بررسی وضعیت تولید آنتی بیوتیک در کشور

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما آقایان دکتر علیرضا عسگری - مدیرعامل سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر ، بهمن صبور - نائب رئیس انجمن داروسازان تهران و دکتر مسعود خاتمی جراح و عضو کمیسیون بهداشت و درمان با رادیو گفتگو در برنامه صبح و گفتگو در خصوص موضوع تولید آنتی بیوتیک در هلال احمر گفتگو کرده اند.
مجری: موضوع را با آقای عسگری مطرح می‌کنیم. ما در خبر‌ها داشتیم که تولید آنتی بیوتیک در هلال احمر پنج برابر شده است. اول که این خبر، خبر خوبی به نظر می‌رسد و اول یک مختصری درباره این پنج برابر شده بفرمایید که بعد سراغ میدان و داروخانه‌ها برویم.
عسگری: من می‌خواهم این مطلب را اینطور آغاز کنم که در جمعیت هلال احمر با توجه به ماهیتی که فعالیت هلال احمر در حوزه امداد و نجات دارد همه مردم آن را با این رنگ و لعاب می‌شناسند، مستحضر هستید که در مجموعه تدارکات پزشکی هلال احمر در حوزه‌های مختلف تجهیزات پزشکی و دارویی اقدامات زیادی صورت می‌گیرد اعم از تولید، توزیع و پخش و عملیات بازرگانی.خبری که شما فرمودید در رابطه با تولید دارو بود بخصوص در حوزه آنتی بیوتیک که به مناسبت مشکلاتی که در سطح عرضه در کشور ایجاد شده بود که ناشی از سیاستگزاری‌هایی است که در جای خودش قابل بحث و بررسی هست خوشبختانه در واحد تولیدی ما و شرکت داروسازی سهای ما تولید پیشی گرفت و الان به حدود ۵ برابر آنچه که قبلا تولید می‌کرد رسید که انشاالله در یک بازه زمانی مناسب بتواند نیاز‌های جامعه را مرتفع کند.
مجری: این پنج برابر شدن را اگر عدد در ذهن دارید که قبلا چقدر بوده و الان چقدر شده بگویید؟
عسگری: حالا ما به لحاظ ملاحظات بازار اجازه بفرمایید که عدد نت را الان اعلام نکنم، ولی آنچه مسلم هست نه فقط درحوزه آنتی بیوتیک بلکه دارو‌های دیگری که با مسائل فصلی فعلی متناسب هست مثل بیماری‌های تنفسی، مثل آنفولانزا و بیماری‌های دیگر، دارو‌های دیگر مثل دارو‌های ضد حساسیت هم در رنج ۴-۵ برابری افزایش تولید داشتیم.
مجری: آقای دکتر صبور درباره کمبود آنتی بیوتیک صحبت کنیم. ما در رسانه‌ها چند روز گذشته یک هفته ده روز گذشته، خیلی خبر‌ها دست به دست شد درباره کمبود دارو و به ویژه آنتی بیوتیک که در یکسری داروخانه‌ها نیست و کمبود هست چرا نیست؟ از مسئولان وزارتخانه گفتند که احتمالا مربوط به احتکار است و شرکت‌ها یا عرضه نمی‌کنند و یا احتکار می‌کنند و صحبت‌هایی از این دست. شما این کمبود را تایید می‌فرمایید؟ بعد هم این که چقدر می‌تواند این ۵ برابر شدن کمک کند.
مجری: من دیشب به صورت میدانی چند داروخانه رفتم در خیابان شریعتی، در بیمارستان مفید که همان در خیابان شریعتی هست رفتم آنجا و با موتور بودم، ببینم آنتی بیوتیک در ایران هست یا نه، آقای هاشمی من را می‌شناسند من کاملا در بعضی از موارد که پای مردم در میان است منتقدم و اصلا کوتاه هم نمی‌آیم، ولی در مورد داروی آنتی بیوتیک من حداقل مثلا از داروخانه سر قلهک پرسیدم از داروخانه بالای پل صدر پرسیدم و از داروخانه روبروی خیابان سهیل پرسیدم می‌خواهم فکت بیاورم که ببینید چند تا داروخانه رفتم از مرکز طبی کودکان پرسیدم، آقای دکتر صبور همه آنتی بیوتیک دارند و من احساس می‌کنم یک شیطنت رسانه‌ای است، شما این را قبول دارید؟
صبور: اتفاقا دیشب یکی دیگر از همکاران شما از سیما تماس گرفت من خودم حدودا ساعت ۸ و ۹ شب بود در مسیری که می‌رفتم به صورت خیلی تصادفی، حالا داروخانه‌های مختلف ما را می‌شناسند؛ نسبت به دو سه هفته پیش وضعیت آنتی بیوتیک‌ها خیلی بهتر شده، یعنی با توجه به این که بیماری هم فروکش کرده است، تولیدات داخل هم به بازار رسیده من هم دیشب حقیقت داروخانه‌ای که در مسیر رفتم و سوال کردم وضعیت تولید خیلی بهتر شده من گمان کنم نهایتا ما هفته بعد با توجه به اینکه تولیدات شرکت‌های دیگر هم به بازار برسد ما از نظر آنتی بیوتیک وضعیت به ثبات برسد و مشکلی نخواهد بود.

مجری این فاصله‌ای که آنتی بیوتیک حالا من که ندیدم نبوده است، من می‌گویم که من میدانی تجربه کردم و بوده، من فکر می‌کنم این دو روز نبوده مثلا، ولی این که بعضی از، من کار دومم خبرنگاری است و همکاران خبرنگارم را هیچ وقت زیر پا نمی‌گذارم برای یک برنامه، ولی این که دو روز نباشد شما بگویید از شهرستان طرف بلند می‌شود می‌آید تهران که شربت آنتی بیوتیک بگیرد من فکر نمی‌کنم این اتفاق افتاده باشد شما قبول دارید؟
صبور: حدودا سه هفته پیش این اتفاق که ما پیک بیماری آنفولانزا را داشتیم با توجه به این که مشکلاتی داشتیم در تولید و توزیع آنتی بیوتیک؛ در بعضی از استان‌ها و بعضی از این مناطق این اتفاق افتاد، ولی با تمهیداتی که انجام گرفت می‌توانم این قول را به شما بدهم که ما همین الان مشکل نداریم و هفته آینده اصلا استیبل، استیبل می‌شویم. شاید یکی دو مدل از آنتی بیوتیک شاید بستگی به مصرفش کمبود باشد که نیست، ولی تا هفته آینده من گمان کنم آن یک مقدار کسری بازار هم کلا اشباع شود و ما به حالت ثبات برسیم.
مجری: آقای دکتر مسعود خاتمی جراح و عضو کمیسیون بهداشت و درمان هم به جمع ما اضافه شدند. آقای دکتر خاتمی ما درباره کمبود آنتی بیوتیک و تولید ۵ برابری هلال احمر در حوزه آنتی بیوتیک صحبت کردیم، این کمبود‌های دارو‌های خاص در حوزه‌های خاص به ویژه آنتی بیوتیک را چطور کمیسیون رصد کرد و دید، این را بگذاریم به حساب این که کمبود موردی بود بخاطر این که پیک یک بیماری بود، شیطنت بود و یا نه واقعا کمبود بود؟ کدام از این‌ها را کمیسیون به عنوان موضع اعلام می‌کند و می‌بیند؟
خاتمی: خودتان هم توضیح دادید و همکاران محترم توضیح دادند واقعیت امر این است که در یک مقطعی ما کمبود آنتی بیوتیک پیدا کردیم در پیک آنفولانزا نیاز به آنتی بیوتیک بیشتر شد و این آمادگی را شاید داروخانه‌ها نداشتند که نیاز مردم را تامین کنند. بلافاصله کمیسیون وارد عمل شد، مسئولین ذیربط در وزارت بهداشت وزیر محترم بهداشت معاونشان را خواست و به هر صورت کمبود واقعا بود در یک مقطعی، ولی وزارت بهداشت با تلاشی که کرد و هم در واردات کرد و هم محصولات داخلی را به میدان آورد این کمبود برطرف شد؛ ولی به هر صورت دغدغه مردم است وقتی بیمار دارند و دارویش پیدا نشود این توقع را باید داشته باشند که دارو پیدا شود، ولی بالاخره وزارت بهداشت توانمندی اش آنقدر هست که بحث کرونا را شما دیدید واکسیناسیون را به نحو خیلی مطلوبی پشت سر گذراندیم و واقعا سابقه درخشانی در بحث واکسیناسیون دارد قابل تقدیر است از این جهت هم ما از ایشان انتظار داریم که نگذارد که این کمبود‌ها بوجود بیاید.
بحث دارو‌های تخصصی فرمودید از قدیم و ندیم همیشه بعضی از دارو‌ها در یک مقطعی کم و زیاد می‌شد که آن هم خواسته شد از مسئولین محترم وزارتخانه که این‌ها را همه را مشخص است برایشان، چه چیز‌هایی را رصد کنند که بیماران با مشکلی مواجه نشوند در هر صورت ما این دغدغه را از مردم می‌پذیریم که هر کس که مریض دارد توقع دارد و انتظار دارد که داروی مورد نیازشان به دستشان برسد.
مجری: و طبعا ما در حوزه‌های مختلف این سوال تکراری را می‌پرسیم که بعنوان مثال عرض می‌کنم که الان ما در فصل پاییز و زمستان هستیم چرا آلودگی هست؟ می‌گویند آقا همیشه پاییز و زمستان آلودگی می‌شود و می‌پرسیم که مگر نمی‌دانیم که هر سال پاییز و زمستان آلودگی می‌شود؟ پس چرا قبلش تدبیر نمی‌کنیم؟ الان راجع به کمبود‌هایی که شما فرمودید هم فصلی می‌تواند باشد و هم پیک‌های ناخواسته‌ای باشد که پیش می‌آید این جا مدیریت دارویی در وزارت بهداشت نمود پیدا می‌کند می‌خواهم ببینم که چقدر این مدیریت دارویی را شما به آن نمره قبولی می‌دهید؟
خاتمی: حرف شما کاملا قابل قبول است واقعیت این است که برای یک تشکیلاتی و یک قسمتی که مسئولیتی بر عهده اش است حتما وظیفه اش این است که پیش بینی کند و مشخص است که در چه فصلی، چه بیماری‌هایی ممکن است بیشتر است من این را از شما قبول دارم و ما این را مسرانه از وزارت بهداشت خواستیم و الان هم افرادی که دردارویی مشکوک شدند و بار‌ها هم به ایشان تذکر داده شده واقعا قول دادند ما هم الان این جا از طریق رسانه می‌گوییم که انتظار داریم که می‌خواهیم از ایشان دغدغه شما دغدغه حقی است هم به کمیسیون و هم به مسئولان بهداشت بگویید که وظیفه شان پیش بینی است که این مسائل پیش نیاید حق با شماست.

مجری: اقای دکتر صبور یک ضلع موضوع دارو مدیریت و نگاه کمک نمایندگان محترم مجلس، وکلای ملت در مجلس شورای اسلامی هست در این حوزه چه کمکی می‌تواند مجلس انجام بدهد و چه انتظاری شما بعنوان یک ضلع دیگر تامین دارو، زنجیره دارو در کشور دارید شمااگر فرض کنید حاکمیت هست و اگر نظارت قوه مقننه هست تولید کننده ما هست که شما هم عضو تولید کنندگان هستید بفرمایید که چه انتظاری دارید چطور مجلس می‌تواندهمراه باشد؟
صبور: ما بعنوان بخش خصوصی حالا ما در قسمت خدمات هستیم کلا این مرحله‌ای که به اصطلاح عامیانه پروسه دارو بین ۵/۴ تا ۶ ماه طول می‌کشد یعنی الان این کسری که ما در بازار دیدیم دلیل بر این نیست که صنعت ما توانمند نیست ما حداقل به اندازه ۴۰۰ میلیون آدم می‌توانیم دارو تولید کنیم و در سال‌های قبل هم در مورد آنتی بیوتیک هیچ مشکلی نداشتیم ما صادرات هم داشتیم و حتی مازاد داشتیم و حتی تاریخ گذشته آخر فصل هم داشتیم منتها ناهماهنگی‌هایی که حدودا ۵-۶ ماه پیش صورت گرفت که من نمی‌خواهم ورود کنم، سازمان برنامه و بودجه، گمرک، بانک مرکزی و وزارت صمت این‌ها باید می‌آمدند وسط میدان، وزارت بهداشت را کمک می‌کردند که متاسفانه ناهماهنگی‌هایی صورت گرفت و این اتفاق رخ داد و امیدواریم که با توجه به هماهنگی‌هایی که الان صورت گرفت و این مشکلات مرتفع شده ما دیگر دچار همچنین چالشی برای ۵-۶ ماه آینده نشویم و از مجلس محترم می‌خواهیم که حداقل بیاید وسط و هد این کار را بعهده بگیرد و هماهنگی‌های بین بخشی را سر زمان خودش انجام شود و اعتبارات سر زمان خودش تخصیص شود که ما دوباره دچار همچنین چالشی نشویم.
مجری: جناب عسگری؛ در این نکاتی که بررسی کردیم مدیریت بین بخشی به ویژه که دکتر صبور روی آن دست گذاشتند و به آن اشاره کردند آیا هلال احمر تولیداتش و بخش‌های مختلفی که شما بعنوان مقدمه اسم بردید می‌توانند در این مدیریت بین بخشی می‌توانند قرار بگیرند که کمک حال هم وزارت بهداشت باشند و هم بهرحال چرخه عرضه دارو در کشور؟
عسگری: همانطور که مستحضر هستید الان خیلی نمی‌گذرد از زمانی که ما فاجعه کرونا که در کشور رخ داد بیش از صد میلیون دوز واکسن کرونا را وارد کردیم و با هماهنگی‌هایی که کمیسیون محترم بهداشت داشت با وزارت محترم بهداشت، وزارت امور خارجه این‌ها همه به معنای این است که یک هماهنگی بین بخشی می‌تواند در نوع خودش این جور اتفاقی را رقم بزند.در حوزه آنتی بیوتیک هم به همین شکل به محضی که وزارت محترم بهداشت یک حالت اورژانسی را در کمبود آنتی بیوتیک در کشور رصد کرد ما در ظرف چند روز کاری که واقعا هم خیلی سریع وارد عمل شدیم به سفارش وزارت بهداشت اولین محموله آنتی بیوتیک را وارد کردیم و کما این که می‌دانید از سمت جای دیگر نه ما قرار است این پروسه در این هفته و هفته آینده ادامه داشته باشد همه این‌ها یک طرف، بحث تولید که افتخار ملی ماست و به آن می‌بالیم و در جمعیت هلال احمر و شرکت‌های تولیدی ما هم این به خوبی جریان دارد، ولی عزیزان میهمان به خوبی اشاره کردند که ما احتیاجی به هماهنگی بین بخشی داریم ما می‌توانیم تمامی این دارو‌ها را در کشور تولید کنیم به شرط این که مسیر هموار باشد.مستحضر هستید چرخه تولید چرخه زمان بر هست، چند دستگاه باید دخالت کنند ما الان خودمان برای تولید بسیاری از آنتی بیوتیک‌ها احتیاج داریم که ماده اولیه از خارج از کشور وارد شود، ولی آن اتفاقی که افتاده این است که شما ببینید گاهی اوقات به خاطر رفع تعهد ارزی یک مبلغی در حد ده هزار یورو سیستم را بلاک می‌کنند، این جا هست که لازم است که وزارت محترم صمت، گمرک محترم و جا‌هایی که متولی هستند، کمک کنند به ما تا این مسیر و این خلاء‌هایی که از سوی بانک ایجاد می‌شود مرتفع شود.تولید یک مقوله بسیار اثرگذار و در عین حال اثرپذیر هست، حرف تولید کنندگان را باید شنید تولید کنندگان همان کسانی هستند که این قدر تولیدات منظم در حوزه دارو داشتند که ما کمترین احساس کمبود را در کشور در طی مدت گذشته داشتیم، اما این که الان چه اتفاقی افتاده که این مسئله ممکن است خودش را نشان داده باشد؛ باید حرف تولید کنندگان را شنید این سیاستگزاری‌های به موقع، قیمت گذاری‌های مناسب به موقع و در عین حال رفع موانعی که خدمتتان عرض کردم بسیار بسیار اثرگذار است ضمن این که من می‌خواهم جمله آخرم را به این جمله اختصاص بدهم که هلال احمر جمهوری اسلامی ایران یعنی همین یعنی، چون در عین حالیکه یک بنگاه اقتصادی تولیدی هست، شرکت تولیدی ما؛ اما رسالت حاکمیتی بشردوستانه دارد و هر جا که احساس کند که ممکن است کشور را دچار یک بحران قرار بدهد پا به میدان هستند الان کارگران ما در شرکت سه شیفت کار می‌کنند تا انشاالله این خلا مرتفع شود که شده تا حد بسیار زیادی، و همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند کمترین رنج مردم، رنج بیماری باشد.
مجری: آقای دکتر خاتمی الان نکاتی که اشاره کردند به ویژه در حوزه تولید کنندگان مشکلی هست که در همه حوزه‌ها وجود دارد یعنی این انتقاد وجود دارد اگر وارد بحث مدیریت بین بخشی حوزه درمان شویم این کار شاید نمودش بیشتر باشد، چون با جان مردم سر و کار دارد اگر آنتی بیوتیک حتی یک روز هم دچار مشکل شود می‌دانیم که ما در اتاق‌های عمل نیاز مبرم روزانه داریم، این همکاری بین بخشی یک مقدار ضعف دارد، یک مقدار لنگی اش نمود بیشتر دارد. آنجایی که تولید کننده ما قرار است بین وزارت بهداشت و وزارت صمت این دستورالعمل‌ها را باید با هم تناقضش را در بیاورد و دچار مشکل نشود، رفع تعهد ارزی از یک طرف شود، ارز به موقع دستش برسد و ثبت سفارش را به موقع انجام شود و در برگه اش نه تعزیرات و نه جای دیگر خودش را دچار مشکل نکند همه این‌ها نشان می‌دهد که تولید کننده ما با یک هفت خوان روبرو هست و عرضه کننده ما و وارد کننده ما در حوزه دارو با یک هفت خوان مواجه هست فکری به حال این هفت خوان شده است؟
خاتمی: من در نکاتی را که فرمودید دو نکته را مجددا تاکید می‌کنم اول این که بحث جمعیت هلال احمر و ظرفیت بسیار بالایی که هم در تولید دارد و هم این که در مواقع ضروری می‌تواند وارد کند این ظرفیت جمعیت هلال احمر بخصوص ظرفیت جمهوری اسلامی ایران ظرفیت بسیار بالایی خاطرم هست در زمان دفاع مقدس یکی از تامین کننده‌های دارو‌های بیمارستان‌های صحرایی هلال احمر بود و خیلی هم خوب و به موقع و به جا تامین می‌کرد. بحث بعدی هم تولید کننده داخلی است که واقعا نظام باید قدر این‌ها را بداند، ما بار‌ها به مسئولین محترم در دولت هم گفتیم که دولت باید در خدمت تولید کننده باشد. این هم که گفته شد و فرمودند که موانع را بردارد یعنی دولت و سیستم‌های دولتی وزارت صمت و ... باید در خدمت تولید کننده باشند و موانع را برطرف کنند ما مسرانه دنبال این قضیه هستیم که هر چه می‌توانیم سنگ‌هایی که جلوی پای تولید کننده‌ها هست چه در زمینه دارو و چه در زمینه‌های دیگر، این سیستم‌های بروکراسی برداشته شود مسرانه کمیسیون مرتب از این‌ها می‌خواهد و دنبالش هم هستیم که انشاالله دست تولید کنندگان را باز بگذاریم و کمکشان کنیم و در خدمتشان باشیم و انشاالله این مشکل برای مردم پیش نیاید.
مجری: آقای دکتر صبور یک جمع بندی در حوزه حرف‌هایی که زده شد و انتقاداتی که مطرح شد بگویید.
صبور: همان نکته‌ای را که جناب آقای عسگری گفتند این مقررات بروکراسی باعث شد که ما در حوزه آنتی بیوتیک و دارو‌های دیگر دچار چالش شویم، من از مجموع یعنی حاکمیت می‌خواهم که ما در بحث واردات واکسن که حدود ۱۳۰-۱۴۰ میلیون دوز وارد کردیم اوج همکاری سیستم‌ها با هم بود، یعنی در عرض یک روز گمرک کارش را انجام می‌داد؛ ولی در این بحث آنتی بیوتیک الان ۶-۷ ماه بود از فروردین ماه که این کار‌ها هندل نمی‌شد و هماهنگی‌ها صورت نمی‌گرفت، ولی الحمدالله در این دو سه ماه اخیر این هماهنگی‌ها صورت گرفته و من نکته آخر این که خواهش می‌کنم که با توجه به تولیدات داخل که این هماهنگی‌ها صورت گرفته بیش از این واردات را انجام ندهند که بالاخره ارز مملکت ما تمام می‌شود و کلی داروی تاریخ گذشته خواهیم داشت من فکر می‌کنم که سقف واردات این کفایت می‌کند و با توجه به این که هماهنگی‌ها صورت گرفته و از تولید داخل به اوج و پیک خودش برای عرضه در بازار می‌رسد ما مازاد هم خواهیم داشت فقط این نکته را خواستم بگویم که دوستانی که دارند سیاستگزاری می‌کنند این را هم در نظر بگیرند و مردم نگران نباشند تا هفته آینده قول می‌دهم تمام آنتی بیوتیک‌ها کلا در بازار اشباع خواهد شد.
مجری: متشکر و سپاسگزار از شما