مجری: فکر می کنید دلیل اصلی کاهش ورودی آب به سدهای کشورمان چیست ؟ یعنی بیشترین علت کم بارشی است؟
آقای بزرگ زاده: هم کم بارشی است و جا تا جا فرق دارد و حکم کلی نمی شود در موردش شدتش داد ولی در مورد عوامل قطعا کم بارشی است، اقلیم ما به این صورت است البته توسعه هایی که در مناطق بالادستی حوضه سدها دادیم و مصارف برای آنها تعریف کردیم الان نفوذ جمهوری اسلامی نسبت به گذشته های دور چند برابر شده مقایسه کنید با سالهای دورتر ، بیش از 80 میلیون نفر جمعیت هستند که در جاهای مختلف پخش هستند و در بالادست حوضه و رودخانه ها پخش هستند و آب را مصرف می کنند و این هم جزو عوامل است.
مجری: برنامه برای مدیریتش قاعدتا باید وجود داشته باشد؟
آقای بزرگ زاده: بله ، ما امسال برنامه ها از قبل از عید چون وضعیت کار ما مدام پایش روند مخازن آب سدها است و همین طور آب زیرزمینی در جاهای مختلف ، پیش آگهی هایی وجود دارد و مدل هایی وجود دارد و این کار مدل سازی ها و پیش آگهی ها انجام شده و بخشی را ملاحظه کردیم و ما میدانیم در سلسله جبال البرز و زاگرس و برخی مناطق دیگر در شمال شرق کم بارشی درپاییز خواهیم داشت و خودمان را آماده کردیم و مدیریت بهتری را باید نسبت به گذشته اعمال کنیم .
مجری: بحث مدیریت منابع کشور ، خوب ما الان سدهای ما کاهش 20 درصدی دارد و طبیعتا کار هم چون سومین سال خشکسالی است کار سخت تر خواهد شد آیا الان برنامه ریزی کردید که چقدر باید برداشت ما کاهش پیدا کند یا علاوه بر اینکه کاهش برداشت باشد چه اقدامات دیگری باید انجام شود؟
آقای بزرگ زاده: بله ما بطور کلاسیک و روش مند هرساله همه کانون های جمعیتی کشور را مرور می کنیم با توجه به نفوسی که دارند پیش بینی می کنیم که پیک مصرف در مورد هر کانون جمعیتی شهر، شهرستان یاروستا چگونه است و بعد منبع آبی که می توانیم در شرایط پیک مصرف برایش تامین کنیم را برآورد می کنیم اگر تفاضل منفی باشد این را در دسته کانون های جمعیتی یا شهرهای دارای تنش آبی جایگزینی می کنیم و شروع می کنیم به برنامه ریزی برای رفع آن مثلا در سال گذشته نزدیک به 3500 کیلومتر خطوط لوله بهسازی کردیم و یک و هشت دهم میلیون مخازن درونشهری ایجاد کردیم که ذخایر کمک کند، ایستگاههای پمپاژ، مدیریت مصرف، استفاده از چاههای کمکی را برنامه ریزی می کنیم والبته مدیریت مصرف را نباید دست کم بگیریم واقعا زمان آن که مثلا ما در جایی مثل تهران که در گزارش شما به صورت ویژه اشاره شد یا مثلا اصفهان ، جاهای دیگری هم وجود دارد مشهد، کرخه اگر بخواهیم از این آب باارزش که در مناطق شهری است و با کیفیت آب معدنی است برای شستن خودرو یا به جای جارو استفاده کنیم نمی شود به راحتی از این مشکل عبور کرد ولی قطعا بخش عمده مردم ما که همراهی می کنند با ما امید داریم با مدیریت مصرفی که برنامه ریزی می کنیم که جا به جا فرق دارد ولی ما برای ارگان های دولتی حدود سی درصد برنامه ریزی مصرف تدوین کردیم و بطور متوسط فکر می کنیم در کشور اگر مردم حدود 20 درصد همراهی کنند و با کمک تمهیداتی که وزارت نیرو اندیشیده مطمئن هستیم امسال هم همانند سال گذشته سربلند عبور خواهیم کرد.
مجری: ما الان قاعدتا یک سری راهکارها را وزارت نیرو برای عبور از این وضعیت مدنظر قرار داده حالا گاهی بحث جایگزینی پساب ها می شد ، در بخش کشاورزی الان برنامه شما چیست؟ ما همین الان هم وقتی با کشاورزان صحبت می کنیم در بحث منابع آبی شان دچار مشکل هستند حالا حتی درخواست دارند که این به آنها کمک شود و منابع آبی شان مانند قنات هایی که خشک شده یا چاه هایی که وجود داشته به آنها کمک شود ولی ما در شرایطی هستیم که باز هم باید کاهش مصرف داشته باشیم ، برنامه شما برای حوزه کشاورزی چیست؟
آقای بزرگ زاده: در سال گذشته سفیدرودی که در گذشته تاریخی خودش هیچ گاه مصرفش زیر یک میلیارد و 300 نرسیده بود با 960 میلیون افزایش عملکرد داشته است، نبود این کار مگر با کمک همکاران ما ، استانداری محترم و نهادهای استانی، همکاران در وزارت جهاد کشاورزی و برنامه ریزی دقیقی که انجام شد، ما نمی توانیم به شیوه ای که در گذشته مصرف می کردیم کشاورزی را ادامه دهیم باید سراغ روش هایی که بهره وری آب را بالاتر می برند برویم، الحمدلله در روزهای اخیر وزارت جهاد کشاورزی هم الگوی کشتی را ارائه داد در شورای عالی آب ، این کار یعنی کاهش مصرف کشاورزی نه با هدف کاهش سد و یا کاهش تولیدات کشاورزی ، با هدف کاهش هدررفت آب و استفاده بهینه از آب باید در دستور کار قرا ربگیرد ، واقعیت این است که نمی توانیم با آن سبک ، سبکی که در گذشته های دور یا نزدیک مزارع را آبیاری می کردیم ادامه دهیم و باید برای این بدیلی در بیاید که این حتما همکاران ما در وزارت جهاد کشاورزی برای این کار های دقیق دارند، ما جلسات منظمی با همکارانمان در وزارت جهاد کشاورزی داریم و در حوزه های مختلفی که دارای تنش آبی هستیم با هم میزان آب در اختیار در فصل و نحوه رهاسازی و توزیع آن را به تفکیک دشت در هر منطقه با هم توافق می کنیم و این جلسات بصورت هفتگی بین ما برگزار می شود و انشالله با کمک همدیگر از این مشکل عبور می کنیم.مجری: پس کشاورزان ما در سال آبی پیش رو که از مهر شروع می شود یعنی امروز 22 روز گذشته تا پایان شهریور اول اینکه باید کاهش هدررفت آب خودشان را انجام دهند دوم اینکه استفاده بهینه از منابعی که در اختیارشان است و در نهایت با آن الگوی کشت، محصولات اساسی را جایگزین محصولات جالیزی و آب برکنند.آقای بزرگ زاده: برنامه ریزی دقیق برای زمان آبیاری ، ما در سال گذشته در گیلان کاری که کردیم تا 10 اردیبهشت اولین آب را ندادیم برای شلتوک و به خاطر اینکه خاک نرم شود تا راحت تر شخم زده شود از آب استفاده نکردیم فقط برای نیاز گیاه استفاده کردیم آن آب را در حدی که واقعا مورد نیاز است.این اتفاقی است که باید بیفتد یعنی از آب صرفا برای نیاز اصلی گیاه و تبخیر و تعرق استفاده شود و برنامه ریزی ها به این صورت باشد.
مجری: بحث چاه های غیرمجاز هم در دستور کار وزارت نیرو بود و جهاد کشاورزی هم پیگیری کردند و بعضی چاههای غیرمجاز بسته شد و این در کاهش مصرف کمک می کند اما برخی از اینها جایگزینی برایش معرفی نشده مثلا در بخشی می دیدم حدود صد هکتار باغ کشاورزی که هرکدام مثلا سی سال تا پنجاه سال درختان با این قدمت دارد خشک می شوند آیا برای این حوزه برنامه خاصی دارید؟
آقای بزرگ زاده: چاه های غیرمجاز شامل مزارع یا باغاتی که سی سال یا چهل سال از عمرشان می گذرد نمی شوند چون قوانین اجازه نمی دهند چاهای غیرمجاز عمدتا برای سالهای اخیر است که عمدتا بعد از سال 85
مجری: یعنی مثلا اگر چاه آبی در یک روستا باشد که مثلا درختان آن منطقه بیش از سی سال عمر داشته باشند ؟
آقای بزرگ زاده: بله آنها مشمول حق آبه های طبیعی می شوند که قانون گذار حمایت کرده و در واقع در ردیف چاههای مجاز هستند مگر اینکه بین دو چاه مجاز یک دفعه کشاورز یا هر شهروند دیگری خدای ناکرده چاه اضافه تر زده باشد مجری: پس اگر چنین چاهی باشد نمی شود دستور تخریب یا پرکردن چاه را داد ؟
آقای بزرگ زاده: قانون گذار نحوه رفتار با چاههای غیرمجاز را مشخص کرده و وزارت نیرو و دستگاه قضایی و انتظامی وظیفه مندی های مشخصی را در این خصوص دارند . اگر چاهی غیرمجاز باشد باید مطابق با قانون رفتار کرد ولی فرمایش شما که ممکن است مزرعه ای 40 سال از عمرش گذشته باشد و با چاه غیرمجاز آبیاری شود ، نه اینگونه نیست آن که 40 سال از عمرش می گذرد جزو چاههای مجاز حساب می شود که حق آبه آن ، البته می دانید هم طبیعت اقلیم اینگونه است و هم قانون این را می گوید بسته به سال اگر آبی که در اختیار داریم حجم آبی که در اختیار کشاورز گذاشته می شود متفاوت است و در طول تاریخ هم به این صورت بوده است ما این اقلیم را طول هزاران سال گذشته داریم فقط اتفاقی که افتاده این است که چون الان جمعیت بالاتر رفته و مصرف بالاتر رفته خشکسالی ها بیشتر خودش را به رخ می کشد.
مجری: من چون این را در پیامک ها دیده بودم که گلایه کرده بودند که دستور آمده چاه را پر کردند و بعد این چاه برای منطقه کشاورزی بوده که بین 30 تا 50 سال درختانش عمر دارند و الان چون آن چاه سند و مجوز نداشته را پر کردند و یک جمعیتی حول و حوش 600 نفری و صد هکتار زمین دچار بحران خشکسالی شده بودند.
آقای بزرگ زاده: من این مورد را حتما اگر بفرمائید پیگیری می کنم ولی کلیت مطلب و صراحت های قانونی مشخص هستند.
مجری: تهران هیچ کس فکر نمی کند که تهران با آن عظمت دومین استان فقیر آبی کشور باشد، الان وضعیت چطور است؟