پیشرو بودن حوزه قرآن در امر برنامه‌ریزی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، رضا سلامت‌ پناه با حضور در برنامه افق رادیو قرآن 30 مهر با موضوع «برنامه‌ ریزی در فعالیت‌ های قرآنی» افزود: برنامه‌ ریزی یکی از شئون مدیریت است و بنا بر اختلاف مکاتب، تعاریف متعددی در مورد آن وجود دارد. یکی از ایراد‌هایی که برخی به مدیریت می‌ گیرند، این است که مدیریت هنوز نتوانسته است تعریف خود را مدیریت کند، این تحلیل ناظر به گستردگی حوزه مدیریت است. همین امر در مورد برنامه‌ ریزی هم صدق می‌کند.

وی با اشاره به اینکه برنامه‌ ریزی دو مقوله بسیار مهم دارد، اضافه کرد: یکی از این مقوله‌ ها تعیین و تشخیص هدف و مسئله دیگر ترسیم مسیر رسیدن به این هدف با استفاده از ابزار متعدد است، مهم‌ ترین ابزار برای رسیدن به این هدف هم آمار، اطلاعات، دانستن ظرفیت‌ ها، شناخت محیطی فعالیت و ... است.

معاون مطالعات و برنامه‌ ریزی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: برنامه‌ ریزی یعنی اینکه ما هدف درست را انتخاب کنیم و سپس انتخاب مسیر و راه و روش درست و مناسب برای تعیین این هدف داشته باشیم. یعنی ابتدا مطلوب را مشخص و بعد مسیر را انتخاب می‌ کنیم.

سلامت پناه ادامه داد: برنامه‌ ریزی می‌ تواند در سازمان فواید جدی داشته باشد می‌ تواند ما را از بسیاری از دوباره‌ کاری‌ ها پرهیز دهد. برنامه‌ ریزی می‌ تواند اطمینان ما را به کار افزایش دهد و هماهنگی و همکاری به ارمغان بیاورد. صرفه اقتصادی را به همراه بیاورد و حتی در مواقعی با آینده‌ پژوهی گره بخورد.


وی در ادامه در مورد فواید برنامه‌ ریزی به داستانی تاریخی از خواجه‌ نصیرالدین طوسی و هولاکو درخصوص راه‌ اندازی رصدخانه اشاره کرد و گفت: همانطور که رصدخانه، ما را از حوادث غیر مترقبه‌ ای همچون خسوف و کسوف و ... آگاه می‌ کند تا برای آن تمهیدی بیاندیشیم، برنامه‌ریزی هم حوادث غیر مترقبه را برای ما پیش‌ بینی می‌ کند و با استفاده از آن درگیر رویداد‌های غیرمترقبه نمی‌ شویم.

معاون مطالعات و برنامه‌ریزی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پاسخ به این سؤال که برآیند فعالیت‌ ها نشان می‌ دهد در عرصه قرآنی با برنامه‌ ریزی مدونی مواجه نیستیم، افزود: در حوزه قرآن برنامه‌ ریزی داریم، اما به نظر می‌ رسد دستگاه‌ هایی که باید از آن برنامه‌ ها تبعیت کنند تاکنون نیامده‌ اند اعلام کنند که می‌ خواهیم به این برنامه‌ ها برسیم؛ با توجه به این عدم اعلام، چنین چیزی ناخودآگاه ترسیم شده است که در حوزه قرآن برنامه‌ ریزی نداریم.

سلامت‌ پناه معاون تأکید کرد: ما از حیث برنامه‌ ریزی در حوزه قرآن و امور قرآنی پیشروترین حوزه در عرصه فرهنگ هستیم و برای این امر، ادله و مصادیق بسیار زیادی وجود دارد.

وی با تأکید بر اینکه برنامه‌ ریزی در کشور ما در بسیاری از حوزه‌ ها به تفنن بدل شده است، گفت: ما در حوزه دانش موزه‌ داری بحثی به نام اصول نگاهداری اشیاء موزه‌ ای در انبار داریم که می‌ گوید اگر موزه جا نداشته باشد آن‌ها را در انبار نگهداری کنند. برنامه‌ ریزی در ایران تبدیل به انبار موزه برنامه‌ ریزی شده است. یعنی انباری داریم که بسیاری از برنامه‌ ها و اسناد در آن انبار شده است و در روز‌هایی مثل روز برنامه‌ ریزی از داخل این انبار بیرون می‌ آیند و در موزه رسانه قرار می‌ گیرند.

لزوم تدبیر‌ در اسناد برای تداوم اجرای برنامه‌ ها در دوره‌های مدیریتی مختلف
معاون مطالعات و برنامه‌ریزی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پاسخ به سؤالی در خصوص دنبال نکردن برنامه‌ های طراحی شده در دوره مدیران قدیمی از سوی مدیران جدید و نداشتن راهکاری برای این موضوع، گفت: برای اینکه مدیر بعدی موظف باشد کار‌های برنامه‌ ریزی شده و تدبیر شده مدیر قبلی را انجام دهد، در نظام قرآنی تدبیر شده است، اما واقعیت این است که نهاد‌های نظارتی و نگاه سیاسی به این حوزه باعث می‌ شود این مسئله با چالش مواجه شود.

وزیر ارشاد برنامه های خود را در حوزه قران کنار گذاشت
سلامت پناه بیان کرد: ما در حوزه پارادایمیک اسنادی داریم که هر دولت و هر مدیری باید در ذیل آن فعالیت کند. این باید کجا رعایت شود؟ آنجا که مجلس شورای اسلامی برنامه وزیر پیشنهادی را بررسی می‌ کند، نماینده مجلس اولاً باید به این اسناد آشنا باشد و ثانیاً برنامه وزرا را بر اساس اسناد بالادستی تحویل بگیرد. ما چنین چیزی نداریم مهم‌ ترین ساختار قرآنی ما در وزارت ارشاد است شما برنامه ارائه شده وزیر پیشنهادی در حوزه قرآن را نگاه کنید، برنامه‌ ای که بعداً خودشان آن را کنار گذاشتند. با این وجود برنامه‌ های ما در حوزه قرآن که مهم‌ ترین و اهم آن منشور و اسناد منشور است، کاملاً روشن و شفاف است.

وی گفت: وقتی صحبت از برنامه‌ ریزی در امور قرآنی می‌ شود، یعنی چه؟ یعنی نظام توسعه فرهنگ قرآنی که مجموعه‌ ای متشکل از بخش‌ های قرآنیِ نهاد‌های دولتی و عمومی و مردمی است، دارای حجم وسیعی از بخش‌ ها و زیرمجموعه‌ های متعدد است که نمی‌ تواند بدون برنامه‌ ریزی باشد.

معاون مطالعات و برنامه‌ریزی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگی قرآن افزود: به عنوان مثال اگر فقط وزارت علوم و توابع آن را در نظر بگیریم، با دانشگاه‌ ها، پژوهشگاه‌ ها، پژوهشکده‌ ها، اعضای هیئت علمی پژوهشی و آموزشی، گروه‌ های آموزشی و اعضای هیئت علمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و ... مواجه هستیم. این به تنهایی طول و عرض بسیار وسیع دارد. در حوزه آموزش و پرورش، وزارت ارشاد و... هم وضعیت به این ترتیب است. پس ما با مجموعه‌ های بسیار وسیعی مواجه هستیم و نمی‌ توانیم بگوییم در حوزه این ظرفیت‌ ها و ساختار‌ها بدون برنامه‌ ریزی و سند کار کنیم و افراد ملاک قرار داده شوند.

در دام کلیدواژه به‌روزرسانی نیفتیم
دبیر مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به اینکه نباید در دام کلیدواژه به‌روزرسانی بیفتیم، گفت: به‌ روزرسانی اسناد زمان نسبتاً مبسوطی را می‌ طلبد. من به‌ روزرسانی را نفی نمی‌ کنم، اما باید مواظب باشیم در دام مدیرانی که تعهدی به وظایف ندارند و به دنبال به‌روزرسانی هستند، نیفتیم.

سلامت پناه در پاسخ به این سؤال که حلقه مفقوده بحث برنامه‌ ریزی در حوزه قرآنی کجاست، گفت: ما یک مجموعه‌ ای از برنامه‌ های دقیق قرآنی داریم که با اسناد پشتیبانی متعددی، حمایت می‌ شوند. این برنامه‌ ها خلق‌ الساعه نبوده بلکه ماحصل خرد جمعی و دانش قرآنیان کشور بوده است. این برنامه‌ ها محیطی است که ذیل آن یک سه ضلعی وجود دارد که یک طرف آن سازمان برنامه است، ضلع دیگر دستگاه‌ ها و ضلح سوم هم نهاد‌های نظارتی هستند. این سه ضلع به صورت جدی ورود نکرده‌ اند و لذا نسبت به این موضوع از این سه ضلع گلایه وجود دارد.

بر اساس این گزارش، در بخش دیگری از این برنامه امیرحجت مرادی مسئول کمیته طرح و برنامه اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌ های قرآن و عترت به صورت تلفنی نکاتی در این زمینه به شرح زیر بیان کرد:

به‌روز نبودن اسناد قرآنی
مسئول کمیته طرح و برنامه اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌ های قرآن و عترت گفت: قالب برنامه‌ ها و طرح‌ هایی که ارائه می‌ شود شاید با دانش امروز به‌روز نباشد، شاید بسیاری از برنامه‌ هایی که ارائه می‌ شود، مربوط به گذشته باشد لذا باید از نظر دانشی آن‌ها را به‌ روز رسانی کرد. شاید یکی از دلایلی که نتیجه نمی‌ گیریم، همین است.

امیرحجت مرادی با تأکید بر اینکه معمولاً مدیران ما و کسانی که در مسند قرار دارند هیچ پایبندی نسبت به اجرای آن چه تصویب شده است ندارند، افزود: این موضوع بخش مردمی را بسیار اذیت می‌ کند. بر همین اساس در حال حاضر ما در اتحادیه کشوری در حال طراحی اسناد جدید هستیم که کاملاً هم متفاوت است، به این نتیجه رسیده‌ ایم که خودمان در بخش مردمی باید به یک چشم‌ انداز برسیم.

مشکل اصلی امور قرآنی در حوزه برنامه‌ ریزی است
وی تأکید کرد: همه ما مشکل را می‌ دانیم و کسی هم توجه نمی‌ کند و پایبند نیست، مشکل این است که با تغییر مدیریت در دستگاه‌ ها کلاً جهت‌ گیری و چشم‌ انداز برنامه‌ ها متفاوت می‌ شود، در حالی که ما باید تاکتیک‌ ها را تغییر دهیم و گرنه افق و چشم‌ انداز مشخص است.

مسئول کمیته طرح و برنامه اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌ های قرآن و عترت اظهار کرد: این نشان می‌ دهد در هیچ کدام از این حوزه‌ ها عزم و اراده‌ ای وجود ندارد و لذا بخش مردمی خود باید در این مورد تصمیم بگیرد و مسیر خودش را انتخاب کند، کاری که الان ما در اتحادیه کشوری انجام می‌ دهیم و همین امروز به این نتیجه رسیدیم که برای خودمان برنامه‌ ریزی مشخص داشته باشیم و تکلیف خودمان را مشخص کنیم.

مرادی بیان کرد: اسناد بالادستی باید به روزرسانی شود. خیلی از موارد آن عملیاتی نشده است اگر نگاهی به سند آموزش عمومی بیاندازید، متوجه می‌ شوید بسیاری از کار‌های آن باید تا سال‌ های ۹۶ و ۹۷ اجرا می‌ شد که البته نشده است. در جلسه اخیر کمیسیون آموزش عمومی بحث تربیت مدرس و معلم و ... در حال برنامه‌ ریزی بود، این در حالی است که هنوز مشخص نشده، در چه چهارچوبی باید مدرس و مربی و معلم تربیت شود.

امیدی به اصلاح نیست
مسئول کمیته طرح و برنامه اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌ های قرآن و عترت با تأکید بر اینکه امیدی به اصلاح سیستم دولتی و ساختار حکومتی در این حوزه نداریم، گفت: این البته ربطی به دولت‌ ها ندارد، در همه دولت‌ ها و سیستم‌ ها مدیران قبلی و مدیران جدید با جهت‌ گیری‌ های خودشان کار کرده‌ اند. ربطی هم به جهت‌ گیری سیاسی ندارد، کلاً مسئولان ما به اسناد بالادستی با همه نقص‌ هایی که این اسناد دارند، پایبند نیستند. این نشان می‌ دهد ما با  آشفتگی جدی در این حوزه روبرو هستیم و تا این آشفتگی برطرف نشود برنامه‌ ها به سامان نخواهد رسید.