همه چیز درباره لیدنویسی؛
صفر تا صد لید نویسی به زبانی ساده
اگر شما هم از علاقمندان به خبر نویسی هستید، در این گزارش میتوانید با لید نویسی آشنا شوید.
به گزارش
سرویس وبگردی سازمان صدا وسیما، یکی از نیازمندیهای جامعه امروزی علم ارتباطات است. همان علمی که به عنوان پلی میان سایر علوم قرار گرفته و وظیفه اطلاعرسانی در کلیه امورات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و سایر موارد به انسانها را عهدهدار شده است. یکی از روشهای مهم این علم دانش خبرنگاری و خبرنویسی است.در بخش قبلی به اصول خبرنویسی و خبرنگاری و همچنین تیتر نویسی به طور کل پرداخته شد و حالا قرار است در سری گزارشهای سریالی به جزییات بیشتری از این علم پرداخته شود.
لید چیست؟
لید مهمترین و یا خلاصه مهمترین بخش خبر است که در ابتدای سبکهای خبری «هرم وارونه» و «تاریخی همراه با لید» نوشته میشود. لید باید به گونهای نوشته شود که مخاطب با خواندن آن، مطلب مهم نوشته شده در خبر را درک کند. مثال زیر برای درک بهتر مفهوم تیتر و لید و چگونگی نگارش آنها، قابل توجه است.
تیتر: دانستنیهایی درباره آلرژی
لید: آلرژی یا حساسیت واکنش سیستم ایمنی بدن به مادهای خارجی است که لزوماً هم آن ماده برای بدن مضر نیست. این مواد خارجی را ذرات آلرژیزا (آلرژن) میگویند که میتوانند شامل برخی مواد غذایی، گردهها و یا غذای حیوانات خانگی باشند. در این نوشتار سعی کردهایم تا درباره حساسیتها، علل آنها، چگونگی مقابله و راههای درمان آنها توضیح دهیم.
انواع لید از نظر محتوا
در این بخش از مطلب خبرنویسی و اصول نوشتن خبر انواع لید از نظر محتوا مورد بررسی قرار گرفتهاند. لید از نظر محتوا شامل لید با محتوای زیاد، لید بیمحتوا و لید مناسب میشود. همانطور که از نام انواع لیدها پیدا است، لید با محتوای زیاد به جزئیترین موارد میپردازد، لید بیمحتوا هم هیچ اطلاعات اساسی و مهمی به مخاطب ارائه نمیکند؛ همچنین، لید مناسب لیدی است که حاوی مهمترین بخش خبر است و جملات آن نه کلی، مبهم و فاقد اطلاعات و همچنین نه طولانی و حاوی اطلاعات زیاد است.
بیشتر بخوانید:
اصول نگارش لید :
- برای نگارش لید مناسب و موثر قبل از هر اقدامی باید از خود بپرسیم:
- مهم ترین ارزش خبری و رویداد کدام است
- مخاطبان خبر چه کسانی هستند و چه عناصر و ارزشهای خبری برایشان اهمیت دارد .
- در چه رسانه ای کار می کنیم و سیاست آن رسانه در خصوص وقایع مختلف چگونه است .
- چگونه می توانیم با کم ترین کلمات بیشترین اطلاعات را به مخاطبان منتقل کنیم .
انواع لید از نظر عناصر :
لیدهای خبر بر اساس اینکه با چه عناصر خبری شروع می شوند با توجه به همان عنصر خبری نامگذاری می شوند .
لیدها از نظر عناصر به شش دسته تقسیم می شوند :
لیدی است که با عناصر خبری ( که ) یا همان ( چه کسی ) شروع شده باشد .
مثال :
وزیر علوم تحقیقات و فناوری از تصویب لایحه ورود دانش آموزان به دانشگاه ها بدون شرکت در کنکور خبر داد .
لیدی است که با عنصر مکان شروع شده باشد .
مثال :
در تهران صدها هزار نفر از دانشجویان و مردم بار دیگر در اعتراض به سیاست های مداخله جویانه آمریکا تظاهرات کردند .
لیدی است که با عنصر زمان یا همان وقوع خبر آغاز می شود .
معمولاً خبرها را با لید (( کی و کجا )) شروع نمی کنیم مگر اینکه زمان و مکان وقوع رویداد اهمیت خاصی داشته باشد .
وقتی که بخواهیم سرعت کسب و انتشار خبر و غیر عادی بودن زمان انجام کار را که مبین اهمیت آن کار است به مخاطبان انتقال دهیم .
مثال :لحظاتی قبل از ورزشگاه آزادی خبر رسید که بازی دو تیم استقلال و پیروزی با نتیجه 3 بر 1 پایان یافت .
در این لید خبر را با ماهیت رویداد آغاز می کنیم .
مثال :بارش باران شدید هزاران نفر را در اهواز بی خانمان کرد .
این لید با بیان علت وقوع رویداد شروع می شود .
مثال :
به علت سرعت زیاد یک دستگاه کامیون در جاده هراز دو نفر جان باختند .
لیدی است که در آن چگونگی وقوع رویداد را مشخص می کند .
مثال :با حضور سبز هزاران جوان مشتاق خبرنگاری باشگاه خبرنگاران جوان امروز در تهران آغاز به کار کرد .
نکته : بیشتر خبرها با لید خبری (( چه و که )) شروع می شود.
انواع لید از نظر موضوع
لیدها به دو دسته تک موضوعی و چند موضوعی تقسیم میشوند. لید تک موضوعی یعنی به طور مستقیم به سراغ بیان موضوع خبر میرود و شامل لید مستقیم، عمقی، تشریحی، پرسشی، مبتنی بر نقل قول و تمثیلی و ادبی است. لید مستقیم، سادهترین نوع لید است. مثلاً:
- رئیسجمهور برای ادای توضیحات به مجلس شورای اسلامی رفت.
خیلی ساده و مستقیم به سراغ اصلی موضوع میرود. لید عمقی که در این نوع لید، اطلاعات بیشتری درباره رویداد در اختیار خواننده قرار میگیرد. برای نمونه:
- مجلس شورای اسلامی لایحه اصلاح قانون طلاق را با اکثریت آراء به تصویب رساند. بر اساس این لایحه زنان مطلقه در نیمی از دارائیهای همسر سابق خود سهیم میشوند.
لید تشریحی بر اساس اطلاعات موجود ارائه میشود. برای مثال:
- زن جوانی که همراه با تور برای گردشگری به ارتفاعات کردکوی رفته بود پس از ۲۲ روز گمشدن، جسدش در ارتفاعات آبشار توسکایی گلستان پیدا شد.
لید پرسشی به طور معمول برای تحریک کنجکاوی مخاطب استفاده میشود، مثلاً:
آیا با وجود ادامه شیوع کرونا در سال تحصیلی، مدارس و دانشگاهها به صورت مجازی برگزار میشوند؟
لید مبتنی بر نقل قول که در این نوع لید بخش مهمی از سخنان افراد نقل میشود. برای نمونه:
سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کرد ….
لید تمثیلی و ادبی که در آن از ضربالمثلها و جملات ادبی استفاده میشود. مثلاً:
ز گهواره تا گور دانش بجوی ….
لید چند موضوعی
این نوع لید برای اخباری که چند موضوع مهم دارند، استفاده میشود. در این لید سعی میشود تا عناصر مهم موجود در خبر فهرستوار و متراکم نوشته شوند. البته، نویسنده باید توجه داشته باشد که اگر قادر به ادای گویای این نوع لید است، آن را به کار ببرد. زیرا در غیر این صورت مخاطب را صرفا سردرگم خواه کرد؛ تا جایی که ممکن است از ادامه خواندن مطلب صرفنظر کند. لید چند موضوعی به سه صورت مقایسهای، فهرستی و متراکم نوشته میشود. مثلاً:
در حالی که هر شب ۲۰۰ نفر در اثر کرونا فوت میکنند، آنفولانزا جان دهها نفر را گرفت.
در اینجا به دلیل اینکه خبر حاوی دو موضوع مهم بوده است، از لید چند موضوعی استفاده شده است.