۱۲ راهکار برای داشتن کودکانی با اعتماد به نفس بالاتر

ساده‌ترین رفتارها یا به ظاهر پیش‌ پا افتاده‌ترین برخوردها می‌توانند سلامت روان کودک را به خطر بیندازند و زندگی آینده او را تحت تاثیر قرار دهند.

یکی از مهم‌ترین چیزهایی که در رشد و پرورش کودک و فرزند پروری اهمیت ویژه‌ای دارد، بحث عزت نفس و روش‌های افزایش و تقویت آن در کودک است. تقویت این ویژگی و اهمیت دادن به آن آنقدر مهم است که به یکی از ضروری‌ترین مباحث در روانشناسی کودک تبدیل شده است.

اگر مایل هستید که کودک عزت نفس داشته باشد، باید به او عشق ورزید و هیچگاه به کودک نگوییم «چون رفتارت اشتباه بود، دوستت ندارم». زیرا در این صورت کودک قطعا اینگونه دریافت می کند که من بر اساس رفتارهایم دوست داشته می شوم و یا دوست داشته نمی شوم و به عنوان کودک دلخواه والدین پذیرفته شدنی و خواستنی نیستم.

کمبود عزت نفس به خصوص در کودکان، موجب می‌شود تصمیم گیری‌ها، روابط اجتماعی و قضاوت های هر فرد درباره خودش اشتباهاتی صورت بگیرد. رفتار کودک آینه رفتار والدین است. کمبود عزت نفس ممکن است عارضه های روحی و روانی زیادی برای کودک داشته باشد، از این رو لازم است تا رفتار درست با آن ها را بدانید تا شخصیت کودک سالم شکل بگیرد و مراحل تکاملی کودک به درستی سپری شود. در اینجا سعی داریم اهمیت عزت نفس در کودکان و مهارت های افزایش آن را برای شما بیان کنیم.

عزت نفس چیست؟

عزت نفس ترکیبی است از اعتماد به‌ نفس و احترام به خود. عزت نفس یعنی اعتقاد داشتن فرد به این که توانایی‌ها و شایستگی‌های لازم برای زندگی را داراست و لیاقت زندگی کردن را دارد.

نشانه های عزت نفس بالا در کودکان

• مسئولیت پذیر
• عمل هدفمند
• عمل مستقل
• آرام بودن
• سازگار و توانا در فشارهای محیطی
• احساس پذیرش در محیط
• مثبت اندیش و مثبت بین

نشانه های عزت نفس پایین در کودکان

•  حساسیت نسبت به انتقاد دیگران
• متکی و وابسته بودن
•  محتاطانه عمل کردن
•  انزوای شدید
•  واکنش نامطلوب در رقابت ها
•  تحقیر دیگران
•  افسرده، عصبی مزاج و بدون حس همکاری با دیگران

راهکارهای افزایش عزت نفس کودکان

۱- محبت کردن

به کودک خود محبت کنید، زمانی که کودک از علاقه شما به خودش اطمینان داشته باشد احساس امنیت و تعلق خاطر در او زیاد میشود. زمانی که این احساس در کودک شکل بگیرد، در تکامل، روابط اجتماعی و موقعیت های مختلف عزت نفس بالایی از خود نشان میدهد. رابطه دوستانه شما با کودک باعث می‌شود که او در زندگی شخصی‌اش نیز فردی برونگرا باشد و بتواند احساسات خود را به راحتی بیان کرد.

۲- بازی کردن با کودک

تفریح با فرزندتان به افزایش اعتماد به نفس و روحیه کار تیمی در او می‌افزاید. همچنین شانس او برای داشتن زندگی شاد را افزایش می‌دهد. بنابراین، سعی کنید در ساعاتی از روز با فرزند خود همراه شوید، بازی‌های آموزشی می‌تواند به رشد فکری کودک نیز کمک کنند. عزت نفس با بازی کردن و وقت گذرانی با کودک شکل میگیرد بنابراین از این کار دریغ نکنید.

۳- دادن مسئولیت به کودک

مسئولیت انجام کارهای متناسب با سن، به فرزند شما حس هدف و انگیزه می‌بخشد. او را به خاطر تمام کارهایی که انجام می‌دهد، ستایش کنید و به او اطمینان دهید که با گذشت زمان، او در انجام بسیاری از کارها بهتر و بهتر خواهد شد. زمانی که به کودک مسئولیت های کوچک مانند مرتب کردن لتاق، جمع کردن وسایل یا کمک کردن در چیدن میز حتی اگر به خوبی انجام نشود در افزایش عزت نفس او تاثیر خواهد گذاشت.

۴- استقلال

دوران ابتدایی شروع استقلال طلبی کودک است. این مهم است که والدین به بچه‌ها اجازه دهند که به طور فزاینده‌ای مستقل‌تر رفتار کنند. استقلال به آنها اجازه می‌دهند با معلمان خود در مورد هر مشکلی به تنهایی صحبت کنند، تکالیف مدرسه را سازماندهی کنند و بتوانند به داشتن و نداشتن چیزها به تنهایی تصمیم بگیرد. کنترل های سخت گیرانه را کنار بگذارید.

۵- احترام گذاشتن

هنگامی که فرزندتان کاری را انجام می‌دهد که شما را عصبانی می‌کند، حتماً به عکس‌العملی که نشان می‌دهید توجه کنید. سعی کنید خود را آرام کنید، اینکه کودک رفتار خاصی انجام می‌دهد ، این نشان از طبیعت ذاتی او است. با فرزند خود با احترام صحبت کنید با تحقیر کودک عزت نفس او را میکشید.

۶- تشویق کردن کودک

زمانی که کودک کاردستی درست میکند، نقاشی میکشد یا نمایشی اجرا میکند، به اوتوجه کنید و جزئییات کارش را موردتوجه قرار دهید. تشویق کنید و از اوبخواهید درباره جزئیات کارش صحبت کند. به او اجازه دهید احساس کند که آفریده‌هایش شایسته توجه هستند، به این ترتیب درک می‌کند که نظر و افکارش اهمیت دارند.

۷- جدی گرفتن ابراز احساسات

به فرزندتان کمک کنید تا افکار و اظهارات منفی را تغییر دهد. کودکان دارای ذهنیت رشد بر این باورند که توانایی‌های آنها می تواند با گذشت زمان بهبود یابد. این بر خلاف کودکان با طرز فکر ثابت است که فکر می‌کنند توانایی‌های‌شان تنظیم شده است و نمی توانند آنها را تغییر دهند. زمانی که کودک احساسی مانند خشم، ناتوانی در انجام یک کار و یا غم را بروز میدهد او را جدی بگیرید و به او کمک کنید تا با این احساسات کنار بیاید.

۸- آزادی انتخاب

وقتی کودکان انتخاب‌های متناسب با سن خود انجام می‌دهند، احساس قدرت بیشتری می‌کنند. هر چه کودک بیشتر رشد می‌کند، بگذارید انتخاب‌های آزادانه بیشتری نیز داشته باشد. برای مثال زمانی که می خواهید برای او لباس بخرید، به او آزادی بدهید تا لباسش را خود انتخاب کند و شما در نقش یک همراه و کمک کننده خواهید بود.

۹- توجه به علایق

یافتن علائق و فعالیت‌هایی که کودک از آن لذت می‌بردف می‌تواند به او کمک کند تا نقاط قوت خود را کشف کند. این به نوبه خود در افزایش عزت نفس کودکان نقشی مهمی ایفا می‌کند. علائق کودک، چیزهایی هستند که به استعدادهای ذاتی او مربوط می‌شود و می‌توانند سازنده آینده او باشند. شما در نقش والدین کودک باید او را در مسیر علایقش قرار دهید و او را تشویق کنید.

۱۰- دادن اجازه سوال و اعتراض

اگر می خواهید کودک در جامعه زمانی که دیگران به آنها آسیب می زنند یا تقاضای نادرستی از آنها دارند، جرأت اعتراض یا سوال پرسیدن داشته باشند باید خانه را برایشان محیط امن کنید که هم بتواند اعتراض وهم پرسشگری کنند.

۱۱- پذیرش شکست

اگر کودکتان در کاری شکست خورد، به جای سرزنش و القای حس ناامیدی، با او همدردی کنید و سعی کنید اعتماد به نفس از دست رفته‌اش را به او برگردانید. برای مثال زمانی که در یک امتحان نمره خوب به دست نیاورد او را سرزنش نکنید و از او بخواهید تا تلاش بیشتری کند و به او کمک کنید تا اشتباهاتش را رفع کند.

۱۲- بهبود روابط خانوادگی

الگوی خوبی برای فرزندتان باشید. والدین برای افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس کودکشان باید الگوی خوبی برای او باشند. برای مثال اگر شما اشتباهی کردید معذرت خواهی کنید. در خانه مشاجره نکنید و توجه داشته باشید که مشاجرات در خانه در روحیه کودک شما تأثیر منفی بر جای می‌گذارد و سبب تضعیف عزت نفس وی خواهد شد.

نکات تکمیلی

• هرگز به کودک خود برچسب نزنید و زمانی که کودک برخلاف میل شما عمل کرد، می توانید برای جبران کار دیگری از او بخواهید.
• نادیده گرفته شدن کودک یا همان بد رفتاری و بی توجهی نسبت به کودک در زمانی که می خواهد با شما هم صحبت شود تاثیر بدی در عزت نفس کودک خواهد داشت.
• هر کودکی به نوبه خود نقاط ضعف و قوتی دارند، هرگونه مقایسه کودک با سایر فرزندان خانواده و یا دوستان و هم سالانش تاثیر مخربی در عزت نفس کودک خواهد داشت. بهتر است والدین به نقاط قوت هر کودک توجه بیشتری کنند.
• بین عزت نفس در کودک و نمرات مطلوب در مدارس رابطه وجود دارد. بنابراین عزت نفس که جنبۀ مهمی در کارکرد کلی کودک است با زمینه ­های دیگری چون سلامت روانی و اجتماعی و عملکرد تحصیلی وی در ارتباط است.