درخشش یک شاهین باستانی در برنیکه، شهری بندری واقع در مصر، باستان شناسان را گیج کرده به طوری که آنها نمی‌دانند در مواجهه با شاهین‌های سر بریده، خدایان ناشناخته و پیام رمزآلودی که می‌گوید: «جوشاندن سر در این مکان شایسته نیست!» چه بکنند!

راز پیام عجیب حک شده بر روی مقبره شاهین در مصر چیست؟

باستان شناسان در مصر موفق به کشف «مقبره شاهین» با قدمت ۱۷۰۰ ساله شدند. در این مکان بقایای ۱۵ شاهین بدون سر روی یک پایه به همراه دو خدای ناشناخته وجود دارد. این زیارتگاه و بنای تاریخی که در برنیکه، شهری بندری واقع در مصر و دریای سرخ پیدا شده، در مقاله‌ای که ماه اکتبر در یکی از مجلات باستان شناسی آمریکا منتشر شده، ثبت گردیده است.

محققان در مقاله مذکور نوشتند که یک نیزه آهنی به طول ۱۳ اینچ (۳۴ سانتی متر) در نزدیکی پایه ستون قرار گرفته است. دیوید فرانکفورتر، استاد دین در دانشگاه بوستون که در حفاری این کشف دخالتی نداشته است گفته: به نظر می‌رسد سر بریدن شاهین‌ها یک جور حرکت محلی برای تکمیل هدیه‌ای زنده به خدای مقبره باشد. قربانی نذری حیوان زنده معمولا شامل نوعی کشتن یا خونریزی برای نمایش تعهد و تعصب طرفداران است.

باستان شناسان در اتاق دیگری از این مکان مقدس نوعی ستون سنگی یادبود به همراه یک کتیبه یونانی پیدا کردند که ترجمه متون روی آن به عبارت «جوشاندن سر در این مکان شایسته نیست» اشاره کرده است. اینکه چرا سر شاهین‌ها بریده شده، چرا در آن اتاق جوشاندن سر مناسب نیست و چرا یک نیزه در نزدیکی شاهین‌ها قرار گرفته برای همیشه راز باقی مانده است.

ستون سنگی مذکور سه خدا را به تصویر می‌کشد که عبارتنداز: هارپوکراتس (هارپوکرات نیز نوشته می‌شود)، کوپتوس که خدای کودک نامیده شده و دو خدای مرموز که نام و نشانی از آنها مشخص نشده است. یکی از این خدایان سر شاهین دارد و دیگری الهه‌ای است که تاجی از شاخ گاو و یک قرص خورشیدی بر سر دارد. تیم تحقیقاتی این زیارتگاه خاطرنشان می‌کند که به احتمال زیاد خدایی که سر شاهین دارد، برجسته تر از دو خدای دیگر باشد.

توضیح احتمالی برای مقبره این است که ۱۵ شاهین بدون سر موجود هدایایی به خدایان و علی الخصوص خدای با سر شاهین بوده و محققان همچنین احتمال داده‌اند که نیزه آهنی هم ممکن است هدیه باشد. باستان شناسان همچنین بیان داشتند: فرض ما این است که حیوانات قربانی پیش از اینکه نزد خدایان بروند، برای آسان تر کنده شدن پرهایشان جوشانده شده‌اند و بر اساس آنچه روی سنگ نبشته می‌خوانیم، سر آنها بریده شده است.

مقبره شاهین علاوه بر این حاوی بقایایی از ماهی، برخی پستانداران و پوسته تخم مرغ بود. محققان همچنین خاطرنشان کردند که برخی از اینها ممکن است نذری بوده باشد و بعضی دیگر پسمانده‌های ضیافت‌هایی باشد که در زیارتگاه برپا می‌شده است. وقتی از این زیارتگاه استفاده می‌شده (قرن چهارم پس از میلاد) امپراطوری روم کنترل مصر را در دست داشت اما سلطه آنها رو به زوال بود.

اعضای تیم در برنیکه موفق به کشف کتیبه‌هایی شدند که به دست پادشاهان بلمی نوشته شده بود. بلمی‌ها مردمانی نیمه کوچ نشین بودند که عمدتاً در سودان کنونی و بخش‌هایی از جنوب مصر زندگی می‌کردند. یافته‌های برنیکه نشان می‌دهد که بلمی‌ها بین قرن‌های چهارم و ششم پس از میلاد در برنیکه زندگی می‌کردند تا زمانی که این مکان را ترک کردند.

مفاهیم مذهبی

به گفته فرانکفورتر، زیارتگاه شاهین نشان می‌دهد که اعمال مذهبی قدیمی حتی پس از ظهور مسیحیت هم ادامه داشته و در زمان استفاده از این زیارتگاه، مسیحیت دین رسمی اروپا بوده است. ایشان همچنین افزود: زیارتگاه شاهین برنیکه که ظاهراً در اواخر قرن چهارم یا بعد از آن هنوز به عنوان یک مرکز آیینی عمل می‌کرد، باری دیگر نشان می‌دهد که مذهب سنتی مصر با ظهور مسیحیت از بین نرفته، بلکه در بسیاری از مناطق مصر با تلاش‌های محلی تداوم یافته و تغییر کرده است.

سلیمه اکرام، استاد مصرشناسی دانشگاه آمریکایی در قاهره طی ایمیلی اعلام داشته که کشفیات دست نخورده‌ای مثل مقبره شاهین فوق العاده نادر است. وی همچنین به شاهین‌های پراکنده و اشیاء منحصر به فرد دیگر نظیر ستون سنگی این زیارتگاه اشاره کرد و همه این یافته‌ها را بی‌نظیر خواند. اکرام گفته است: شاهین‌های سر بریده شده و منع جوشاندن سر سوالاتی را در مورد آیین‌ها و نظام‌های اعتقادی مختلف ایجاد می‌کند که در برنیکه ادغام شدند. این یافته‌های کوچک اما حیاتی شانسی برای رمزگشایی باورها و آیین‌های مذهبی پیچیده‌ای است که در این شهر بندری شکوفا شده است.