صفر تا صد کیسه هوای خودرو (ایربگ)

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، مشخصه بارز اتومبیل‌ها در قرن بیست‌و‌یکم ایمنی است و کیسه‌های هوا یکی از مهم‌ترین اجزای ایمنی خودرو را تشکیل می‌دهند. نصب کیسه‌های هوا روی خودروها در اکثر کشورهای جهان اجباری است که نشان می‌دهد این ابزارها در تأمین ایمنی سرنشینان خودرو بسیار تأثیرگذار هستند. کیسه هوای خودرو به همراه سیستم‌های ترمز ABS و EBD، سطح پایه ایمنی در اتومبیل‌های امروزی را به خودشان اختصاص داده‌اند.

تا قبل از اختراع کیسه‌های هوا، کمربندهای ایمنی تنها گزینه های ایمنی مرسوم در خودروها بودند. نخستین کیسه‌های هوا تنها برای راننده خودرو در نظر گرفته شده بودند و داخل فرمان خودرو قرار داشتند. با این حال پس از مدتی شاهد توسعه کیسه‌های هوا و معرفی اشکال دیگری از آن بودیم. آن‌چه در این مطلب می‌خوانید، نگاهی جامع و کلی به کیسه هوای خودرو است.

تاریخچه کیسه‌ هوای خودرو

با جستجویی در فضای وب متوجه خواهید شد که کیسه هوای خودرو برخلاف بسیاری دیگر از سیستم‌های ایمنی اتومبیل، یک مخترع منحصر‌به‌فرد دارد. حق اختراع کیسه هوا در ایالات متحده آمریکا به نام آلن برید و به شماره 5,071,161 ثبت شده است. آلن برید در سال 1968 سنسور و سامانه کیسه هوا را به نام خود ثبت کرد. با این حال اشکال اولیه ایربگ طی دهه 1950 میلادی توسعه یافتند. والتر لیندرر آلمانی و جان هتریک آمریکایی در سال 1951 و به‌طور هم‌زمان اختراع نوع اولیه ایربگ را به نام خودشان ثبت کرده بودند.

با وجود تلاش‌های آمریکایی‌ها، سیستم امروزی کیسه هوای خودرو به‌واسطه تلاش‌های مهندس خودرو ژاپنی «یاسوزابورو کوبوری» در سال 1964 معرفی شد. این سیستم از یک انفجار کنترل‌شده برای باز‌کردن ایربگ‌ها استفاده می‌کرد؛ همان سیستمی که امروزه در خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خودروسازان آمریکایی نخستین شرکت‌هایی بودند که از کیسه هوا در مقیاس انبوه بهره گرفتند. فورد تعدادی خودرو را در سال 1971 به کیسه هوا مجهز کرد. جنرال موتورز نیز در سال 1973 ناوگانی از خودروهای دولتی را به‌همراه کیسه هوا عرضه کرد. کادیلاک نیز در اواخر دهه 1970، کیسه هوای راننده و سرنشین را به خودروهایش افزود.

از اوایل دهه 1990، کیسه‌های هوا به اکثر خودروهای آمریکایی راه پیدا کردند و سایر خودروسازان در جهان نیز به استفاده از کیسه هوای خودرو علاقه مند شدند. نصب کیسه هوا روی تمامی خودروها در آمریکا از سال 1998 اجباری شد و سایر کشورها نیز قوانین خود را در این زمینه تصویب کردند. در ایران نیز نصب کیسه هوا روی خودروها از ابتدای دهه 1390 خورشیدی اجباری شده است.

کیسه هوا خودرو چگونه کار می‌کند؟

ایربگ‌های امروزی از ترکیب یک یا چند حسگر، یک ماژول کنترل‌کننده و کیسه هوای فیزیکی تشکیل شده‌اند. حسگرهای کیسه هوا سنجه‌های مختلفی همچون سرعت، شتاب و قدرت ترمزها را تحت نظر دارند. هنگامی که حسگرها وقوع یک تصادف را تشخیص دهند، سیگنالی را به کیسه هوا ارسال می‌کنند تا فعال شود.

همان‌گونه که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، کیسه‌های هوا از طریق یک انفجار کنترل‌شده با گاز نیتروژن پر می‌شوند. درون هر کیسه هوا مخلوطی از مواد شیمیایی قرار دارد که پس از فعال‌شدن سیگنال سنسورها، با یک انفجار مشتعل می‌شوند. کل فرایند انفجار مواد درون کیسه هوا و مشتعل‌شدن مخلوط حدود سه‌صدم ثانیه طول می‌کشد.

کیسه‌های هوا در صورت فعال‌شدن، با نیروی قابل توجهی باز می‌شوند تا قدرت نشان دادن واکنش سریع را داشته باشند. به همین دلیل توصیه می‌شود تا هنگام سواری پاهای خود را روی داشبورد قرار ندهید. همچنین سوار‌شدن کودکان روی صندلی جلو خودرو با توجه به نصب کیسه هوا خطر‌آفرین است.

کیسه هوا خودرو چگونه سرنشینان را ایمن نگه می‌دارد؟

مهم‌ترین دلیل نصب کیسه هوا در خودروها، محافظت از سرنشینان خودرو است و به همین دلیل نصب این آپشن در اکثر کشورها اجباری است. اما کیسه هوای خودرو چگونه از سرنشینان محافظت می‌کند؟

در واقع ایربگ‌ها یک بالشتک را بین سرنشینان و سطح سخت و سفت داشبورد یا فرمان ایجاد می‌کنند. هدف ایربگ‌ها محافظت از سرنشینان در برابر برخورد آن‌ها به شیشه جلو، ستون فرمان یا داشبورد خودرو هنگام وقوع تصادف است. البته باید توجه داشت که کیسه‌های هوا سیستم مکمل کمربند ایمنی هستند و همراه با آن فعالیت می‌کنند. در واقع پیش‌شرط فعالیت صحیح ایربگ‌ها، بستن کمربند ایمنی توسط سرنشینان است. حتی برخی سیستم‌های کیسه هوا به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تنها در صورت بسته‌بودن کمربند ایمنی فعال خواهند بود.

بنابر دستور سازمان ایمنی بزرگراه‌های آمریکا یا NHTSA، تمامی خودروهای سواری آمریکا از سال 1988 بایستی به کیسه هوا مجهز باشند. این دستورات طی سالیان بعد برای سایر خودروهای نیمه‌سنگین و سنگین نیز صادر شد. بنابر تخمین این سازمان در سال 2017، کیسه‌های هوا جان 2790 نفر را در تصادفات نجات داده‌اند.

آیا می‌توان کیسه هوا خودرو را غیرفعال کرد؟

در برخی خودروها از جمله اکثر اتومبیل‌های ایرانی، امکان خاموش‌کردن کیسه هوای سرنشین وجود دارد. این قابلیت به افرادی که تنها رانندگی می‌کنند، اجازه می‌دهد تا کیسه هوای سرنشین را بدون استفاده نگه دارند تا به فعال‌شدن و تعویض آن نیازی نباشد.

سوییچ غیرفعال کردن ایربگ معمولاً در حاشیه داشبورد یا روی کنسول مرکزی قرار دارد. این سوییچ با استفاده از کلید خودرو فعال یا غیرفعال می‌شود. با این حال، غیرفعال کردن کیسه هوای راننده به راحتی امکان‌پذیر نیست و برای قطع‌کردن آن به کمک یک مکانیک ماهر نیاز خواهید داشت. انفجار ناخواسته کیسه‌های هوا ممکن است خسارات بسیاری را به اتومبیل شما وارد کند و به همین دلیل برای غیرفعال کردن ایربگ‌ها، بایستی نکات ایمنی را رعایت کنید.

انواع کیسه هوا خودرو

توسعه فناوری‌های ایمنی خودرو سبب شده است تا انواع مختلفی از کیسه‌های هوا در خودروهای امروزی نصب شوند. تنوع کیسه‌های هوا روز‌به‌روز در حال افزایش است، پنج مدل ایربگ که در خودروهای امروزی می‌توان یافتعبارتند از:

دسته اول، کیسه هوای راننده و سرنشین

کیسه‌های هوای جلو مرسوم‌ترین نوع ایربگ هستند که برای محافظت از راننده در تصادفات طراحی شده‌اند. کیسه هوای سرنشین جانبی نیز معمولاً در قسمتی از داشبورد قرار دارد و ساختار آن همانند کیسه هوای راننده است.

دسته دوم، کیسه هوای جانبی

ایربگ‌های جانبی معمولاً در پشتی صندلی‌ها قرار دارند و فاصله خالی بین سرنشین و درب خودرو را در زمان تصادف پر می‌کنند. مؤسسات ایمنی تخمین می‌زنند استفاده از کیسه هوای جانبی 25 درصد صدمات وارد‌شده به قفسه سینه مسافران را در برخوردهای جانبی کاهش می‌دهد. کیسه هوای پرده‌ای نوع خاصی از ایربگ‌های جانبی است که از سقف ماشین باز می‌شود و وظیفه آن محافظت از سر افراد هنگام برخورد است.

دسته سوم، ایربگ‌های زانویی

کیسه‌های هوای زانویی در قسمت پایینی داشبورد و جلوی زانوهای سرنشین نصب می‌شوند. هنگامی که تصادف اتفاق می‌افتد، آن‌ها باد می‌شوند تا فضای خالی بین پاهای سرنشین و داشبورد را پر کنند.

دسته چهارم، کمربند ایمنی بادی

کمربندهای ایمنی مجهز به کیسه هوا، نوع جدیدی از این آپشن ایمنی هستند. کمربندهای ایمنی بادی برای محافظت از گروه‌های سنی آسیب‌پذیر همچون سالمندان یا کودکان طراحی شده‌اند. این کمربندها از وقوع آسیب‌های وارد‌شده به ناحیه سر، قفسه سینه و گردن جلوگیری به عمل می‌آورند.

دسته پنجم کیسه هوای عابر پیاده

ایربگ عابر پیاده یکی از فناوری های عالی در حفظ جان عابر پیاده در تصادف های از روبه رو است. این ایربگ اکثرا در خودروهای ولوو نصب است و بر روی شیشه جلو باز می شود.

کیسه هوای خودرو، آپشن یک‌بار مصرف

بایستی توجه داشته باشید که کیسه‌های هوا اقلامی یک‌بار مصرف هستند. آن‌ها هنگام فعال‌شدن منفجر می‌شوند و مواد شیمیایی درون آن‌ها به‌طور کامل مصرف می‌شود. در نتیجه غیرقابل جایگزینی هستند. همچنین بافت پارچه‌ای کیسه‌های هوا در یک لحظه باد می‌شود و پس از آن آویزان خواهد شد. قسمت‌های در بر گیرنده کیسه‌های هوا همچون فرمان، داشبورد یا ستون خودرو نیز بر اثر این انفجار آسیب می‌بینند و پس از آن بایستی تعویض شوند.

در مجموع باید گفت که فعال‌شدن کیسه هوا یک مکانیزم ایمنی هزینه‌بر را فعال می‌کند. این سازو‌کار موجب نابودی برخی قسمت‌های خودرو می‌شود تا از جان شما و سایر سرنشینان محافظت به عمل آورد. با این حال، تعویض قسمت‌های آسیب‌دیده و خرید کیسه‌های هوای جدید ممکن است هزینه‌های گزافی را برای راننده به همراه داشته باشد. کیسه هوای ساده‌ترین خودرو داخلی یعنی پراید امروزه قیمتی بیش از 1.5 میلیون تومان دارد و البته هزینه‌های تعویض قاب فرمان و نصب قطعات نیز به آن افزوده خواهد شد. به همین دلیل است که رانندگی محتاط در شرایط فعلی یک توصیه اقتصادی و ایمنی توأم محسوب می‌شود.