پخش زنده
امروز: -
لایحه آبخیزداری در کمیسیون های تخصصی دولت در حال بررسی است
لایحه ابخیزداری برای بررسی حزئیات به کمیسیون های تخصصی دولت ارایه شده است که در صورت تائید و تصویب ، به مجلس شورای اسلامی ارسال شود .
به گزارش خبرگزاری صداوسیما ، آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با حضور در برنامه مجله کشاورزی رادیو اقتصاد به بررسی تدوین لایحه آبخیزداری کشور اشاره کرد و گفت : این لایحه برای بررسی جزئیات به کمیسیون های تخصصی دولت ارجاع شده است تا در صورت تائید نهایی به مجلس شورای اسلامی ارسال شود .
مجری : لطفا ابتدا توضیح کلی بفرمائید در خصوص آبخیزداری برای کسانی که خیلی با این حوزه آشنایی ندارند؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : اول حوزه آبخیز را باید تعریف کنیم به زبان ساده ، حوزه آبخیز یک محدوده جغرافیایی از سرزمین ما است که وقتی بارش اتفاق می افتد از بالاترین نقطه این آب ها جاری می شود از نهرهای کوچک و بعد رودهای بزرگ ، از این حوزه خارج می شود یا به دریا ، به اقیانوس یا داخل خود کشور به تالاب ها و دریاچه ها می ریزد این محدوده جغرافیایی که آب باران داخلش جمع می شود و روان می شود از آن خارج می شود را حوزه آبخیز می گوییم و آبخیز داری یعنی مدیریت این حوزه آبخیز یعنی این که چطور دراین حوزه آبخیز چه برنامه هایی را بریزیم که این حوزه سالم بماند و پایدار بماند و از همه امکاناتش بشود استفاده درستی کرد.
مجری : چرا آبخیزداری از مهمترین راهکارهای عبور از خشکسالی محسوب می شود ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : وقتی بارش اتفاق می افتد ما براساس آن مقدار باران و یا مقدار آبی که آن حوزه توانایی اش را دارد ، هر حوزه بسته به مساحت خودش یک ظرفیت آبی یا خاکی دارد ، اگر درست و براساس این ظرفیت مدیریت شود اگر بارش کم شود همان ظرفیت را باید مدیریت کنیم و اگر هم زیاد باشد مثل این که سیل بیاید می توانیم سیل را مدیریت کنیم یعنی در هر دو صورت ما با اجرای عملیات آبخیزداری کمک کنیم که منابع آبی به درون زمین برود چشمه ها و قنوات احیا شود که در زمان خشکسالی کمکمان می کند یا در مورد سیل کمک می کند که خسارت کاهش پیدا کند.
مجری : پروژه های آبخیزداری با کشاورزی در چه رابطه است ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : پروژه های آبخیزداری خیلی کمک می کند به افزایش منابع آبی که کشاورزی باید استفاده کند ، مثلا اگر ما بالادست یک کار آبخیزداری انجام دهیم موضوعات مربوط به تغذیه یا مدیریت آبخوان را اگر انجام دهیم روی پروژه هایی مانند پخش سیلاب کمک می کند که چاه ها غنی تر شود و یا اگر کشاورزان از قنوات استفاده می کنند کمک به تغذیه قنواتشان می کند باز می توانند منابع آبی کافی در اختیار داشته باشند و همینطور چاههایشان که ما در جاهایی که آبخیزداری انجام دادیم چیزی حدود یک و نیم تا سه برابر آب قنوات افزایش پیدا کرده و همینطور کشاورزان گفتند منابع آبی چاه هایمان تقویت شده است . بنابراین از طریق تغذیه و استفاده از منابع آبی می توان به بخش کشاورزی کمک کرد.
مجری : حالا که با حوزه آبخیزداری آشنا شدیم بفرمائید یک تاریخچه ای از پروژه های آبخیزداری که در کشور انجام شده است ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : اگر تاریخچه را بگوییم اولین بحثی که از آبخیزداری در کشور مطرح شد مربوط می شد به حوزه سد کرج ، وقتی سد کرج را ساختند به این فکر افتادند که باید این سد عمر مفید داشته باشد و برای این که عمر مفید داشته باشد باید حوزه بالادست سد حفاظت شود و حفاظت حوزه سد کرج در طرحی قبل از انقلاب مورد بررسی قرار گرفت و از آن جا موضوع آبخیزداری مطرح شد ، که در کشور گسترش پیدا کند، موضوعی هم که ما در بحث مدیریت جامع حوزه آبخیز داریم یکی از مولفه هایش همین است ، بعد گسترش پیدا کرد ما در برهه ای بعد از انقلاب آبخیزداری توانست اقدامات خیلی خوبی داشته باشد ، ولی بعد از ادقام جهاد و کشاورزی و آبخیزداری از آن وزارت جهاد وقت جدا شد به سازمان منابع طبیعی رفت و از نظر ساختاری و از نظر تشکیلاتی و قدرت اجرایی اش خیلی کاسته شد بخش هایی از آن حذف شد و اقداماتش هم به تناسب دچار تاثیر شد الان ما چیزی حدود 41 میلیون هکتار از حوزه های آبخیز کشور و 125 میلیون هکتار از حوزه های کشور دچار فرسایش آبی است یعنی خاک ما بر اثر ریزش باران یا سیل شسته می شود 125 میلیون هکتار فرسایش آبی چیزی حدود 40 میلیون هکتار الان مطالعات اجرایی آبخیزداری انجام دادیم که از آن 40 میلیون هکتار در طول سالهای گذشته 19 میلیون هکتارش اجرای قطعی شده و مابقی در دست اجرا است یا فقط مطالعه شده است و اجرا نداریم .
مجری : در رابطه با برنامه های بالادستی مثل برنامه ششم توسعه ، چه هدفگذاری در این خصوص انجام شده است ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : برنامه ششم توسعه قرار بود ما ده میلیون هکتار عملیات آبخیزداری انجام دهیم با رقم نُرم عملیاتی آبخیزداری در ابتدای برنامه ششم این ده میلیون هکتار حداکثر ده هزار میلیارد تومان هزینه داشت با رقم امسال برای هر هکتار عملیات آبخیزداری 2 میلیون و 700 هزار تومان هزینه می کنیم و وقتی می گوییم عملیات آبخیزداری اقدامات متنوعی است بیولوژیکی، مکانیکی، بیومکانیکی و بحث های مدیریتی تنوع زیادی را در اقدامات آبخیزداری داریم انحصار به موضوع خاصی نداریم و در کل این حوزه آبخیزی که تعریف کردم اتفاق می افتد همه اقدامات ما در گوشه ای از حوزه جمع نمی شود مجموع حوزه را در بر می گیرد از این ده میلیون هکتار تعهد برنامه ششم فقط در سه سال 97،98، 99 چون به ما از صندوق توسعه ملی اعتبار اختصاص دادند توانستیم خودمان را به حدود 60 درصد برسانیم یعنی ما از ده میلیون هکتار بیشتر از شش میلیون هکتار اجرا نکردیم چون منابع اعتباری لازم در اختیار آبخیز داری قرار نگرفت .
مجری : گویا متولیان امر گفته اند که بندهای ویژه ای هم در برنامه های هفتم توسعه در کنار بودجه سال 1402 هم در کنار لایحه آبخیزداری در نظر گرفته شده برای سال آینده ، آیا این صحت دارد ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : وزیر جهاد کشاورزی آقای دکتر ساداتی نژاد دستور دادند که باید برنامه ریزی کنیم برای این که سالی ده میلیون هکتار عملیات آبخیزداری انجام دهیم و جزو یکی از برنامه های کلیدی وزارت جهاد کشاورزی ، اجرای عملیات آبخیزداری را گذاشتند البته این موضوع دروزارت کشور هم به جدیت دارد دنبال می شود به خاطر این که اقدامات آبخیزداری اگر تمایل داشتید اثراتش را بعدا بگویم، خیلی مطالبات مردمی الان داریم مردم درخواست های زیادی برای اجرای عملیات آبخیزداری در محدوده ها و حوزه های خودشان دارند و جاهایی که سیل مثلا در مرداد ماه و دی ماه سال گذشته که سیل آمد سیل مرداد ماه تقریبا فقط به بخش کشاورزی حدود ده هزار میلیارد تومان خسارت وارد کرد ، جاهایی که کار آبخیزداری انجام داده بودیم خیلی توانست کمک کند به کاهش خسارت یا حتی مدیریت سیل ، درخواست و تقاضاهای زیادی برای آبخیزداری است اما برای عملیاتی شدنش موانعی داریم که به نظر می آید اگر این موارد برداشته نشود ، مانند سایر برنامه های کشور مانند برنامه پنجم یا برنامه ششم این اقدامات تحقق پیدا نمی کند .
مجری : بله اگر موافق باشید برویم سراغ لایحه جامع آبخیزداری ، بفرمائید که هدف از این لایحه چیست و کاربرد این لایحه چه می تواند باشد ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : لایحه آبخیزداری ابتدا به صورت طرح در مجلس مطرح شد که به نظر من باید طرح باقی می ماند وقتی که طرحش بعنوان طرح مطرح شد و نماینده ها آن را درخواست کردند مسیر تصویبش فقط در مجلس می ماند بسیار ساده تر بود الان تبدیل به لایحه شده است ما بعضی از لوایح را داریم که توسط دستگاههای دیگر پیشنهاد شده است دو سال ، سه سال همچنان در این کمیسیون ها در دستگاههای دولتی معطل مانده و به نتیجه ای نرسیده است ، یکی از موضوعاتی که ما در قانون جامع حوزه های آبخیز کشور یا قانون آبخیزداری مطرح می کنیم این است که باید حوزه های آبخیز کشور به طور جامع مدیریت شود یعنی موضوع این قانون این نیست که ما بتوانیم یک مسیر ساده تری برای گرفتن پول و انجام عملیات های موسوم به آبخیزداری را پیش ببریم ، بزرگترین مسئله کشور ما این است که ما به منابع آب و خاک کمترین توجه را کرده ایم کمترین برنامه ریزی و کمترین اعتبارات را برای حفظ این منابع زیستی در کشوربه کار گرفتیم و متاسفانه فرسایش خیلی زیاد داریم حدود 16 و چهار دهم تن در هکتار در سال عدد بسیار قابل توجهی است یا سیل می بینیم که دارد به ما خسارت می زند و از طرف دیگر منابع زیستی ما تحت تهدید و در خطر قرار دارد برای این که سرزمین حفظ شود باید تمام این دستگاههایی که دارند در یک حوزه آبخیز کار می کنند آن که مسکن می سازد ، آن که کشاورزی می کند آن که صنعت می خواهد ایجاد کند ، پتروشیمی بزند ، ذوب آهن بزند همه این ها باید توجه داشته باشند که کاربری هایی که می خواهند ایجاد کنند نباید به این حوزه آبخیز صدمه بزند، نباید سلامتش را دچار تهدید کند که الان این اتفاق دارد می افتد ، با یک مثال اگر بخواهم بزنم ، الان تقریبا از 5،6 سال بعد از انقلاب زدن چاه ها که متاسفانه در کشور افزایش پیدا کرد ، ما تا الان چیزی حدود 136 میلیارد متر مکعب بصورت تجمعی مخزن آبخوان هایمان را از دست دادیم یعنی کسری مخزن داریم و اگر به آن بطور جدی فکر نکنیم دچار ورشکستگی آبی در کشور می شویم این علتش این است که وقتی چاه زدند فکر کردند چاه زدن و کشاورزی کردن می تواند به اقتصاد کمک کند در حالی که حواسمان به این نبود که باید حوزه آبخیزمان را حفظ کنیم و برداشت آب زیرزمینی بیش از اندازه ، توسعه اراضی بیش از اندازه ، بارگذاری صنعت و برداشت آب و آلوده کردن خاک و از بین بردن خاک بیش از ظرفیت یک حوزه آبخیز ، باعث این می شود که ما دیگر در کشور دچار مسائل جدی امنیت غذایی و امنیت اجتماعی شویم ، روستاهایمان خالی شود و غیره ، برای این که این اتفاق مدیریت شود ما می گوییم باید حوزه ها بصورت جامع مدیریت شود ، این لایحه باید مسائل مرتبط با مدیریت جامع حوزه های آبخیز را برطرف کند . از همه مهم تر ما مردم را هم فراموش کردیم ما نظام های سنتی بهره برداری بسیار خوبی در کشور داشتیم به خاطر این برنامه ریزی از بالا به پایین این نظام ها را هم از بین بردیم در مدیریت جامع حوزه آبخیزداری در این لایحه باید نقش مردم ، سازمان های غیردولتی بسیار پررنگ شود در تصمیم سازی و برنامه ریزی واقعا شرکت کنند و فقط بعنوان یک ابزار که چاه به آنها دهیم یا ندهیم مطرح نشود و خودشان بدانند که اگر مدیریت نکنند چه اتفاقی برای این حوزه آبی می افتد .
مجری : با توجه به صحبت هایی که داشتید الان این لایحه در چه مرحله ای است ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : از طرف وزارت به هیات دولت رفته به دستگاههای اجرایی و اظهارنظر و حالا باید اظهارنظر دستگاهها بیاید و برود در کمیسیون ها بررسی شود و مسیر خودش را طی کند از این طریق .
مجری : طبق شنیده ها و خبرهایی که داشتیم قرار بود که از مرداد ماه طی دو هفته این کارانجام شود اما الان سه ماه زمان برده و شما فکر میکنید که کی انشاالله این لایحه انجام خواهد شد؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : تجربه من می گوید وقتی تبدیل به لایحه شد ، از مدیریت جامع برایتان این توضیحات را دادم برای این که بدانید چرا برای این قانون آبخیزداری نگران هستم ، وقتی که من می گویم مدیریت جامع یعنی هر دستگاهی باید دیگر مسیرش را عوض کند و برنامه هایش را تغییر دهد در حفظ حوزه آبخیز ، وقتی من قانونی می نویسم که از این به بعد باید همه حواسشان به حوزه آبخیز باشد الان هر دستگاه بخش دولتی در ایران نگران این که بودجه اش کم شود و نگران است که کسی در کارش دخالت نکند و می خواهد همان مسیر قدیم خودش را ادامه دهد بنابراین قاعدتا این لایحه برایش می تواند ایجاد مشکل کند و در چالش می افتد ، بعضی از مسائل در کشور ما مسائل حاکمیتی است ، باید یک تیغ جراحی بگذاریم الان برای حفظ آبمان و حفظ خاک کشورمان باید تیغ جراحی را بگذاریم و ناراحت این که کدام وزارتخانه الان نگران می شود نباشیم ، قانون آبخیزداری باید این خاصیت را داشته باشد و به نظر من طولانی خواهد شد با این روش من فکر نمی کنم خیلی زود به نتیجه برسیم .
مجری : با توجه به این که حوادث طبیعی یک چیز غیرمنتظره است و نمی تواند منتظر بماند که لایحه ها از پیچ و خم های اداری گذر کند ، شما مهمترین علت تاخیر این لایحه را چه می دانستید ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : نظم بروکراتیک و غیرمنسجم نظام دولتی علیرغم این که به هر بخشی که وقتی فرستاده می شود آن را به یک گروه دیگری می دهند برای اظهار نظر و چون جزو اولویتهایشان نیست همینطور باقی می ماند یا هی باید بیایند چانه بزنند که این لایحه برایشان مشکلی ایجاد نکند اگر لایحه آبخیزداری به این معنا باشد که اصلا برای هیچ کسی مشکل ایجاد نکند پس برای چه می نویسیم چون همه آنها باعث این مشکلات شدند الان این خودش مانع می شود برای انجام این کار .
مجری : یک جورهایی باید نیاز داریم که سازمان ها جمع بندی هایشان را انجام دهند نهادهای مختلفی که در تنظیم این لایحه سهیم بودند درست است ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : بله باید این اتفاق بیفتد ولی به نظر من همانطور که در مجلس داشت این موضوع پیش میرفت در مجلس مصوب می شد و ابلاغ می شد به دستگاهها ، بنابراین همه دستگاهها از جمله دستگاهی که خودم هستم فرقی نمی کند ما هم الان درون سازمان خودمان واقعا مدل های مدیریتی حوزه آبخیز را به درستی اجرا نمی کنیم بنابراین ما احتیاج به یک نگاه از بیرون به این موضوع داریم یک نگاهی که بگوید همه دستگاهها باید حوزه آبخیز را حفظ کنند و این است که باید در لایحه تقویت شود و این قانون باید امضاهای طلایی را از بین ببرد ما الان تغییرکاربری ها، ساخت و ساز در رودخانه ها باعث از دست رفتن جان مردم شده و خسارت می زند خوب چرا این اتفاقات می افتد برای این که هر دستگاهی اجازه دارد خودش کاری را انجام دهد هیچ کس هم نمی تواند ارزیابی کند ما هیچ شاخص ارزیابی برای این که ما یک حوزه آبخیز را از بین بردیم یا نبردیم نداریم و هیچ وقت در آمار کشورمان دربحث ارزش اقتصادی کشورمان ارزش خاک و ارزش آب را قیمت گذاری نکردیم برای فروش آب چرا ولی قیمت گذاری به این معنا که اگر الان یک جاده ای می خواهد از یک جنگلی در زاگرس رد شود درخت بلوط چقدر می ارزد و می بینیم که به راحتی قطعش می کنند و بعد فرسایش داریم چرا ؟ چون ارزان برایشان تمام می شود .
مجری : به نظرتان این لایحه آیا می تواند همه مشکلات ما در حوزه آبخیزداری را حل کند ؟
آقای دکتر هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور : باید دید بعد از این چرخشی که اتفاق می افتد از این لایحه چه می ماند و آخرش واقعا این است که ما فقط یک اسم داریم با یک چند صفحه که مثل قوانین دیگرمان خیلی روشن و واضح نیست و هرکسی هم سهمی از خودش در این لایحه گذاشته یا نه ؟ آن چیزی که در انتها بیرون می آید باید قضاوت کرد ولی ما در ابتدا دوست داشتیم این کار اتفاق بیفتد می خواستیم مسیر برنامه ریزی و بودجه ریزی کشور براساس حوزه های آبخیز برنامه ریزی شودو دوست داشتیم این قانون این را پیاده کند باید ببینیم در انتها چه بدست می آید .
مجری : ممنون از شما
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
گزارش خطا
نظر شما