش توجه نکنند مغفول مانده این است که ما حق طبیعت را هم بهش نمی دهیم در شرایطی که ما در خشکسالی به سر می بریم این را هم می‌خواهیم که در مراکز کشاورزی و صنعتی و جاهای دیگر استفاده بکنیم و این امر باعث شده که ما پوشش گیاهی مان را از دست بدهیم از دست رفتن پوشش گیاهی خوب فرسایش خاک را به دنبال دارد یک کمی برویم جلوتر ما در مناطقی مثل استان خوزستان همواره با بحث گردوخاک مواجه هستیم در آلودگی هوا این عملاً ناشی از از بین رفتن پوشش گیاهی است در مناطق مرزی ما و خاک عراق ما یک تقسیم بندی سیاسی داریم و یک تقسیم بندی طبیعی ما در فلات آن قاره داریم پوشش گیاهی را از دست داده ایم و گرد و غبار بیشترش ناشی از آن است به جز اینکه فرسایش خاک را به دنبال دارد .

مجری: درباره آب های زیرزمینی آن برداشتی که صورت می‌گیرد خیلی‌ها می‌گویند که فرو نشست خاک هم در کشور ما یکی از دلایلش آن چاه های غیرمجاز و برداشت بی رویه از آب ها

قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران : یکی از مهمترین فرسایش خاک بعضاً در شهرهایی که نگاه می کنیم این است که منابع آبی تجدید ناپذیر مان را داره دم می‌دهد .

مجری : چه گره‌های بین این دو است منابع آب و خاک بی توجهی به یکی عملاً صدمه به دیگری هم می زند خیلی وقت ها شنیده ایم که شما بفرمایید که درست است یا نه بحث آلودگی خاک چه میگویند تاثیر گذار است و بعضی وقتها آن زمینهای کشاورزی کاربری اش را تغییر دادیم بدون توجه به این که مثلاً خاک آنجا خاک حاصلخیزی هست آمدیم تغییر کاربری دادیم و عملاً آنجا هم یک ضربه ای را وارد کرده ایم هرچند این موارد ناچیز است از نظر درصدی ولی نمی توانیم تاثیر آن را نادیده بگیریم ؟

قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران : تاثیرش همانطور که شما فرمودید تاثیر ناچیزی دارد ما نباید پشت این قضیه خودمان را قایم کنیم بگوییم که چون حالا دارد در مراکز ما زمین های درجه یک ما دارد از بین میرود و تغییر کاربری می‌دهیم این سبب شود بقیه عواملی که مهمتر از این است را فراموش کنیم بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب همانطور که به درستی اشاره داشتید آلودگی خاک ناشی از شور شدن خاک ناشی از استفاده از سموم و کودهای مختلف و غیرمجاز و بعضاً استفاده بیش از حد از اینها باعث می شود که خاک ما را از بین ببرد خاک حاصلخیزی از بین برود و این فرسایش را شتاب به آن بدهد ما بایستی الان جلوی فرسایش خاک را بگیریم و این جلوی این شتاب گسترده نباید بگذاریم که شرایط به گونه‌ای پیش برود که خاک ما فقیر بشود تاثیر مستقیمی فرسایش خاک ما در امنیت غذایی ما به دنبال خواهد داشت .

مجری: ممنونم از شما